Η μεγάλη παγίδα της γυναικείας ζωής είναι όταν διαπιστώνεις μια διπλή απώλεια, το χαμό των γονιών σου και το ότι άργησες εσύ να γίνεις μάνα. Double trouble ή λύτρωση;
Ο Ίρβιν Γιάλομ είναι γνωστός για τα βιβλία του που έγιναν μπεστ σέλερ: Ο δήμιος του έρωτα, Όταν έκλαψε ο Νίτσε, Ο κήπος του Επίκουρου. Όμως αυτός ο σημαντικός επιστήμονας έγραψε ένα τόσο δα βιβλιαράκι που είναι από τα πιο σπουδαία του και τα πιο άγνωστά του. Ο λόγος για το Θρησκεία και Ψυχιατρική. Ούτε εξήντα σελίδες δεν είναι, όμως τα λέει όλα. Και κυρίως κάνει λόγο για τις τέσσερις «έσχατες έγνοιες» που μας δυναστεύουν χρησιμοποιώντας τον όρο του θεολόγου Paul Tillich κι ας δηλώνει ο ίδιος άθεος. Είναι, ο θάνατος. Είναι η ελευθερία, είναι το νόημα που θα δώσουμε στη ζωή μας και τέλος η μοναξιά.
Αυτή η τελευταία συμπυκνώνει όλες τις προηγούμενες και επηρεάζει με τη σκιά της την καθημερινότητά μας. Νιώθεις μοναξιά γιατί έχασες το γονιό ή το σύντροφό σου, επειδή απειλείται η ελευθερία σου ή διότι αναζητάς μάταια το νήμα που θα δέσει το νόημα της ζωής σου. Σε μια εποχή που όλα μετριούνται και καταναλώνονται δεν είναι και τόσο εύκολο να ζεις. Ένας άλλος φωτισμένος συγγραφέας, ο Ζίγκμουντ Μπάουμαν, στη Ρευστή Αγάπη μιλάει για αυτή την τρέλα του να καταναλώνουμε σχέσεις. Κάνει λόγο για γρήγορη εκτόνωση, για quick fixes.
Κι εμείς οι γυναίκες ξέρουμε πολύ καλά τι σημαίνει αυτό: σήμερα αγοράζεις ένα ρούχο, το αποθεώνεις και αύριο κυνηγάς το επόμενο. Θα συμφωνήσω με τον Γιώργο Ζαρκαδάκη ότι σήμερα είναι πολύ καλύτερα για μας τις γυναίκες από ό,τι στο παρελθόν. Πιάσαμε πόστα, βγήκαμε στην παραγωγή, κάψαμε τα σουτιέν μας. Μπραβίσιμο! Υπάρχει και η άλλη όψη. Το μπουρδούκλωμα να τα προλάβουμε όλα, η σύγχυση των ρόλων, το ζόρι να βρούμε τον Μίστερ Τέλειο, η θολή γεύση της ακύρωσης των προσδοκιών μας. Και τα χρόνια περνάνε, μαζί τους και οι καριέρες, οι οποίες έρχονται και παρέρχονται, ειδικά στα χρόνια της κρίσης, της οποίας τα πρώτα θύματα είναι γένους θηλυκού.
Ώσπου έρχεται μια κομβική στιγμή στη ζωή μας, όπου αρχίζουν να βαράνε οι καμπάνες. Είναι εκείνη που αποχαιρετάς τους γονείς σου, ειδικά τη μάνα. Παύεις να είσαι κόρη. Κι αν δεν έχεις παιδιά, το πράγμα γίνεται τρισδιάστατο και δυσβάσταχτο, γιατί βιώνεις αυτό που λέμε γονιδιακή μοναξιά. Κι εκεί καταλαβαίνεις ότι πολύ απλά μπορεί κάποιες παραδόσεις να θεωρούνται ντεμοντέ, όπως η τεκνοποίηση ως προορισμός της γυναίκας, αλλά δεν σημαίνει ότι έχουν σβήσει από το χάρτη της θηλυκής μας ύπαρξης. Τότε, συνήθως, ξεκινάει ένας αγώνας δρόμου που περιλαμβάνει μια άλλη κατανάλωση, τις εξωσωματικές, και όλα όσα αυτές επιφέρουν. Αν δεν υπάρχει σύντροφος, πρέπει να βρεθεί και ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Κι αν το πράγμα δεν δουλέψει; Αν οι προσπάθειες αποβούν άκαρπες τι σου μένει; Ο με το ζόρι Μίστερ Ζαβός που τώρα βλέπεις όλα του τα στραβά και σε ενοχλεί όταν ανοίγει την πόρτα της τουαλέτας για να σου πει «μωρό μου, μην ρίξεις νερό στο νιπτήρα γιατί θέλω να βάλω Του Μπο Φλο».
Βεβαίως υπάρχει και η άλλη όψη, να βάλεις τελεία στο ζήτημα «παιδί», να μεταβολίσεις δεόντως το συγκεκριμένο σημείο στίξης και να πορευθείς. Δεν είναι εύκολο, όχι όμως ακατόρθωτο. Δεν θα καταθέσεις τα όπλα, δεν θα τρελαθείς. Θα σε βλέπει η μάνα σου από ψηλά και θα τραβάει τα μαλλιά της. Ο Γιάλομ, όμως, σε αυτό το βιβλιαράκι λέει κάτι ανυψωτικό: στις κομβικές στιγμές της ζωής μας μπορεί να αποφασίσουμε να κάνουμε πράγματα που να δώσουν το πολυπόθητο νόημα στη ζωή κι έτσι να κάνουν αυτή τη συμπυκνωμένη γονιδιακή μοναξιά να μοιάζει με φάρσα. Και ο Μίστερ Ζαβός να ξαναγίνει Πέρφεκτ, έστω κι αν κρατάει Του Μπο Φλο.
Για να μάθεις πιο πολλά:
Ίρβιν Γιάλομ, «Θρησκεία και Ψυχιατρική», εκδόσεις Άγρα
Ζίγμουντ Μπάουμαν, «Ρευστή Αγάπη», εκδόσεις Εστία
