Πρόσφατα, τιμώντας τον Μήνα της Γυναικείας Ιστορίας δημιουργήσατε μία σειρά από ηχογραφημένες ξεναγήσεις με τίτλο «Το Μουσείο χωρίς άντρες», σε συνεργασία με μεγάλους μουσειακούς θεσμούς, όπως η Πινακοθήκη Tate Britain και το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης. Τι ανταπόκριση είχε; Έστρεψε ουσιαστικά την προσοχή στους υποεκπροσωπούμενους, όπως οι γυναίκες καλλιτέχνιδες αλλά και οι non-binary δημιουργοί;
K.H: Είναι ενδιαφέρουσα η ερώτησή σας. Η σειρά αυτή είναι αρκετά πράγματα. Όπως έχω πει και προαναφέρατε κι εσείς πάντα κοιτάζω τις λεζάντες στις αίθουσες των μουσείων και πολλές φορές μπορεί να μην έχεις αντιληφθεί ότι κάποιο έργο έχει δημιουργηθεί από γυναίκα και είναι τεράστιο, έχει έκταση πέντε μέτρων και αναρωτιέσαι πώς κατάφερε να το φτιάξει μία γυναίκα, νόμιζα ότι είχε φτιαχτεί από κάποιον άντρα, γιατί οι γυναίκες δεν θα μπορούσαν να έχουν μια τέτοια πρόσβαση στην τέχνη. Όχι! Οπότε ας μάθουμε για εκείνη. Ας το αναδείξουμε αυτό. Είναι, επίσης, ένας τρόπος να υπογραμμίσουμε την έλλειψη γυναικών καλλιτέχνιδων στις μουσειακές συλλογές και να πούμε Θεέ μου στην πραγματικότητα υπάρχουν τόσες λίγες. Αλλά, εντάξει, αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να εστιάσουμε σε εκείνες. Να κάνουμε τους ανθρώπους να νιώσουν ότι οι ιστορίες τους είναι, επίσης, μέρος της ιστορίας. Υπάρχει λόγος για τον οποίον κάνω ό,τι κάνω κι αυτός είναι ότι θέλω να βλέπω τον εαυτό μου να εκπροσωπείται, θέλω να δω τη δική μου οπτική να αναλύεται από έναν καλλιτέχνη, διαφορετικά θα ένιωθα αποκλεισμένη από το θέμα. Είναι ο λόγος που αγαπώ τόσο την Artemisia Gentileschi γιατί είναι σαν να δίνει φωνή στις γυναίκες ήδη από το 1600 και σε κάνει να σκέφτεσαι ότι εργαζόταν και με τη στάση της έδινε ένα νόημα και αυτά τα νοήματα είναι ο λόγος που έχουμε την ελευθερία που έχουμε τώρα. Όλο αυτό δεν συνέβη μέσα σε μια νύχτα. Με τα δικαιώματα των γυναικών. Είναι μια διαδικασία βραδείας καύσεως και στεκόμαστε στους ώμους όσων υπήρξαν πριν από εμάς. Και πιστεύω ότι πρέπει να το αναγνωρίσουμε αυτό. Και λατρεύω το γεγονός ότι μάχονταν ακόμη κι αν εμείς τώρα αρχίζουμε να λαμβάνουμε τα αποτελέσματα, το οποίο είναι πραγματικά υπέροχο. Όμως, εξακολουθούμε να πρέπει να παλέψουμε για τις μελλοντικές μας γενιές.
Ποιες είναι οι προσδοκίες σας για το μέλλον σχετικά με την εκπροσώπηση των δημιουργών γένους θηλυκού σε μουσειακούς θεσμούς, τι θα θέλατε να δείτε σε μεγαλύτερο βαθμό;
K.H: Θέλω να δω περισσότερες ιστορίες που εκπροσωπούνται από ολόκληρο τον κόσμο. Θέλω να εκπλήσσομαι περισσότερο. Ξέρετε, υπάρχουν μερικές εκθέσεις που επισκέφθηκα πρόσφατα, στις οποίες δεν γνώριζα τα ονόματα των καλλιτεχνών και είπα, όλο αυτό είναι τόσο ενδιαφέρον, έχω ακόμη τόση δουλειά να κάνω. Και είναι σημαντικό να είμαστε σίγουροι ότι παρέχουμε τα μέσα στους καλλιτέχνες. Το να αφηγείσαι υπέροχες ιστορίες με υπέροχους καλλιτέχνες σε υπέροχους χώρους τέχνης, μέσα από το έργο τους. Θέλω να έχω
τη δυνατότητα να ακούω όλες αυτές τις διαφορετικές οπτικές. Ο Observer στη λίστα του για το 2023, σας συμπεριέλαβε ανάμεσα στα άτομα με τη μεγαλύτερη επιρροή στον χώρο της τέχνης. Νιώθετε ένα μεγαλύτερο αίσθημα ευθύνης και την ανάγκη να συνεχίσετε να προσφέρετε ακόμα πιο εντατικά μέσα από αυτό τον «ακτιβισμό τέχνης»;
K.H: Είναι τιμή μου. Ταυτόχρονα δεν σταματώ να εκπαιδεύω τον εαυτό μου πάντοτε, αναζητώντας τρόπους να μοιράζομαι αυτές τις πληροφορίες, με οποιοδήποτε μέσο. Είναι μια τεράστια τιμή για μένα γιατί οι άνθρωποι που βρίσκονται σε αυτή τη λίστα, είναι προσωπικοί μου ήρωες, λατρεύω το έργο τους. Είναι υπέροχο. Δεν ξέρω δεν με σκέφτομαι έτσι, όλα γίνονται για το να μοιράζεσαι τη γνώση. Νομίζω ότι ήταν η Louise Bourgeois που μίλησε για αυτή την ιδέα. Δεν γράφεις βιβλία για το να μιλήσεις για το πόσο έξυπνος είσαι. Δεν είναι αυτό το θέμα, αλλά το να μοιράζεσαι τη γνώση που έχεις, γιατί όλο αυτό είναι συναρπαστικό. Γιατί να μην θέλουμε να μοιραστούμε όλες αυτές τις ιστορίες. Για μένα όταν πρόκειται για αυτό, είναι άσπρο ή μαύρο. Η τέχνη μπορεί να μας δώσει τις απαντήσεις με πολλούς τρόπους. Και μπορεί να μας δώσει τις απαντήσεις, προσφέροντας μια λύση αλλά ακόμη νιώθω ότι όποτε πηγαίνω σε μια έκθεση τέχνης, αισθάνομαι ότι με χαλαρώνει με παρακινεί σε μια ενθουσιώδη διάθεση. Η τέχνη είναι πραγματικά θεραπεία. Για να επαναλάβω κάτι από τη Louise Bourgeois η τέχνη είναι μια εγγύηση για να παραμένεις ψυχικά σώα. Για να παίρνεις τον χρόνο σου, όλα είναι τόσο γαλήνια. Κι αν νιώθεις ψυχικά φορτισμένη από το άγχος πιστεύω ότι η λύση είναι να επισκεφθείς μια έκθεση τέχνης.
Το να ανακαλύπτεις νέες δημιουργούς είναι μία συνεχής ενεργητική διαδικασία. Πιστεύετε ότι υπάρχει υλικό και για μία συνέχεια του βιβλίου σας;
K.H: Θα το ήθελα πολύ. Υπάρχει υλικό για άλλες σαράντα εκδόσεις! Γράφω ένα
διαφορετικό βιβλίο αυτή τη στιγμή, αλλά θα ήθελα πολύ να γράψω τη συνέχειά του. Είναι ενδιαφέρον το ότι όταν γράφεις ένα βιβλίο νιώθεις κάπως σαν εκείνο να έχει τη δική του ζωή. Θα ήταν υπέροχο να μου ζητούσαν μία επόμενη έκδοση. Έχει ενδιαφέρον, επίσης, το ότι έχει εκδοθεί ανά τον κόσμο και στη Βραζιλία μου ζήτησαν να γράψω ένα επιπλέον κεφάλαιο, παρότι έχω αφιερώσει ήδη δύο κεφάλαια για τη Βραζιλία. Και είπα, ναι, φυσικά θα προσθέσω ακόμα ένα! Η χαρτόδετη έκδοση έχει ένα επιπλέον κεφάλαιο, για το ποιος έχει το δικαίωμα να γράφει την ιστορία μας. Θα ήθελα να κάνω πολλές συνέχειες. Το βιβλίο για μένα θέτει πολλές ερωτήσεις. Και τώρα σκέφτομαι ποια ερωτήματα προκύπτουν από τη συγγραφή του. Ένα από αυτά ήταν γιατί ένιωσα την ανάγκη να γράψω αυτό το βιβλίο. Κι έτσι, το δοκίμιο στην χαρτόδετη έκδοση είναι μία απάντηση σε αυτό. Κινούμαι προς αυτή την κατεύθυνση, προς το παρόν. Έχουν προκύψει πολλά ερωτήματα από τη συγγραφή του βιβλίου, όλα τους πολύ ενδιαφέροντα. Και ελπίζω ότι στο μέλλον θα επιστρέψω και θα γράψω τις συνέχειές του.
