Οπως γράφουν τα ellinikahoaxes.gr αυτό το ρητό λανθασμένα αποδίδεται στον Αλμπερτ Αϊνστάιν γιατί όπως χαρακτηριστικά γράφουν «είναι αδύνατον να εντοπίσουμε κάποια πρωταρχική πηγή γιατί πολύ απλά δεν το είπε. Αυτό βέβαια δεν εμπόδισε διάφορα βιβλία στο παρελθόν ή ιστοσελίδες πιο πρόσφατα να το εντάξουν στη θεματολογία τους».
Και συνεχίζουν τα ellinikahoaxes:
«Αν επιχειρήσουμε μια αναζήτηση στα βιβλία της Google, θα βρούμε πολλές διαφορετικές παραλλαγές του ρητού. Όμως τα παλαιότερα χρονολογικά αποτελέσματα που εντοπίζουμε, στα οποία να εμπεριέχεται ταυτόχρονα η φράση «φιλική ή εχθρική» αλλά και να αποδίδεται στον Αϊνστάιν είναι, εκτός της αμφίβολης ποιότητάς τους, χωρίς αναφορά κάποιας πηγής.
Για παράδειγμα η φράση αυτή αναφέρεται στο βιβλίο «The Complete Idiot’s Guide to Spiritual Healing» της Susan Gregg, του 2000, στη σελ. 5, χωρίς ωστόσο να δίνει κάποια πηγή του αποσπάσματος.
Μια άλλη, πιο δημοφιλή, παραλλαγή της ιστορίας, βρίσκουμε στο βιβλίο του Irving Oyle, «The New American Medicine Show» (1979), σελ. 163, όπου ο Oyle αναφέρει:
Υπάρχει μια ιστορία γύρω από την οπτική του Αϊνστάιν για την ανθρώπινη ύπαρξη. Όταν του ζητήθηκε να θέσει το πιο ζωτικό ερώτημα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα, απάντησε: «Είναι το σύμπαν φιλικό;»
Αυτή η εκδοχή (μόνο το «φιλικό») επαναλαμβάνεται και σε πολλά ακόμη βιβλία της δεκαετίας του ’80 και του ’90, οπότε πιθανότατα προηγείται της παραλλαγής «φιλικό ή εχθρικό». Ενδεικτικά:
«Necessary Wisdom: Meeting the Challenge of a New Cultural Maturity» 1991. Αναφορά χωρίς πηγή.
«The Intuitive Trader: Developing Your Inner Trading Wisdom» – Robert Koppel
John Wiley & Sons, 3 Μαΐ 1996 – 256 σελίδες. Ένας υποτιθέμενος διάλογος χωρίς πηγή.
Ή ένα (ακόμη) βιβλίο «αυτοβοήθειας»: «Attitudes of Gratitude: How to Give and Receive Joy Everyday of Your Life» της Mary Jane Ryan, του 1999
Το συγκεκριμένο απόσπασμα επικαλείται ως πηγή την Joan Borysenko, μια διεθνούς φήµης οµιλήτρια για θέματα πνευματικότητας, ολιστικής ιατρικής και της σχέσης πνεύµατος-σώµατος.
Το κοινό χαρακτηριστικό σε όλα τα προαναφερθέντα αποσπάσματα είναι ότι δεν υπάρχει καμία αναφορά σε πρωταρχική πηγή.
Σε κάθε περίπτωση η απόδοση του ρητού μπορεί να βρεθεί ανά τα χρόνια σε άλλα πρόσωπα, πολύ πριν την απόδοσή της στον Αϊνστάιν.
Για παράδειγμα στο βιβλίο του Emil Carl Wilm «The Problem of Religion« του 1912, περιλαμβάνει την ακόλουθη υποσημείωση στη σελ. 114:
Ένας φίλος έθεσε το ακόλουθο ερώτημα στον αείμνηστο (Φρέντερικ Ουίλιαμ Χένρυ) Μάιερς:« Ποιο είναι εκείνο το πράγμα που περισσότερο από όλα θα θέλατε να γνωρίζετε; Αν μπορούσατε να κάνετε μια ερώτηση στη Σφίγγα και μόνο μία, ποια θα ήταν αυτή;» Μετά από μια στιγμή σιωπής, ο Myers του απάντησε: «Νομίζω ότι θα ήταν αυτό: Είναι το σύμπαν φιλικό;
Συμπερασματικά, ο ισχυρισμός ότι ο Αϊνστάιν είπε την παραπάνω πρόταση καταρρίπτεται και φυσικά μια μοναδική ερώτηση δεν θα μπορούσε να καθορίζει εάν θα είμαστε ή όχι ευτυχισμένοι».
