Όταν η μόδα και η τέχνη συναντώνται σε ένα πρόσφορο κοινό έδαφος τότε προκύπτουν οι πιο δημιουργικές συνέργειες.
Οι σύγχρονοι καλλιτέχνες με την ανατρεπτική τους αισθητική και οι καλλιτεχνικοί διευθυντές των γνωστότερων οίκων, με βαθιά εκτίμηση στον χώρο της τέχνης, ενώνουν τις δυνάμεις τους για να σχεδιάσουν μοναδικά αντικείμενα του πόθου, συλλεκτικής έκδοσης. Οι συνεργασίες αυτές τροφοδοτούν με ανανεωμένη έμπνευση τον χώρο της μόδας, ανυψώνοντας το κύρος των fashion houses.
Τα καταναλωτικά είδη πολυτελείας «νομιμοποιούνται», παίρνοντας το χρίσμα του έργου τέχνης, προτάσσοντας πλέον μία ιδέα πίσω από την καλογυαλισμένη εμφάνισή τους. Οι καλλιτέχνες δεν δίνουν απλά έμφαση στο design και στη λειτουργικότητα ενός luxury item αλλά επιθυμούν να αναδείξουν μία διαφορετική αφήγηση, απελευθερώνοντας τη δική τους ευαισθησία ή ακόμα και την αιρετική τους ματιά.
Έτσι, εδώ η έννοια της εμπορικότητας είναι σχετική. Τα όρια μεταξύ ενός αναλώσιμου αντικειμένου, αποτέλεσμα παροδικών τάσεων και ενός δημιουργήματος με καλλιτεχνική αξία είναι δυσδιάκριτα. Σε κάθε περίπτωση, οι καλλιτέχνες επωφελούνται από αυτή τη μαζική προβολή, βρίσκοντας μία πλατφόρμα ικανή για να εκφραστούν και να δείξουν τη δουλειά τους.
Το πιο συχνό αποτέλεσμα αυτής της σύμπραξης είναι οι συλλογές με limited edition τσάντες. Λόγω της φύσης τους ως «κομμάτια επένδυσης» και της συλλεκτικής μανίας που καλλιεργείται γύρω τους, αυτά τα ενθύμια ομορφιάς εκτιμώνται ακόμα περισσότερο με την πάροδο του χρόνου. Ενδεικτικό είναι ότι η τράπεζα Credit Suisse και η εταιρεία συμβουλευτικής Deloitte χαρακτήρισαν τις τσάντες χειρός από τις πιο «ανθεκτικές στην ύφεση».
Το ανεπηρέαστο status τους και η σπανιότητά τους τις καθιστά σταθερό σύμβολο κερδοφορίας. Η αγορά αυτών των πολυπόθητων αξεσουάρ έχει παρατηρήσει αύξηση άνω του 15% τον περασμένο χρόνο και υπολογίζεται ότι θα φτάσει τα 80 δισεκατομμύρια λίρες έως το 2026 με το μεγαλύτερο μέρος της ανάπτυξης να στηρίζεται στους ισχυρούς «παίκτες» της μόδας, την Hermès και τη Chanel.
Ιστορικά ο όρος της «it bag», προέκυψε τη δεκαετία του ’90, ιδιαίτερα κατά την περίοδο που ο Marc Jacobs τελούσε σχεδιαστής για τον οίκο Louis Vuitton. Τότε ήταν που οι σχεδιαστές επιθυμούσαν να αιχμαλωτίσουν το πνεύμα της εποχής και τη μοναδικότητα της κουλτούρας των δρόμων, επιλέγοντας street artists, που θα έφερναν έναν αέρα επαναστατικότητας στις συλλογές τους. Όπως έχει δηλώσει χαρακτηριστικά ο Jacobs «έχει να κάνει με το να παίρνεις κάτι που είναι πολύ εμβληματικό και σεβαστό, να το αποκαθηλώνεις και να δημιουργείς κάτι νέο, κάπως επαναστατικό και κάπως πανκ».
Έκτοτε οι συνεργασίες με καλλιτέχνες είναι μία νόρμα, που εκτινάσσει τα σχέδιά τους σε μία νέα δημιουργική στρατόσφαιρα.
Ποιες είναι όμως οι πιο πολυσυζητημένες συνεργασίες με «αρτιστίκ» τσάντες;
Stephen Sprouse & Louis Vuitton (2001)
Για την Άνοιξη του 2001, ο Marc Jacobs προσκάλεσε τον Stephen Sprouse να δημιουργήσει τη δική του ανάγνωση πάνω στις κλασικές τσάντες canvas με το μονόγραμμα της Louis Vuitton. Ο Jacobs είχε δηλώσει τότε, ότι εμπνεύστηκε από την «πειραγμένη» Μόνα Λίζα με το μουστάκι και το μικρό γένι, που της πρόσθεσε ο εικονοκλάστης καλλιτέχνης Marchel Duchamp. Έτσι, και ο Stephen Sprouse ανέλαβε να «βανδαλίσει» δημιουργικά τις καθωσπρέπει τσάντες του γαλλικού οίκου, προσθέτοντας εμβόλιμα το όνομα του Οίκου σε μορφή γκράφιτι. Η συλλογή αυτή με την έξυπνη «πειρατεία στο logo» του Οίκου χάρισε απόλυτη καλλιτεχνική ελευθερία στον Marc Jacobs και η επιτυχία της συνέβαλλε σε μία ακόμα επετειακή έκδοση της συλλογής το 2008, της χρονιάς που ο Sprouse έφυγε από τη ζωή.
Takashi Murakami & Louis Vuitton (2003)
Μετά την πρώτη αυτή συνεργασία ο Οίκος Louis Vuitton δημιούργησε «παράδοση» με αποκλειστικές συνεργασίες με καλλιτέχνες. Επόμενη, λοιπόν, ήταν η συλλογή Multicolore του Takashi Murakami. Ο Murakami «διάνθισε» τις κλασικές δερμάτινες καφέ τσάντες με τη δική του χαρούμενη χρωματική παλέτα και τα στοιχεία καρτούν ηρώων manga. Η ζήτησή τους ήταν τόσο μεγάλη, ώστε ακολούθησαν οι συλλογές Cherry Blossom και Monogramouflage, συνδυάζοντας την κλασάτη αισθητική με την ποπ κουλτούρα. Η συνεργασία αυτή είχε τη μεγαλύτερη απεύθυνση στο νεανικό κοινό. Μάλιστα, ήταν τόσο δημοφιλής που σχέδιά της συνέχισαν να είναι διαθέσιμα προς πώληση στις πολυτελείς μπουτίκ του Οίκου έως και το 2015, καθιστώντας την ως μία από τις μακροβιότερες συνεργασίες του.
Tracey Emin & Longchamp (2004)
Για τον εορτασμό της 10ης επετείου της τσάντας Le Pliage, η γαλλική Longchamp κάλεσε την καλλιτέχνη Tracey Emin να δημιουργήσει τη δική της συλλεκτική έκδοση. Η Emin χρησιμοποίησε χαρακτηριστικές τεχνικές της, όπως η αποδόμηση και η ανακατασκευή υφασμάτων, τα κεντημένα πάτσγουορκ και τα ζωγραφικά στοιχεία για να αποτυπώσει το δικό της όραμα στις εμβληματικές τσάντες. Σε συνεργασία με τον Οίκο, δημιούργησαν μία συλλογή με τίτλο «International Woman». Η συλλογή περιλάμβανε 200 μοναδικές βαλίτσες, που εξιστορούσαν διαδοχικά, ως κομβικοί σταθμοί, την ιστορία μιας γυναίκας, που ερωτεύτηκε ανά τον κόσμο. Κάθε βαλίτσα έφερε μια ροζέτα πάνω στην οποία η Emin σχεδίασε το λογότυπο Longchamp δίπλα στο χειρόγραφο όνομα ενός δρόμου, μιας πόλης ή ενός ξενοδοχείου. Τα σημεία-κλειδιά ήταν προσωπικές ενθυμήσεις της καλλιτέχνιδας από μια ρομαντική στιγμή ή μια συνάντηση από τη ζωή της.
Δημιούργησε επίσης 200 εκδοχές της τσάντας Le Pliage, σε δύο χρωματικούς τόνους, ροζ και μπλε, με ένα εξομολογητικό σύνθημα γραμμένο στο πίσω μέρος τους: «Always Me».
Damien Hirst & The Row (2012)
Το 2012 το χαρισματικό δίδυμο πίσω από το brand The Row, Mary-Kate και Ashley Olsen συνεργάστηκαν με έναν από τους πιο αμφιλεγόμενους σύγχρονους καλλιτέχνες, τον Damien Hirst. Μαζί δημιούργησαν μία capsule συλλογή από σακίδια πλάτης, που ήταν αποκλειστικά διαθέσιμα στo concept store «Just One Eye», με έδρα το Λος Άντζελες. Τα backpacks από δέρμα κροκόδειλου του Νείλου σε μαύρο χρώμα, έφεραν χαρακτηριστικά μοτίβα από έργα του Hirst όπως πουα και χάπια-κάψουλες. Τα έσοδα από τις πωλήσεις που ανήλθαν στις 40.000 λίρες, προσφέρθηκαν στη UNICEF.
Yayoi Kusama & Louis Vuitton (2012)
Το 2012, η αποξενωμένη καλλιτέχνης Yayoi Kusama συνεργάστηκε με τον Marc Jacobs στην πρώτη της high-profile συνεργασία με τον οίκο μόδας Louis Vuitton. Η συλλογή με τις χαρακτηριστικές βούλες της Kusama ονομάστηκε Dots Infinity, περιλαμβάνοντας ρούχα, τσάντες και αξεσουάρ. Προς τιμήν της ο Οίκος χρηματοδότησε και μία μεγάλη αναδρομική έκθεση στο Μουσείο Whitney. Μάλιστα, το 2023 ο Vuitton επέστρεψε δημιουργικά σε αυτή τη συνεργασία με τη νέα συλλογή Creating Infinity. Η νέα συλλογή περιλαμβάνει πάνω από 400 σχέδια με την Kusama να πειραματίζεται ακόμα περισσότερο με τα γεωμετρικά σχέδια και τα έντονα χρώματα, που αντιπροσωπεύουν το έργο της. Το λανσάρισμα της συλλογής συνοδεύτηκε και από πολλές διαδραστικές εμπειρίες και υπερμεγέθεις ρέπλικες από τη χαρακτηριστική φυσιογνωμία της Kusama να στήνονται στα Ηλύσια Πεδία και στους δρόμους της Νέας Υόρκης.
Damien Hirst & Prada (2013)
Μετά την πρώτη του συνεργασία για φιλανθρωπικό σκοπό, ο Damien Hirst συνεργάστηκε το 2013 με έναν κολοσσό της μόδας, τον Οίκο Prada. O Hirst σχεδίασε 20 συλλεκτικές τσάντες καλυμμένες με πλεξιγκλάς, κρύβοντας μέσα τους τόσο αληθινά όσο και τεχνητά διακοσμημένα έντομα, θυμίζοντας απολιθώματα σε κεχριμπάρι. Οι τσάντες με τιμή 20.000 λιρών έκαστη ενίσχυσαν τη Μ.Κ.Ο «Reach out to Asia». Η συνεργασία αυτή ίσως ήταν και μία έξυπνη κίνηση προώθησης καθώς συνέπεσε με τη μεγάλη αναδρομική έκθεση του καλλιτέχνη στο Κατάρ.
Ian Davenport & Dior (2016)
Για το Lady Dior Art Project, ο καλλιτέχνης Ian Davenport εμπνεύστηκε τη δική του εκδοχή της μικρής κομψής Lady Dior, που παρουσιάστηκε στην Art Basel στο Μαϊάμι, τον Νοέμβριο του 2016. Επαναφέροντας στοιχεία από το έργο «Chromology», μέρος της σειράς «Colorfall», με τους καταρράκτες χρωμάτων, ο καλλιτέχνης προσέδωσε μία αυθόρμητη αίσθηση, χρωμάτων που λιώνουν, ένα ουράνιο τόξο που διαπερνά το σχέδιο και «τρέχει» σε κάθετες, γραμμικές λωρίδες πάνω στη μικρή box τσάντα.
Jeff Koons & Louis Vuitton (2017)
Ο δημοφιλής καλλιτέχνης, γνωστός για τις αναφορές του στην ποπ κουλτούρα δημιούργησε το 2017 σε συνεργασία με τη Louis Vuitton τη συλλογή Masters. Η συλλογή περιλάμβανε τσάντες και αξεσουάρ με αναπαραγωγές από κορυφαία έργα μεγάλων δασκάλων της ζωγραφικής, όπως ο Ντα Βίντσι, ο Τισιανός, ο Ρούμπενς, ο Φραγκονάρ, ο Μπουσέ και ο Βαν Γκογκ. Ο Koons κατάφερε επίσης να αφήσει το στίγμα του δίπλα σε αυτούς τους θρύλους με ένα μικρό τέχνασμα: Αναδιαμόρφωσε το μονόγραμμα του brand, έτσι ώστε να φέρει τα αρχικά του, σηματοδοτώντας για πρώτη φορά στην ιστορία του οίκου μόδας, μία ανοιχτή παρέμβαση στο διάσημο λογότυπό του. Οι κάτοχοι μιας τέτοιας συλλεκτική τσάντας μπόρεσαν να απολαύσουν κάτι από την ιδιοφυΐα των Old Masters με μία σύγχρονη αναφορά στο στιλ τους.
Emilio Villalba & Valentino (2019)
Τον Δεκέμβριο του 2019 με αφορμή τη διοργάνωση της Art Basel στο Μαϊάμι, ο καλλιτέχνης με έδρα το Σαν Φρανσίσκο ανέλαβε να δημιουργήσει δέκα χειροποίητες τσάντες, συνοδευόμενες από μία ενυπόγραφη αριθμημένη λιθογραφία του. Ο Villalba, γνωστός για τις αφηρημένες ελαιογραφίες του με παραμορφωμένες φιγούρες, σχεδίασε πάνω στις VSLING τσάντες Valentino με τα έντονα χρώματα, μικρά παιγνιώδη μοτίβα, που θυμίζουν αυτοκόλλητα από λεύκωμα έφηβης ή περιοδικά της ποπ κουλτούρας και σουρεαλιστικά σύμβολα από μάτια και χείλη.
Genieve Figgis & Dior (2022)
Η Ιρλανδή καλλιτέχνης θεωρείται σουπερστάρ στον χώρο της τέχνης και της μόδας. Η δουλειά της συνδυάζει το μαύρο χιούμορ και την αίσθηση αποσύνθεσης, μπλέκοντας συχνά κωμικά και ανησυχαστικά στοιχεία. Τα έργα της είναι μακάβρια ελκυστικές εκδοχές οικείων έργων γνωστών ζωγράφων του 18ου και 19ου αιώνα, όπως των Jean-Honoré Fragonard, François Boucher, Diego Velázquez και James Ensor.
Μέσα από το Lady Dior Art Project και την ιδιαίτερη πρόσκληση της Maria Grazia Chiuri κλήθηκε να σχεδιάσει τρεις δικές της εκδοχές από φιλικό προς το περιβάλλον vegan δέρμα, περνώντας τα δικά της μηνύματα για ισότητα ανθρώπων και ζώων. Σκηνές φαινομενικά ναἵφ, που πυροδοτούν σκέψεις για τη σχέση μας με τη φύση.
Όπως δήλωσε στους Irish Times: «Ήθελα να χρησιμοποιήσω αυτό το πλαίσιο για να δημιουργήσω ελπίδα και αισιοδοξία. Ήταν η τέλεια σκηνή για να παρουσιάσω συμβολισμούς ζώων αλλά και μία ευρύτερη σκέψη για τη σύνδεσή μας με τη φύση και τις υποχρεώσεις μας. Για το ένα σχέδιό μου, χρησιμοποίησα την εφτάψυχη γάτα, που αντιπροσωπεύει τη μακροζωία και την επιβίωση. Στη θέση των κρεμαστών charms, έβαλα ένα μικρό διακοσμημένο πουλί που κλωσσά το αβγό του». Το άλλο της σχέδιο ήταν μία μεγαλειώδης τίγρης πλαισιωμένη στο χρώμα του κόκκινου της Βουργουνδίας, που αντιπροσωπεύει τη ζωἵκή ορμή. Και το τρίτο, αποτελούσε ένα ιδιότυπο ταμπλό σαν αλλόκοτο και συνάμα αρμονικό καρναβάλι με συγκατοίκους ανθρώπους και ζώα αυτού του πλανήτη, ένας τόπος φιλοξενίας ολόκληρης της πανίδας.
Yoshitomo Nara & Stella McCartney (2023)
Το 2021 η Stella McCartney πήρε το πράσινο φως για να ενσωματώσει έργα του Ιάπωνα καλλιτέχνη στη συλλογή της. Το 2023 συνεργάστηκαν από κοινού σε μία unisex capsule συλλογή με streetwear κομμάτια, στρέφοντας την προσοχή σε θέματα κοινωνικής ευαισθησίας, στον ακτιβισμό και στην αγάπη για τα ζώα, σχεδιάζοντας μία βιώσιμη συλλογή από vegan υλικά. Η νεανική αμφισβήτηση και η επαναστατικότητα των χαρακτήρων του Nara μοιάζει να δημιουργεί έναν διάλογο με το κοινό του σήμερα, τους νέους, που καλούνται με τη στάση τους να φέρουν μία συνειδητή αλλαγή.
Έξυπνο εμπορικό τρικ της βιομηχανίας της μόδας ή μία ανάγκη για ενδοσκόπηση και δημιουργική έκφραση; Όπως και να έχει οι τσάντες αυτές σίγουρα αποτελούν μία δημιουργική διέξοδο των εμπλεκόμενων πλευρών και μία αφορμή για να εκτιμήσεις το έργο καλλιτεχνών που ίσως και υπό άλλες συνθήκες να μην γνώριζες…
