Ζιλιέτ Γκρεκό: Η Μούσα των Υπαρξιστών που θαύμαζε η Κάλλας

«Η Ζιλιέτ Γκρεκό έσβησε αυτήν την Τετάρτη, 23 Σεπτεμβρίου 2020, περιστοιχισμένη από τους δικούς της ανθρώπους στο πολυαγαπημένο σπίτι της, στο Ραματουέλ της νοτιοανατολικής Γαλλίας. Η ζωή της ήταν έξω από τα συνηθισμένα»…

Το τραγούδι για την Γκρεκό ήταν λόγος να ζει. Γι’ αυτό και παρέμενε ενεργή μέχρι τα 89 της χρονιά, παρά το γεγονός ότι είχε υποστεί σοβαρό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, την ίδια χρονιά που έχασε και τη μοναχοκόρη της, τη Λοράνς-Μαρί από καρκίνο. «Μου λείπει φρικτά. Το κίνητρό μου για τη ζωή, είναι να τραγουδώ! Το τραγούδι, είναι η πληρότητα, εμπεριέχει το σώμα, το ένστικτο, το κεφάλι», δήλωσε πολύ πρόσφατα η ίδια σε μια συνέντευξη που δημοσιεύτηκε τον Ιούλιο στο περιοδικό Telerama.

Η μυθιστορηματική ζωή της

Η Ζιλιέτ Γκρεκό γεννήθηκε το 1927. Ο πατέρας της ήταν αστυνομικός από την Κορσική, η μητέρα της από το Μπορντό. Μετά το διαζύγιο των γονιών της μεγάλωσε με τη μητέρα και τους παππούδες της, αρχικά στο Μπορντό και κατόπιν στο Παρίσι. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, η δεκαεξάχρονη τότε Ζιλιέτ συνελήφθη από την Γκεστάπο και βασανίστηκε. Η μητέρα και η μεγαλύτερη αδελφή της, που συμμετείχαν στη γαλλική αντίσταση, εκτοπίστηκαν στο Ράβεσνμπρουκ, αλλά η Ζιλιέτ, λόγω του νεαρού της ηλικίας της, αφέθηκε ελεύθερη. Η οικογένεια επανενώθηκε το 1945.

Η φιλόλογός της στο σχολείο, η Ελέν Ντικ, την παρότρυνε να παρακολουθήσει μαθήματα θεάτρου. Έτσι αρχίζει να κερδίζει κάποιους μικρούς ρόλους, ενώ παράλληλα εργάζεται στο ραδιόφωνο. Η Γαλλία εκείνη την εποχή είναι ένα πνευματικό κέντρο, ένα καλλιτεχνικό καζάνι, που βράζει και η Ζιλιέτ γνωρίζεται με τη διανόηση της εποχής, γίνεται φίλη του Ζαν Πολ Σαρτρ, της Σιμόν ντε Μποβουάρ του Μπορίς Βιάν, της Αν Μαρί Καζαλίς και της Μαργκερίτ Ντιράς .

Τα βράδια συχνάζει στο θρυλικό καμπαρέ Le Tabou και γίνεται η μούσα του Σεν-Ζερμέ-ντε-Πρε, οπότε και αφοσιώνεται στο τραγούδι.

Μέσα στην ατμόσφαιρα του μεταπολεμικού Παρισιού, γνωρίζει τον μεγάλο μουσικό Μάιλς Ντέιβις κι ένας θυελλώδης έρωτας γεννιέται. «Εγώ δε μιλούσα αγγλικά, εκείνος δε μιλούσε γαλλικά. Δεν ξέρω πώς τα καταφέραμε», θυμάται η Γκρεκό. Εκείνος, με τη σειρά του, νοσταλγούσε τους περιπάτους τους, χέρι-χέρι πλάι στον Σηκουάνα και το πώς επικοινωνούσαν με χειρονομίες, χρησιμοποιώντας τη γλώσσα του σώματος. «Η Ζυλιέτ ήταν η πρώτη γυναίκα που αγάπησα πραγματικά. Ένιωθα σαν κάποιος να με είχε υπνωτίσει. Ήταν Απρίλιος στο Παρίσι. Ναι, ήμουν ερωτευμένος».. .Βέβαια, εκείνος είχε ήδη έναν πολύχρονο δεσμό και δύο παιδιά στην Αμερική, ενώ οι φυλετικές αντιλήψεις της εποχής έκαναν δύσκολη τη καθημερινότητά τους, καθώς μια λευκή δεν επιτρεπόταν να έχει σχέση με έναν Αφροαμερικανό.

«Την αγαπάω πολύ για να την κάνω δυστυχισμένη», είχε πει στον Σαρτρ όταν τον ρώτησε γιατί δεν παντρεύονται. Ο Ντέιβις τελικά επέστρεψε στη Νέα Υόρκη, όπου πέρασε μια σκοτεινή περίοδο βυθισμένος στα ναρκωτικά και το αλκοόλ. Παρ’ όλα αυτά κρατούσαν πάντα επαφές και αλληλογραφία. «Είχαμε έναν μεγάλο έρωτα -τον τύπο του έρωτα που θέλουν όλοι οι άνθρωποι να ζήσουν», λέει η Ζυλιέτ Γκρεκό στη μεγάλη συνέντευξη που έδωσε για τη σχέση τους, με αφορμή την επέτειο των 80 χρόνων του, το 2006. «Δε χάσαμε ποτέ επαφή. Μου άφηνε σημειώματα σε μέρη που ταξίδευα, για να τα βρω όταν θα έφτανα. “Ήμουν εδώ. Εσύ δεν ήσουν.”».

Η Γκρεκό εξελίσσεται σε μια δυναμική καλλιτέχνη. Ο Ρεϊμόν Κενό και ο Σαρτρ υπογράφουν τις πρώτες επιτυχίες της, τα τραγούδια «Si tu t’imagines» και «La Rue des Blancs-Manteaux». Ο Σαρτρ μάλιστα είχε πει για εκείνη: «Η Γκρεκό έχει εκατομμύρια ποιήματα στη φωνή της».

Διευρύνει το ρεπερτόριό της, με τραγούδια των Πρεβέρ, Μπορίς Βιάν, Σαρλ Αζναβούρ. Μεγάλες της επιτυχίες είναι τα: «Je jouais sous un banc», «Amsterdam», «Tard», «La javanaise» και «Couvre-feu» και μαγνητίζει το κοινό με την σκηνική της παρουσία: εμφανίζεται στη σκηνή με μακριά μαύρα φορέματα, λευκό μέικ απ, καπνίζει αρειμανίως και εκφέρει μοναδικά τον ποιητικό λόγο, μεταμορφώνοντας το chanson σε υψηλή τέχνη.

Μετά από τον γάμο-αστραπή με τον ηθοποιό Φιλίπ Λεμέρ, με τον οποίο απέκτησε τη μοναχοκόρη της, ερμηνεύει τη δεκαετία του 1960 τραγούδια των μεγαλύτερων στιχουργών και συνθετών της εποχής: Σερζ Γκενσμπούρ, Ζακ Μπρελ, Ζορζ Μπρασένς. «Γνώρισα τους πιο καταπληκτικούς ανθρώπους που υπήρχαν», έλεγε η ίδια. Αργότερα θα ακολουθούσαν μεγάλοι έρωτες με σπουδαίες προσωπικότητες, όπως με τον Σερζ Γκενσμπούρ. Μάλιστα οι φήμες λένε ότι ακόμα και ο κορυφαίος φιλόσοφος και συγγραφέας Αλμπέρ Καμύ είχε υποκύψει στη γοητεία της.

Η Γκρεκό ήταν το πρότυπο της μοντέρνας γυναίκας: «Ήμουν πολύ προχωρημένη στην εποχή μου, άλλωστε ήμουν το αντικείμενο του απόλυτου σκανδάλου. Δεν το επιδίωξα ποτέ, έτσι είμαι, δεν μπορώ να κάνω κάτι», έλεγε. Το ταλέντο της αλλά και ο ασυμβίβαστος χαρακτήρας της μαγεύει σπουδαίες προσωπικότητες όπως η Μαρία Κάλλας, ο Ζαν Κοκτό και η Σιμόν ντε Μπουβουάρ, οι οποίοι υπήρξαν φανατικοί θαυμαστές της.

Παράλληλα, παίζει στον κινηματογράφο, στην ταινία «Καλημέρα θλίψη» (1958) που βασίστηκε στο ομώνυμο μυθιστόρημα της Φρανσουάζ Σαγκάν, σε σκηνοθεσία του Ότο Πρέμινγκερ. Θριαμβεύει και στην τηλεόραση, πρωταγωνιστώντας στη μίνι σειρά «Μπελφεγκόρ ή το Φάντασμα του Λούβρου», το 1965.

Καθώς τα χρόνια περνούν, συνεχίζει τις επιτυχημένες περιοδείες στο εξωτερικό, διατηρώντας πάντα τις ίδιες πεποιθήσεις και την ίδια πολιτική ιδεολογία, ταγμένη στη γαλλική Αριστερά. Το 1966 παντρεύεται τον ηθοποιό Μισέλ Πικολί από τον οποίο θα πάρει διαζύγιο έντεκα χρόνια αργότερα. Το 1988 παντρεύεται τον πιανίστα Ζεράρ Ζουανέ, στενό φίλο του Ζακ Μπρελ, ο οποίος την συνόδευε και στη σκηνή.

Την άνοιξη του 2015 ξεκινά από την Αθήνα μια μεγάλη αποχαιρετιστήρια περιοδεία που θα την φέρει μεταξύ άλλων στον Καναδά, το Ισραήλ, τη Γερμανία, την Ολλανδία. Είναι πια 88 ετών. Και γνωρίζει την αποθέωση.

«Θέλω να φύγω όρθια, με την μεγαλύτερη κομψότητα που υπάρχει», είχε δηλώσει χαρακτηριστικά η ίδια πριν από περίπου μία πενταετία, με αφορμή της έναρξη μιας ακόμη παγκόσμιας περιοδείας. Και τελικά τα κατάφερε…