Φωτογραφία: AP/Rich Fury/Invision
Φωτογραφία: AP/Rich Fury/Invision
ΜΑΘΗΜΑΤΑ EYTYXIAΣ

Γιατί αυτοκτόνησε ο Αnthony Bourdain;


Υπάρχει ευτυχία; Μαθαίνεται; Μήπως μπορούμε να εξασκηθούμε σε αυτήν αντιγράφοντας από τους καλύτερους; 

Είναι μια συζήτηση που την ακούω διαρκώς την τελευταία βδομάδα -αν και από πολλούς, διαφορετικούς ανθρώπους, με ποικίλους τρόπους. Ξεκινάει με μια απλή ερώτηση: γιατί αυτοκτόνησε ο Άντονι Μπουρντέν;

Είχε δόξα, χρήματα, έρωτα, μια υπέροχη, αλήτικη ζωή που κατάπινε λαίμαργα, με μεγάλες μπουκιές σε όλα τα τραπέζια του κόσμου -γιατί δεν ήταν ευτυχισμένος; Και, τελικά, τι είναι ευτυχία; Μια στιγμή χαράς, φευγαλέα και άπιαστη; Η υγεία, η μακροβιότητα; H εκπλήρωση του καθήκοντος ή μιας βαθιάς επιθυμίας; Ένα χημικό κοκτέιλ ενδορφινών; Το τυπικό χολιγουντιανό good life, «έρωτας - δόξα, λεφτά - αναγνώριση»; Μήπως είναι αυτό που ο Αριστοτέλης όριζε ως «δραστηριότητα της ψυχής που εκφράζει αρετή»; 

 «Η ευτυχία είναι το αποτέλεσμα των πραγμάτων που πηγαίνουν καλά» υποστηρίζει ο Martin Seligman, top Αμερικανός ψυχολόγος και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Pennsylvania. «Είναι αποτέλεσμα της αντίληψης πως τα πράγματα πάνε καλά και θα πάνε ακόμα καλύτερα» Έτσι απλά. 

Η ευτυχία (ή η επιδίωξη της ευτυχίας) υπήρξε ανέκαθεν το Άγιο Γκράαλ της δυτικής κουλτούρας. Όχι, για όλους, φυσικά. Ο Φρόιντ, π.χ. δεν πίστευε πως δουλειά του ψυχολόγου ήταν να κάνει τον κόσμο ευτυχισμένο. Κατανοούσε πιθανόν ότι «οι περισσότεροι άνθρωποι παλεύουν για την ευτυχία· θέλουν να γίνουν ευτυχείς και να παραμείνουν έτσι», αρνούνταν όμως ότι κάτι τέτοιο είναι εφικτό. «Θα πρέπει να πούμε», επέμενε, «ότι η πρόθεση του ανθρώπου να είναι «χαρούμενος» δεν περιλαμβάνεται στο σχέδιο της Δημιουργίας». 

Τα τελευταία χρόνια, όμως, το μοντέλο του Φρόιντ δέχεται επιθέσεις. Το νέο κίνημα που ξαπλώνει στο ψυχαναλυτικό ντιβάνι, ονομάζεται «Θετική Ψυχολογία» -μια νέα, ουμανιστική αισιόδοξη θεωρία, η οποία εν ολίγοις, υποστηρίζει πως η ευτυχία είναι μια τέχνη και ο καθένας μπορεί να ασκηθεί σ’αυτή. Διότι η ευτυχία μαθαίνεται.

Οι οπαδοί αυτού του κινήματος μας λένε, σε γενικές γραμμές, πως η ευτυχία είναι ένα εντελώς custom made προϊόν -άρα διαφορετικό για τον καθένα μας. Το γενικό πατρόν όμως είναι απλό: «βρες ποια είναι τα δυνατά χαρακτηριστικά σου και προσπάθησε να τα χρησιμοποιήσεις όσο καλύτερα μπορείς» Πως θα το πετύχεις; Επιστρατεύοντας τις αρετές σου. Και αντιγράφοντας τους ευτυχισμένους ανθρώπους. 

Φωτογραφία: AP
Φωτογραφία: AP

Η απλή παρατήρηση λέει πως οι άνθρωποι που είναι ευτυχισμένοι είναι ευέλικτοι, ανεκτικοί, αγαπούν τους άλλους και τον εαυτό τους. Παραδέχονται τα λάθη τους, τα αγαπούν, διδάσκονται απ’αυτά. Έχουν αυτοπεποίθηση, δουλεύουν σκληρά, σκέφτονται «έξω από το κουτί» και είναι πρόθυμοι να δοκιμάσουν καινούργια πράγματα. Αντιμετωπίζουν τους φόβους τους καταπρόσωπο. Παραμένουν αισιόδοξοι, χάσουν-κερδίσουν. Δεν διστάζουν να πουν «όχι» όταν πρέπει. Περιστοιχίζονται από φίλους. Αγκαλιάζονται, χαϊδεύουν, ακουμπούν τους άλλους συχνά. Κλαίνε φανερά. Γελάνε κατάκαρδα. Αγαπούν, δρουν ή ελπίζουν. Και όταν κάτι πάει στραβά στις ζωές τους -αν και στην αρχή θλίβονται-  ανασυντάσσονται για να δώσουν λύσεις στα προβλήματά τους.

Δεν είναι απλό, ούτε μπορεί να το κάνει ο καθένας. «Έχω πολλά ράμματα για τη γούνα αυτής της μεγαλοκυρίας που λέγεται «ευτυχία» γραφει στο «Αντεύχομαι» η Κική Δημουλα. «Αμέτρητες οι φορές που είπαμε να συναντηθούμε σε κάποιο φωτεινό μέρος, είτε στις κάποιες έξι των απογευμάτων είτε στις κάποιες οκτώ των δειλινών που έχουνε πιο φρόνιμο φως, κι εγώ να περιμένω, να την περιμένω με τις ώρες και πού να φανεί.(…) «Είδα κι έπαθα να μην έχω την ανάγκη της. Και τώρα που παλεύοντας τα κατάφερα, έρχεται και μου δίνει συγχαρητήρια, πως αυτό ακριβώς, ότι δεν έχω την ανάγκη της, αυτό είναι ευτυχία. Άπιαστη σου λέω….»