Martin Margiela: Βρεθήκαμε στην solo έκθεση του πρωτοπόρου σχεδιαστή στην Αθήνα -Ένα τρυφερό memento για το μάταιο

Μπαίνοντας στην είσοδο της γκαλερί Bernier Eliades στο Θησείο το βλέμμα σου πέφτει στην προθήκη του έργου «Vanitas», που βρίσκεται αντικριστά σου.

Πλησιάζοντας παρατηρείς μια διαδοχή πανομοιότυπων κεφαλών, που εστιάζει στις εναλλαγές του χρόνου μέσα από το χρώμα της κόμης τους. Οι μνήμες της παιδικής ηλικίας του σχεδιαστή, αφού ο πατέρας του ήταν κομμωτής, συμπλέκονται με τις σκέψεις για την αναπόφευκτη φθορά. Ένα τρυφερό memento για το μάταιο. Μία διαπίστωση για το αδυσώπητο πέρασμα του χρόνου αλλά και μία συμφιλίωση, εντέλει, με την ευθραυστότητά μας.

Φωτογραφία: Μαριλένα Βρανά για το Bovary.gr

Τα έργα του σχεδιαστή μόδας Martin Margiela, ο οποίος ίδρυσε τον ομώνυμο οίκο το 1988 και στην επέτειο είκοσι χρόνων του, εγκατέλειψε την καλλιτεχνική του διεύθυνση για να αφοσιωθεί στις εικαστικές τέχνες, μαρτυρούν μια ευαισθησία, διακρίνονται από μία εσωτερική αναπόληση κι ας έχει συνδεθεί το όνομά του παραδοσιακά με μία τάση προς την αποδόμηση και τον ριζοσπαστισμό.

Η φράση που αντιπροσωπεύει την έκθεση είναι αυτή του Γάλλου ποιητή του 19^ου αιώνα, Alphonse de Lamartine: «άψυχα αντικείμενα, έχετε ψυχή;» Μια αντήχηση, ένα ερώτημα στο κενό, που συγκινεί.

Η αέναη δυνατότητα μεταμόρφωσης των αντικειμένων αλλά και του σώματος, έκθετων στο περιβάλλον και στον χρόνο είναι μία σταθερή αφορμή για σκέψη και δημιουργία. Το αστικό τοπίο είναι ο δικός του θαυμαστός τόπος ενατένισης.

Στις δικές του κατακερματισμένες προτομές (Torsos), τα σώματα είναι ρευστά, συγκεχυμένα, ένας ώμος και ένας λαιμός γίνονται ένα με την ίδια τους τη βάση, που προσομοιάζει στον τόνο της επιδερμίδας, δημιουργώντας εναλλακτικούς τρόπους παρουσίασης και θέασης. Το ανθρώπινο σώμα δεν προσπερνάται, ούτε και επαινείται για το κλασικό του κάλλος. Η έμφαση στα επιμέρους σημεία αναδεικνύει τις ατέρμονες δυνατότητες εξέλιξης, δίχως όρια.

Στο έργο του «Shore shoes» βλέπουμε επαναλήψεις από σαγιονάρες παραλίας, που ενδεχομένως να ξέβρασε το κύμα σε μια έρημη ακτή. Αληθινά συντρίμμια, τεκμήρια ταλαιπωρίας δίχως αξία, αδρανή και εγκαταλελειμμένα, βρίσκουν έναν νέο λόγο ύπαρξης. Ανασηκώνονται, αναδημιουργούνται σε νέες φόρμες και σχήματα και εξιδανικεύονται ανακτώντας τη χαμένη τους αξιοπρέπεια, μέσα στην προστατευτική τους θήκη από πλεξιγκλάς.

Αντίστοιχα, το έργο «barrier», ένα κατά τ’ άλλα ενοχλητικό οδόφραγμα κατασκευαστικών έργων, από αυτά που προκαλούν σύγχυση στους δρόμους, μπορεί να ξεφύγει, αποκτώντας ένα διαφορετικό πεπρωμένο. Η κοινή χρηστική του λειτουργία νοηματοδοτείται αλλιώς. Αντί να υπάρχει ως έρμαιο, διαρκώς μετακινούμενο από τη μία τοποθεσία στην άλλη, ο καλλιτέχνης υιοθετεί αυτό το μπανάλ αντικείμενο και το «περιποιείται», επανεφευρίσκοντας το image του. Το εμπόδιο, έχει πλέον μια νέα couture υπόσταση, αποκτώντας μία πολυτελή υφή από γούνα. Ό,τι ήταν συνυφασμένο με κάτι κούφιο και άψυχο, υποκαθίσταται από κάτι ζεστό και προσεγγίσιμο.

Η πρώτη ύλη αντιμετωπίζεται με μια επιείκεια και έναν σεβασμό για αυτή τη δυνάμει, υποβλητική ενέργεια, που κρύβει μέσα της.

Τα έργα του, μακριά από τις φαντασμαγορικές δημιουργίες υψηλής ραπτικής, που θα ανέμενε κανείς, στρέφονται στην ταπεινή ύλη, «μαρτυρούν την προτίμηση για το περιφρονημένο και το αντισυμβατικό», όπως διαβάζουμε στο κείμενο της έκθεσης. Μία παύση για την αναζήτηση της ομορφιάς στο φευγαλέο, στο φαινομενικά ασήμαντο, που μπορεί να φέρει εντός του κάτι το ποιητικό. Όπως, η πλαστική σακούλα, που ταλαντεύεται διαρκώς, χορεύοντας κόντρα στον άνεμο στην ταινία American Beauty θα μπορούσε να κάνει έναν αυθαίρετο συσχετισμό κανείς.

Άλλωστε, αυτό που τον καθιέρωσε και στον χώρο της μόδας ήταν η προτίμηση στο ατελές κόντρα στο επιδεικτικό, επιτηδευμένο γκλάμουρ με εμφανείς τις μισοτελειωμένες ραφές και ετικέτες με τη δική τους εννοιολογική ταξινόμηση, φέροντας όχι το όνομα του brand, συνώνυμο κύρους, αλλά συμβολικά και μόνο τον αριθμό που αντιστοιχούσε στην εκάστοτε συλλογή. Ο Margiela προτιμούσε την αλληγορία της ανωνυμίας μην επιθυμώντας να εκτρέπεται η προσοχή από τη δημιουργία, καθιστώντας την ένα ακριβοπληρωμένο καταναλωτικό προϊόν.

Μια τέτοια αναλογία υπάρχει και στο έργο του «Red steps I», έναν πίνακα που θυμίζει το red carpet των τιμητικών εκδηλώσεων και είναι φτιαγμένος από το υλικό ενός χαλιού. Αν πλησιάσεις από κοντά θα δεις κι εδώ ξηλωμένα νήματα να ξεφεύγουν από τον κανόνα του αψεγάδιαστου, αποκαλύπτοντας τη δομή του. Γιατί κάθε ανάβαση δεν είναι μόνο λαμπερή…

Το έργο του είναι «αφιερωμένο στο άγνωστο και στην έκπληξη», συνεχίζουμε να διαβάζουμε. Την έκπληξη ή την ανάκληση ενός συναισθήματος για τον επισκέπτη, ο οποίος ερχόμενος αντιμέτωπος με κάτι ευτελές και πεπερασμένο υπό άλλες συνθήκες, θα προσπερνούσε… Κι αν τα αντικείμενα αυτά ενίοτε καταδικασμένα από το βάρος και τη φθαρτότητα της ύπαρξης, «αφυπνίζονται» αποκτώντας νέες δυνατότητες, το ίδιο μπορούμε να αισθανθούμε κι εμείς.

Η διπλή ατομική έκθεση του Martin Margiela θα φιλοξενηθεί στη γκαλερί Bernier Eliades στις Βρυξέλλες έως τη Δευτέρα 11 Μαΐου και στην Αθήνα μέχρι και την Τετάρτη 15 Μαΐου 2024.