Η συγγραφέας της «Παραμάνας», Γιώτα Γιουβέλη, μιλά για το νέο της βιβλίο & όσα την εμπνέουν

Υπόσχεται να σας παρασύρει σε ένα ανεπανάληπτο ταξίδι στις γειτονιές και τα χρώματα μιας άλλης εποχής. Η χαρισματική συγγραφέας του αποκαλύπτει όσα για εκείνη αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης γι' αυτό το βιβλίο, αλλά και όλες τις καθηλωτικές αλήθειες που αφορούν τους πρωταγωνιστές αυτής της τόσο ιδιαίτερης ιστορίας.

Πες μας λίγα λόγια για εσένα.

Είμαι παιδί της τυχαιότητας. Τυχαία βρέθηκα να σπουδάζω στο Μαθηματικό, τυχαία βρέθηκα να εργάζομαι στις πολυεθνικές της επικοινωνίας, τυχαία ερωτεύτηκα, έκανα οικογένεια και πορεύτηκα όπως με πήγαινε η ζωή. Μόνο η συγγραφή δεν προέκυψε τυχαία. Ήξερα από την Πρώτη Δημοτικού που χανόμουν στον κόσμο των φανταστικών ηρώων πως κάποτε θα βρισκόμουν από την άλλη πλευρά, να γράφω το δικό μου μυθιστόρημα. Και, όταν ήρθε το πλήρωμα του χρόνου, ξεκίνησα το μαγικό ταξίδι της συγγραφής.

Πώς εμπνεύστηκες την υπόθεση του βιβλίου;

Με συγκίνησε ένας υπαρκτός αστικός μύθος του Βόλου που αφορούσε τη δραματική ιστορία μιας αρχοντικής οικογένειας της περιοχής. Γύρω από τον μύθο αυτό υπήρχαν διάφορες εκδοχές και ερμηνείες για τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στους κόλπους αυτής της οικογένειας. Εγώ υιοθέτησα την εκδοχή που ενέπλεκε την παραμάνα του σπιτιού κι έτσι προέκυψε η Παραμάνα που τώρα κυκλοφορεί στα βιβλιοπωλεία.

Τι σε έκανε να γυρίσεις τον χρόνο τόσο πίσω και να γράψεις μια ιστορία για εκείνη την εποχή;

Το συνηθίζω να τοποθετώ τη δράση σε εποχές-ορόσημα στην ιστορία της Ελλάδας. Με ενδιαφέρει το πώς στροβιλίστηκε η ζωή των απλών ανθρώπων που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά κάθε τόπου στα σκαμπανεβάσματα της ιστορίας. Και μάλιστα είναι εκπληκτικό το γεγονός πως τα ανθρώπινα πράγματα, οι καημοί, οι αγωνίες, τα συναισθήματα μένουν αναλλοίωτα στο διάβα του χρόνου. Η ανθρώπινη φύση, σε πείσμα των ιδεοληψιών, είναι σταθερή, αλλάζει μόνο η έκφρασή της. Η Παραμάνα αναφέρεται στα γεγονότα του Κιλελέρ στη Θεσσαλία, μια εποχή με ακραία εκμετάλλευση των αγροτών, με τσιφλικάδες και κολίγους, μια εποχή καταδυνάστευσης και τυραννίας. Οι ήρωές μου γεννήθηκαν και αναπτύχθηκαν σε αυτό το καταπιεστικό περιβάλλον, αλλά ο καθένας με τον δικό του τρόπο το αμφισβήτησε, προκάλεσε τη μοίρα του και έδωσε τη μάχη του. Κοινός σύμμαχος στον αγώνα τους ο έρωτας, η κινητήρια δύναμη της ζωής σε όλες τις εποχές της ανθρωπότητας.

Θα βρουν οι αναγνώστες κοινά στην ιστορία της Παραμάνας με τη σύγχρονη πραγματικότητα του 2022 και ποια είναι αυτά;

Η παραμάνα της ιστορίας μου αντιστέκεται στα στερεότυπα που τη θέλουν υποχείριο του αφέντη, του άντρα ή των κοινωνικών κανόνων που την καταδυναστεύουν, όπως θα έκανε και μια σημερινή γυναίκα διεκδικώντας την αυτονομία της. Ένας άλλος ήρωας κρύβεται πίσω από τη δήθεν ιδεολογία του για να προωθήσει το καθαρά ατομικό του συμφέρον, όπως γίνεται και σήμερα σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της οικουμένης, με ακραία έκφραση τα τρομοκρατικά χτυπήματα. Κι άλλα θέματα που αναδεικνύονται στο βιβλίο, όπως η ανθρωπιά, η εκδίκηση, η σαρωτική δύναμη του έρωτα, η πάλη ανάμεσα στο δίκαιο και στο άδικο, είναι κοινός τόπος όλων των ανθρώπων και χτες και σήμερα.

Τι είναι εκείνο που ξεχωρίζεις στην κεντρική ηρωίδα, τη Μελιχιώ;

Η Μελιχιώ είναι μια κοπέλα που μεγάλωσε σε ένα καπνοχώρι του Βόλου, ένας ατίθασος μα και σκεπτόμενος άνθρωπος με έντονο χαρακτήρα. Η προσωπικότητά της εγείρει ενστάσεις. Όπως μου λένε οι αναγνώστες μου, από σελίδα σε σελίδα την κρίνουν διαφορετικά, οι σκέψεις και οι πράξεις της παραπαίουν ανάμεσα στο μίσος και στην ανθρωπιά, ανάμεσα στην ελαφρότητα και στην υπευθυνότητα, εξαιτίας των συγκυριών αλλά και της παθιασμένης της φύσης. Αυτό είναι που χαρακτηρίζει πρωτίστως τη Μελιχιώ, το πάθος που φέρνει τη σύγκρουση, σύγκρουση τόσο εσωτερική όσο και εξωτερική. Είναι ένοχη ή αθώα; Ο καθένας μας ας βγάλει την ετυμηγορία του μόλις φτάσει στην τελευταία σελίδα.

Στην ιστορία θα δούμε πως η πρωταγωνίστρια θα έρθει αντιμέτωπη με απανωτά χτυπήματα της μοίρας, αλλά κυρίως της πατριαρχίας. Υπάρχουν στοιχεία παρμένα από όσα ακούμε, με όσα συμβαίνουν ενάντια των γυναικών, δοσμένα στην ιστορία;

Πολλές φορές η λογοτεχνία προαναγγέλλει την πραγματικότητα με τρόπο, θα έλεγα, μυστηριακό. Το προηγούμενο βιβλίο μου, το Φιορ ντ’ αμόρε, το είχα αφιερώσει σε όλες τις γυναίκες-θύματα που έχασαν τη ζωή τους από τον σύντροφο, τον σύζυγο, τον εραστή τους. Λίγες μέρες αφότου εκδόθηκε έσκασε η υπόθεση της Καρολάιν και στη συνέχεια οι απανωτές γυναικοκτονίες που μας συγκλόνισαν και δυστυχώς εξακολουθούν να μας συγκλονίζουν χωρίς σταματημό. Είναι αυτό που ανέφερα παραπάνω, τα ανθρώπινα πράγματα που αφορούν όλες τις εποχές και όλες τις κοινωνίες. Η σημερινή έκφραση της πατριαρχίας είναι οι γυναικοκτονίες. Παρόμοιες συνθήκες, εκφοβισμούς, βιασμούς, αγριότητα βίωσε και η Μελιχιώ, αλλά δεν το έβαλε κάτω. Στο χέρι της καθεμιάς μας είναι να θέσουμε τους κανόνες μας από την αρχή χωρίς καμιά παραχώρηση στην αυθαιρεσία.

Τελικά τι είναι αυτό που μπορεί να φτάσει στα όριά του έναν άνθρωπο και να ξεπεράσει τους ηθικούς φραγμούς του;

Στην περίπτωση της Παραμάνας φούντωσε ακραίο μίσος αλλά και ακραίο πάθος μέσα της. Σε συνδυασμό μάλιστα με την αποφασιστικότητά της να διεκδικήσει μια καλύτερη ζωή πάση θυσία, αυτό το μείγμα ήταν εκρηκτικό. Σε μια άλλη περίπτωση οι ηθικοί φραγμοί κατέρρευσαν μπροστά σε ένα σακουλάκι με χρυσές λίρες. Ο έρωτας και το χρήμα ήταν ανέκαθεν οι οδοστρωτήρες που ισοπέδωναν τους ηθικούς φραγμούς. Αξίζει όμως να ζει έτσι ο άνθρωπος, χωρίς συνείδηση, χωρίς ανθρωπιά; Οι απαντήσεις στις σελίδες του βιβλίου.

Όσο εκτυλίσσεται η ιστορία οι ανατροπές θα μας εκπλήξουν;

Από μόνοι τους οι ήρωες είναι ανατρεπτικοί και ακραίοι, επομένως όλα μπορούν να συμβούν. Η ίδια η ζωή είναι μια συνεχής ανατροπή, ένα διαρκές ξάφνιασμα, πόσο μάλλον σε μια εποχή όπου η κοινωνία των κολίγων ήταν σε αναβρασμό επιδιώκοντας αυτή καθαυτή την ανατροπή στην αναζήτηση του δίκιου τους.

Τι να περιμένουμε στο μέλλον;

Αυτή τη στιγμή ασχολούμαι αποκλειστικά με το παρόν, λαχταρώ να απολαύσω το αγαπημένο μου καλοκαιράκι σε μια ωραία παραλία της Πάρου. Εκεί σίγουρα θα ξεκαθαρίσουν οι ιδέες που τριγυρίζουν απρόσκλητες στο μυαλό μου για να καταλήξω στο επόμενο θέμα μου.