«Όποιος λέει ψέματα πέφτει μες τα αίματα», μου έλεγαν όταν ήμουν μικρή και μάλλον αυτό φταίει που όταν τα λέω κοκκινίζω σαν παντζάρι με αποτέλεσμα να με καταλαβαίνουν.
Μπορεί εγώ να κοκκινίζω, ωστόσο, υπάρχουν κάποιοι που λένε ψέματα και δεν τους καταλαβαίνει κανείς. Τους βγαίνουν τόσο φυσικά, που θα έπρεπε να συγκαταλέγονται στη λίστα των ταλέντων τους.
Η αλήθεια είναι βέβαια πως κανείς δεν θέλει να εξαπατάτε από τα ψέματα των άλλων, ωστόσο, είναι πολύ δύσκολο να καταλάβουμε αν ο άλλος λέει αλήθεια ή όχι.
Ερευνητές απ' όλο τον κόσμο μελέτησαν βίντεο από δικαστικές υποθέσεις και ανακρίσεις, παρακολουθώντας ώρες συνεντεύξεων και μαρτυρίες και συνέλεξαν σημάδια, που μπορεί να αποκαλύπτουν πως κάποιος λέει ψέμματα.
Η Μπέλα ΝτεΠαουλο και η Γουέντι Μόρις από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια βρήκαν πως οι κόρες ματιών του «Πινόκιο» είναι πιθανό να αυξάνονται, ενώ η φωνή του γίνεται πιο ψηλή, χαρακτηριστικά που σχετίζονται με τα υψηλότερα επίπεδα έντασης και συγκέντρωσης.
Οι ψεύτες τείνουν να επαναλαμβάνουν λέξεις και φράσεις, αλλά και ενώνουν τα χείλη τους. Μάλιστα, αντίθετα με τα όσα πιστεύουμε, δεν ανοιγοκλείνουν πιο συχνά τις βλεφαρίδες τους, ούτε είναι απαραίτητα πιο νευρικοί.
Ο Εντουαρντ Γκέζελμαν από το UCLA αναφέρει πως οι ψεύτες μπορεί να παίζουν με τα μαλλιά τους ή τα νύχια τους, ενώ συχνά πριν απαντήσουν επαναλαμβάνουν την ερώτηση, προφανώς γιατί χρειάζονται χρόνο να συνθέσουν ένα πειστικό ψέμα.
Μελετητές από το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν μελετώντας βίντεο δικαστικών υποθέσεων ανακάλυψαν πως οι ψεύτες είχαν πιο άμεση επαφή με τα μάτια με τους ανακριτές τους αντίθετα με όσους έλεγαν πραγματικά την αλήθεια. Είχαν, δε, βλοσυρό βλέμμα ή έκαναν γκριμάτσες πιο συχνά. Οταν απαντούσαν στις ερωτήσεις, χρησιμοποιούσαν στις απαντήσεις τους περισσότερα «χμ».
Ο Τζέιμς Πενμπέικερ στο Πανεπιστήμιο του Τέξας αναφέρθηκε στο ψέμα μέσα από τον γραπτό λόγο. Όπως εξηγεί, οι ψεύτες χρησιμοποιούν περισσότερες αρνητικά φορτισμένες λέξεις, όπως «θλιβερό» ή «μίσος», ενώ μπορεί να αποκλείουν λέξεις, όπως «αλλά», «εκτός» και «ούτε», που έχουν σχέση με την διάκριση.
Ο Πενμπέικερ διαπίστωσε, ακόμη, πως οι ψεύτες έχουν μια τάση να αποστασιοποιούνται από αυτό που λένε, αποφεύγοντας τη χρήση της λέξης «εγώ» και χρησιμοποιώντας το τρίτο πρόσωπο.
Το «κλειδί», λοιπόν, για να καταλάβουμε εάν ο συνομιλητής μας λέει ψέματα είναι να εστιάσουμε τόσο στην γλώσσα του σώματος, όσο και στη δομή των επεξηγήσεών του.
