Ισχύει ο «κανόνας των 5 δευτερολέπτων» ή είναι μύθος; Η Επιστήμη έχει την απάντηση
Ο διάσημος «κανόνας των 5 δευτερολέπτων» που έγινε viral πριν χρόνια επανέρχεται στο προσκήνιο, με την επιστήμη να ανατρέπει όσα νομίζαμε.
Η ιδέα ότι το φαγητό παραμένει ασφαλές αν προλάβουμε να το σηκώσουμε από το πάτωμα μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα είναι ίσως ο πιο διαδεδομένος διατροφικός μύθος. Για γενιές ολόκληρες πέρασε από στόμα σε στόμα, έγινε αστείο σε οικογενειακά τραπέζια και συζητήθηκε σε τηλεοπτικές εκπομπές. Όμως η επιστήμη δίνει μια πολύ πιο αυστηρή απάντηση στο αν ισχύει ή όχι.
Ισχύει ή όχι ο «κανόνας των 5 δευτερολέπτων» για το φαγητό που πέφτει στο πάτωμα;
Σύμφωνα με τον Πολ Ντόσον, επιστήμονα τροφίμων και καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Clemson, ο κανόνας ξεκίνησε από ιστορικές αφηγήσεις που καμία σχέση δεν είχαν με την πραγματική υγιεινή.
Αναφορές φτάνουν μέχρι τον Τζένγκις Χαν, ο οποίος λέγεται ότι καθόριζε πόσο θα έμενε το φαγητό στο έδαφος κατά τη διάρκεια των γλεντιών.
Αιώνες αργότερα, η διάσημη σεφ Τζούλια Τσάιλντ, σε ένα επεισόδιο του «The French Chef» τη δεκαετία του 1960, είχε ρίξει κατά λάθος μια τηγανίτα στον πάγκο, την ξαναέβαλε στο τηγάνι και σχολίασε ότι «αν είσαι μόνος στην κουζίνα, μπορείς πάντα να το σηκώσεις». Αυτές οι μικρές ιστορίες φούντωσαν τον μύθο, χωρίς όμως να τον τεκμηριώνουν.
Για να ελέγξει αν υπάρχει επιστημονική βάση, ο Ντόσον και η ερευνητική του ομάδα έκαναν πειράματα στο εργαστήριο. Μόλυναν διαφορετικές επιφάνειες, όπως πλακάκια, ξύλο και χαλί, με σαλμονέλα και στη συνέχεια άφησαν κομμάτια ψωμί και μορταδέλα να πέσουν πάνω τους για 5, 30 και 60 δευτερόλεπτα.
Το αποτέλεσμα ήταν σαφές: τα βακτήρια προσκολλήθηκαν στα τρόφιμα ανεξάρτητα από τον χρόνο που έμειναν στην επιφάνεια. Όπως επισημαίνει ο ίδιος, «ο βαθμός μόλυνσης εξαρτάται περισσότερο από το πόσο βρόμικη είναι η επιφάνεια, όχι από τα δευτερόλεπτα που περνούν».
Η έρευνα έδειξε επίσης ότι κάποια τρόφιμα μολύνονται περισσότερο από άλλα. Τα υγρά τρόφιμα, όπως η μορταδέλα, κράτησαν υψηλότερα επίπεδα βακτηρίων σε σχέση με τα πιο ξηρά, όπως το ψωμί. Ακόμη και το χαλί, που ίσως φαίνεται λιγότερο επικίνδυνο, μετέδιδε μικρόβια στα τρόφιμα, απλώς σε μικρότερο βαθμό.
Όμως τι σημαίνουν όλα αυτά στην καθημερινότητα; Ο Ντόσον διευκρινίζει ότι η επικινδυνότητα εξαρτάται από το είδος και την ποσότητα μικροοργανισμών που βρίσκονται στην επιφάνεια, από το ίδιο το τρόφιμο, αλλά και από την υγεία του ανθρώπου που θα το καταναλώσει. Ένα άτομο με ευάλωτο ανοσοποιητικό διατρέχει πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο τροφικής δηλητηρίασης. Όπως τονίζει, «ακόμη και αν σηκώσεις το φαγητό σε λιγότερο από 5 δευτερόλεπτα, ο κίνδυνος παραμένει».
Σε κάποιες περιπτώσεις, το πλύσιμο του τροφίμου μπορεί να μειώσει τα βακτήρια, ιδιαίτερα αν πρόκειται για τρόφιμα με λεία επιφάνεια, όπως φρούτα ή λαχανικά. Ωστόσο, για ένα κομμάτι ψωμί ή μια φτερούγα κοτόπουλου, η απομάκρυνση μικροβίων είναι σχεδόν αδύνατη.
Το συμπέρασμα είναι σαφές: είτε πρόκειται για 5 είτε για 50 δευτερόλεπτα, κάθε τρόφιμο που έρχεται σε επαφή με το πάτωμα εκτίθεται σε μικρόβια. Και όπως καταλήγει ο Ντόσον, «αν θες να είσαι ασφαλής, η καλύτερη επιλογή είναι να το πετάξεις».
