Ο Γιώργος Ζαρκαδάκης παίρνει το ρίσκο να μιλήσει για ένα ερώτημα που ούτε ο ίδιος ο Φρόιντ δεν κατόρθωσε να απαντήσει.
Καλύτερα ίσως.
Έλεγαν για τη Μάργκαρετ Θάτσερ, τη σημαντικότερη πρωθυπουργό της Βρετανίας στον εικοστό αιώνα ύστερα από τον Τσόρτσιλ κατά τη γνώμη μου, ότι ήταν η μόνη που «φορούσε παντελόνια» στο υπουργικό συμβούλιο. Με άλλα λόγια, the girl had balls. Σχήμα οξύμωρον θα μου πείτε, κάπως χιμαιρικό πιθανόν, ίσως και κομμάτι αποτρόπαιο, αλλά αυτό που εννοούσαν οι φίλτατοι, φλεγματικοί και όχι πλέον σεξιστές Βρετανοί ήταν ότι η ιστορία είχε περάσει από μια κρίσιμη καμπή. Ότι οι γυναίκες στις δυτικές κοινωνίες δεν ήταν πια «αλυσοδεμένες στο νεροχύτη», γίνονταν υπουργοί και πρωθυπουργοί, επιχειρηματίες και διευθυντές πολυεθνικών, διεκδικούσαν δυναμικά όχι απλά μια θέση στον ήλιο αλλά τον ίδιο τον ήλιο.
Πολλά τα γεγονότα που συνέτειναν σε αυτό: το δικαίωμα ψήφου, του εκλέγειν και εκλέγεσθαι, το δικαίωμα στην εργασία, τα σχετικά εύκολα διαζύγια με τις αξιοσημείωτες διατροφές, η εφεύρεση του αντισυλληπτικού. Ειδικά το τελευταίο έδωσε στις γυναίκες τη δύναμη να διαθέτουν το σώμα τους όπως εκείνες θέλουν, να επιλέγουν εάν και πότε θα μείνουν έγκυες – με άλλα λόγια κατέστησε τις σεξουαλικές επιλογές τους ισοδύναμες με εκείνες των ανδρών. Μπορεί η σεξουαλική απελευθέρωση να σκανδαλίζει ακόμα τις εκκλησίες και τους κατά καιρούς ηθικούς ταγούς (κατά κανόνα όλοι τους άνδρες), αλλά γεγονός παραμένει ότι από τη στιγμή που το τζίνι βγήκε από το λυχνάρι, καμία δύναμη στον κόσμο δεν θα καταφέρει να το ξαναβάλει πίσω.
Μπορεί να μην έχουμε φτάσει σε επίπεδο εμπροσθοφυλακής χώρες όπως η Ισλανδία, όπου η πρώην πρωθυπουργός της ήταν δηλωμένη λεσβία, ωστόσο και στη χώρα μας έχουν γίνει τεράστια βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση. Από τη δεκαετία του 1950 έως σήμερα η θέση της Ελληνίδας στην κοινωνία μας έχει αλλάξει θεαματικά. Αν βγάλουμε συμπέρασμα από τις παλιές ελληνικές ταινίες, η ιδανική μοίρα για μια γυναίκα συνοψιζόταν κάποτε στην ανεύρεση φιλότιμου, και κατά προτίμηση ευκατάστατου, συζύγου ώστε, αφού μετακομίσουν εν χορδαίς και τυμπάνοις σε πολυπόθητο διαμέρισμα νεόδμητης πολυκατοικίας, να αρχίσουν ευθύς αμέσως την τεκνοποίηση. Σήμερα τα πράγματα έχουν κάπως αλλάξει. Οι γυναίκες βρίσκονται σιγά σιγά σε θέση -και θέσεις- ισχύος. Απολαμβάνουν ίσα δικαιώματα με τους άντρες, έχουν τα κλειδιά στο executive lavatory, αγοράζουν με τα λεφτά τους ό,τι θέλουν, πηγαίνουν διακοπές μόνες τους και επιλέγουν εκείνες τους συντρόφους τους. Ωστόσο, αν και οι προξενήτρες τύπου Βασιλειάδου εξέλειψαν (για να αντικατασταθούν εν μέρει από το Facebook) κάτι σάπιο φαίνεται να υπάρχει στο…χειραφετημένο βασίλειο της Δανιμαρκίας. Ίσως έχει να κάνει με το γεγονός ότι πολλές γυναίκες, ως εργαζόμενες μητέρες, νιώθουν σαν να βρέθηκαν ξαφνικά με περισσότερα βάρη από όσα υπολόγιζαν ή επιζητούσαν. Και άλλες, εκείνες που βλέπουν την καριέρα τους να απογειώνεται, νιώθουν πως κάτι χάνουν αναβάλλοντας διαρκώς το πότε θα ξεκινήσουν οικογένεια.
Και ιδού το μέγα δίλημμα του αιώνα: η απελευθέρωση των γυναικών από το νεροχύτη τις έφερε στον επαγγελματικό στίβο σχεδόν ίδιο ανάστημα με τους άνδρες. Ωστόσο δεν συνέτεινε να ακυρώσει τη θεμελιώδη βιολογική αναγκαιότητα του φύλου τους που συσπειρώνεται γύρω από την μητρότητα. Κι ενώ οι άνδρες μπορούν με αρκετά μεγαλύτερη ευκολία να αποποιηθούν τις ευθύνες των παιδιών και να το σκάσουν με τους κολλητούς τους για το ματς, οι γυναίκες φαίνεται να είναι ακόμα δεσμευμένες ηθικά, ίσως και ενστικτωδώς, στη στοργή και τη φροντίδα που οφείλουν στα απότοκά τους. Ποιο θα πρέπει να είναι το επόμενο βήμα; Καλύτεροι, φθηνότεροι και περισσότεροι παιδικοί σταθμοί; Κάποιος μαγικός τρόπος της ιατρικής ώστε να μπορεί μια γυναίκα να τεκνοποιεί στα εξήντα; Επιστροφή στη φύση (όποια κι αν είναι αυτή);
Caveat scriptor: Ο κίνδυνος που διατρέχω μιλώντας, άνδρας ων, για την κατάσταση των γυναικών. Ως υπεράσπισή μου ας ανακαλέσω στη μνήμη τη διάσημη, ύστατη δήλωση του Φρόιντ: «Το μεγάλο ερώτημα που δεν έχει απαντηθεί, και το οποίο ούτε εγώ μπόρεσα να απαντήσω παρά τα 30 χρόνια της έρευνάς μου στη θηλυκή ψυχή, είναι: «Τι θέλει μια γυναίκα;». Κυρίες μου, ο λόγος σε εσάς…
Ο Γιώργος Ζαρκαδάκης είναι διδάκτωρ Τεχνητής Νοημοσύνης, συγγραφέας, αρθρογράφος με εξειδίκευση στην επιστήμη και digital expert. Είναι ένας ακόμη ενδιαφέρων Έλληνας που ζει μόνιμα στο Λονδίνο.
ww.georgezarkadakis.com
