Στηρίζουμε, δεν προσπερνάμε: Η Μαρία Καρρά από το Emfasis έκανε αυτή τη φράση τρόπο ζωής

Στόχος της είναι να προσεγγίζει, στηρίζει και ανακουφίζει τους ανθρώπους που βιώνουν πολλαπλές μορφές αστεγίας. Η Emfasis σήμερα δίνει καθημερινά το παρόν στους δρόμους της Αττικής, παρέχοντας ανθρωπιστική, συμβουλευτική και οικογενειακή στήριξη με τα κλιμάκια των μόνιμων ομάδων streetworkers (ψυχολόγους, κοινωνιολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς κ.ά.) που πλαισιώνονται από τους εκπαιδευμένους εθελοντές της οργάνωσης. Ο απώτερος σκοπός της είναι να χτίζει σχέσεις εμπιστοσύνης με τους ανθρώπους αυτούς και παράλληλα να σχεδιάζει και να υλοποιεί εξατομικευμένα προγράμματα συνολικής αντιμετώπισης των αναγκών τους.

«Η Emfasis συστήθηκε νόμιμα το 2012, αλλά είχε ξεκινήσει μια προεργασία έναν χρόνο πριν. Εγώ έμεινα 30 χρόνια στο εξωτερικό, δούλευα στα τουριστικά, δημιούργησα και οικογένεια εκεί. Είχα όμως έντονη κοινωνική δραστηριότητα, ήμουν εθελόντρια σε οργανισμούς και σε ανθρωπιστικές προσπάθειες σε αρκετές χ ώρες, όπως στη Νοτιανατολική Ασία όπου οι συνθήκες είναι τραγικές, υπάρχουν άπειροι άνθρωποι κάτω από το όριο της φτώχειας, παιδιά εγκαταλελειμμένα ή κακοποιημένα…

Γύρω στο 2011 όταν ξεκίνησε η κρίση να δείχνει τα δόντια της κι εδώ, άρχισα να λαμβάνω μηνύματα από φίλους και γνωστούς ότι υπάρχουν πολλές ανάγκες. Αυτό με σόκαρε, γιατί η δική μου η χώρα δεν ήταν συνυφασμένη στο μυαλό μου με την ανάγκη ανθρωπιστικής βοήθειας. Έτσι σκέφτηκα να γίνω εθελόντρια για να προσφέρω στη δική μου πατρίδα. Ήρθα λοιπόν στην Ελλάδα και συνειδητοποίησα ότι τα πράγματα είχαν αρχίσει να πηγαίνουν άσχημα. Ξεκίνησα να συλλέγω δωρεές από το δίκτυο που είχα δημιουργήσει για τις άλλες δραστηριότητές μου, κυρίως φαρμακευτική φύσεως, γιατί εκείνη την περίοδο υπάρχει μεγάλη έλλειψη. Επίσης επειδή υπήρχαν καθυστερήσεις στο να διοχετευτούν οι βοήθειες, άρχισα να σκέφτομαι με ποιον τρόπο θα γινόταν η όλη διαδικασία πιο άμεσα και γρήγορα.

Οκτώ χρόνια μετά πλέον αναλαμβάνουμε πολύ μεγάλο έργο. Όταν ξεκινήσαμε, ανακαλύψαμε ότι πολλοί άνθρωποι δεν ήταν μεν σε απειλητική κατάσταση αστεγίας, όμως καταλάβαμε ότι πολλοί μικροεπιχειρηματίες, οικογενειάρχες κ.ά., που δεν ήταν προετοιμασμένοι για την κρίση, βρέθηκαν από τη μια μέρα στην άλλη χωρίς τίποτα. Ξέρετε, πώς είναι μια μητέρα που είχε τα πάντα, ξαφνικά να ψάχνει πόρους για να αγοράσει γάλα, ή πάνες; Όταν ζεις κάτω από το όριο της φτώχειας, ίσως μαθαίνεις πώς να κινείσαι. Όμως όλοι αυτοί οι άνθρωποι ένιωθαν ντροπή, δεν ήθελαν να αποδεχτούν καν τι τους συνέβαινε, αρνούνταν να ζητήσουν βοήθεια δημόσια και κυρίως δεν ήξεραν πώς να αντιμετωπίσουν αυτή την κατάσταση.

Εστιάσαμε σε αυτούς τους ανθρώπους που είχαν κίνδυνο επικείμενης αστεγίας, αντιμετώπιζαν επισφαλείς συνθήκες διαβίωσης και έλλειψη μόνιμης εργασίας. Υπήρξαν άνθρωποι που είχαν μετακινηθεί από την επαρχία στην Αθήνα, για το μεροκάματο, άνθρωποι που δεν έλεγαν το πρόβλημά τους στην οικογένειά τους και κάθονταν στα παγκάκια για να περάσει η μέρα, φοιτητές που έχασαν την οικονομική στήριξη της οικογένειας και είχαν καταφεύγει ακόμα και σε παραβατικές συμπεριφορές προκειμένου να εξασφαλίσουν τα προς το ζην. Προσπαθούσαμε καταρχάς να καθοδηγήσουμε αυτούς τους ανθρώπους…

Με όσους ανθρώπινους πόρους είχαμε στην διάθεσή μας κάναμε μια χαρτογράφηση: ποια είναι τα επείγοντα περιστατικά σε μια γειτονιά, ποιοι είναι άρρωστοι, ποιοι οι χαμηλοσυνταξιούχοι, οι μονογονεϊκές οικογένειες, οι οικογένειες που οι γονείς ήταν άνεργοι… Ειδικές ομάδες με τη μέθοδο του street work, έβγαιναν στο δρόμο, μιλούσαν με ανθρώπους της γειτονιάς- τον περιπτερά τον δάσκαλο κ.ά. παρατηρούσαν και έτσι καταγράφαμε τα περιστατικά.

Ξεκινήσαμε από την περιοχή της Δάφνης, που ήταν και το πρώτο «σπίτι» της οργάνωσης, και σταδιακά καλύψαμε όλο το κέντρο μέχρι τέρμα Πατήσια. Μετά αρχίσαμε να πηγαίνουμε σε γειτονιές, όπως τα Σεπόλια, ο σταθμός Λαρίσης κ.ά. Σιγά σιγά άνοιγε ο χάρτης και πριν το τέλος του 2013 αρχίσαμε να βγαίνουμε στον δυτικό Τομέα, προς Πειραιά, Πέραμα, Δραπετσώνα, Ναυπηγεία, Κερατσίνι, Περιστέρι. Και μετά παρά το γεγονός ότι ακούγεται παράξενο, είδαμε ότι υπάρχουν φαινόμενα μη ορατής αστεγίας ακόμα και στα βόρεια και νότια προάστια. Σήμερα έχουμε περίπου χαρτογραφημένους τουλάχιστον 5000 ανθρώπους, περίπου 3000 συνάνθρωποι μας έχουν ανάγκη στήριξης λόγω επισφαλούς στέγασης και περίπου 300 στηρίζονται σε εμάς για τις βασικές τους ανάγκες.

Η αλυσίδα λειτουργεί ως εξής: προσεγγίζουμε τους ανθρώπους, είτε μας βρίσκουν αυτοί, είτε μας τους συστήνουν κάποιοι. Δημιουργούμε καταρχάς μια σχέση εμπιστοσύνης, γιατί αλλιώς δεν πρόκειται να μας εκμυστηρευτούν την αλήθεια , να μας μιλήσουν για επώδυνες καταστάσεις, που ίσως έκρυβαν λόγω ντροπής. Δημιουργούμε λοιπόν ένα «κοινωνικό ιστορικό», ας το πούμε έτσι, και μαζί με τον άνθρωπο συζητάμε τι είναι αυτό που ήθελε να θέσει ως προτεραιότητα.

Βλέπουμε τι χαρτιά ή δικαιολογητικά μπορεί να έχει η κάθε περίπτωση και κάνουμε ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα, απλό και εφαρμόσιμο. Αν το πρώτο βήμα δεν είναι απλό και δεν μπορεί να πείσει τον άνθρωπο, η προσπάθεια δεν θα καρποφορήσει. Έτσι μαζί πάμε σε δημόσιες υπηρεσίες για να βγάλουμε όλα τα απαραίτητα χαρτιά ώστε να κινητοποιηθεί, τον καθοδηγούμε, τον παραπέμπουμε και σε άλλες δομές . Αν, για παράδειγμα, μια μητέρα έχει υποστεί κακοποίηση, πάμε σε οργανισμό ανάλογο. Όλα όμως γίνονται απλά, για να μην πανικοβληθεί ο άνθρωπος και παραιτηθεί, θυμίζοντας πάντα σε όποιον έρχεται σε εμάς ότι όλοι είμαστε ίδιοι, είμαστε όλοι άνθρωποι με υπόσταση και αξιοπρέπεια και να αξίζει να παλέψουμε για τις ίδιες παροχές: περίθαλψη, στέγη και μια δουλειά.

Η επαγγελματική αποκατάσταση είναι το πιο δύσκολο από όλα. Ας πάρουμε το παράδειγμα ενός άνδρα γύρω στα 35-40 που έχασε τη δουλειά του, δεν μπορεί να το διαχειριστεί, δεν μπορεί να υποστηρίξει την οικογένειά του, είναι τεχνίτης, άρα δεν μπορεί ξαφνικά να στραφεί στο διαδίκτυο ή να αλλάξει τομέα εύκολα. Αυτούς τους ανθρώπους προσπαθούμε να τους ωθήσουμε να κάνουν σεμινάρια, αλλά ακόμα και γι’ αυτά πρέπει να έχουν ίντερνετ, εξοπλισμό κ.ά. Κυρίως, δε, τώρα που έχουμε πανδημία τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο δύσκολα.

Ανάλογα την περίπτωση και τη χρονική στιγμή αναλαμβάνουμε δράση, γιατί στηριζόμαστε μόνο σε ιδιωτικές δωρεές – από τους βασικούς υποστηρικτές μας είναι η ελληνική διασπορά της Αυστραλίας- δεν έχουμε καμία κρατική ή ευρωπαϊκή υποστήριξη. Έχουμε λοιπόν δύο κινητές μονάδες στήριξης, δύο οχήματα δηλαδή με βασικά είδη ένδυσης και σίτισης, που δίνουμε γειτονιές. Δεν έχουμε σταματήσει τις διανομές από το 2020 ούτε ένα 24ωρο. Τώρα με τον κορωνοϊό δουλεύουμε έξω στον δρόμο και κάνουμε ανέπαφες συναντήσεις και παραδόσεις, τηρώντας τα μέτρα ασφαλείας.

Πηγαίνουμε όπου γνωρίζουμε ότι υπάρχει ανάγκη, πηγαίνουμε ακόμα και σε κάποια σπίτια που έχουμε επαληθεύσει ότι δεν έχουν πρόσβαση σε καμία δημόσια υπηρεσία, καθώς βρισκόμαστε συνεχώς σε επαφή με τους δήμους. Ένα από τα μότο μας είναι ότι «δεν προσπερνάμε στηρίζουμε». Δεν διατείνομαι ότι μπορούμε να σώσουμε τον κόσμο, ούτε να ανταποκριθούμε σε κάθε περιστατικό αλλά δεν προσπερνάμε τίποτα, ψάχνουμε να βρούμε έναν τρόπο.

Υπάρχει ένα πρόγραμμα για την 3η και 4η ηλικία με την υποστήριξη του Ιδρύματος ΤΙΜΑ γιατί παρατηρήσαμε το τραγικό φαινόμενο των ηλικιωμένων σε εγκατάλειψη. Ένα από τα πρώτα ζητήματα είναι η περίθαλψη και η διευθέτηση των συντάξεων, που πολλοί δεν ξέρουν πώς να βγάλουν, αλλά και το θέμα της στέγης, γιατί οι περισσότεροι από αυτούς μη έχοντας σύνταξη έφτασαν στο σημείο να μένουν σε σπίτια που δεν μπορούσαν να συντηρούν, χωρίς ηλεκτρικό, και άλλες παροχές, δεν είχαν καν ένα τηλέφωνο να ζητήσουν βοήθεια. Και δεν μιλάμε για περιπτώσεις ορατής αστεγίας, αλλά για ανθρώπους 80 χρονών που έψαχναν σε κάδους να βρουν να φάνε. Κοιτάξαμε πρώτα να τους προσφέρουμε ψύχο-κοινωνική στήριξή, πολλοί μας έλεγαν ότι δεν ήθελαν καν να ξυπνήσουν το πρωί.

Μέλημά μας ήταν να αισθανθούν ότι υπάρχουν άνθρωποι που ενδιαφέρονται για εκείνους, τους κλείναμε ραντεβού για τα ιατρικά τους θέματα, φροντίσαμε το θέμα των συντάξεων, είχαμε έναν φοροτεχνικό και οικονομικό σύμβολο που τους κατηύθυνε πώς να κινηθούν , πράγμα που τους έδινε μια αισιοδοξία… Έβλεπαν ένα φως στο τούνελ, ας το πούμε έτσι. Πολύ συχνά βοηθούσαμε είτε να πληρώσουν το ενοίκιό τους, είτε μεριμνήσαμε ώστε να τους βρούμε ένα φτηνό κατάλυμα για να μην είναι εκτεθειμένοι σε κίνδυνο. Σε κάποιες περιπτώσεις πληρώσαμε κάποιες προκαταβολές, βοηθήσαμε σε μετακομίσεις, δώσαμε αναπηρικά είδη και πολλά ακόμα… Πολύ εξατομικευμένα όλα αυτά κι έχοντας επαληθεύσει τα δεδομένα.

Υπάρχουν τόσες ιστορίες... Πολύ πρόσφατα, λάβαμε μια κλήση από ένα μια κυρία που παρατήρησε ότι μια οικογένεια με τρία παιδιά στη γειτονιά της έμπαιναν κι έβγαιναν σε μια αποθήκη. Δεν τους είχε ξαναδεί, τα παιδιά ήταν 5, 8 και 11 χρόνων. Έδειχναν καλά στην υγεία τους, αλλά μας ζήτησε να πάμε να κοιτάξουμε το θέμα, γιατί δεν ήθελε να απευθυνθεί στον πατέρα για να μην παρεξηγηθεί. Κάναμε μια επίσκεψη, δεν μας απάντησαν την πρώτη φορά. Τη δεύτερη φορά συναντηθήκαμε με τον πατέρα… Είχε άρνηση να μας πει να αν έχουν ανάγκη. Τελικά μετά από 15 μέρες μας εξομολογήθηκε ότι είχαν μια μικρή επιχείρηση με τουριστικά είδη σε ένα νησί, είχαν ένα δάνειο, η μητέρα έχει ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας κι επειδή ο παππούς και η γιαγιά είχαν πεθάνει δεν μπορούσαν να μείνουν στον τόπο τους. Ήρθαν στην Αθήνα, ακούγοντας κενές υποσχέσεις -είναι σημαντικό να μην δίνουμε κούφιες υποσχέσεις σε ανθρώπους που έχουν ανάγκη. Έτσι όταν ήρθαν εδώ, ξοδεύοντας τα τελευταία τους μετρητά, δεν βρήκαν τίποτα.

Εξαφανισμένοι όλοι, δεν είχαν σπίτι να μείνουν, δεν είχαν έπιπλα, τίποτα. Και έτσι βρέθηκαν σε μια αποθήκη… Χωρίς καμία βοήθεια και κανένα σταθερό εισόδημα, με προβλήματα υγείας, με τρία παιδιά που έπρεπε να κάνουν τηλεκπαίδευση. Επειδή υπήρχαν ανήλικα παιδιά η διασπορά της Αυστραλίας κινητοποιήθηκε αμέσως και βοήθησε να σταθούν στα πόδια τους. Έτσι, μπορέσαμε και βρήκαμε ένα ταπεινό διαμέρισμα, το επιπλώσαμε, τους δώσαμε υπολογιστές για τα παιδιά και την ψυχο-κοινωνική στήριξη που χρειάζονταν. Με συντάραξε αυτή η υπόθεση, γιατί μου έδειξε πόσο μικρή είναι η απόσταση από την καταστροφή, πόσο εύκολα μια οικογένεια βρέθηκε σε μια αποθήκη το 2021 χωρίς τίποτα. Ξέρετε, μέσα σε λίγες εβδομάδες μπορούν να αλλάξουν όλα. Η ανόρθωση όμως χρειάζεται χρόνο. Κι έχουμε εμείς οι άνθρωποι μια αλαζονεία να κρίνουμε τις πράξεις των άλλων, κατηγορώντας τους ότι φταίνε για την κατάστασή τους, αλλά δεν είναι έτσι. Μια λάθος απόφαση είναι κομμάτι της ζωής, δεν μπορούμε όμως να καταδικάσουμε κάποιον να μην έχει αυτό που αξίζει στον καθένα για ένα λάθος, σωστά; Ας μη μένουμε λοιπόν στο να κρίνουμε τις αποφάσεις των άλλων, και ας μείνουμε στο αποτέλεσμα, ας δούμε τι μπορούμε να κάνουμε για να ξανασταθεί κάποιος στα πόδια του.

Αν κάποιος θέλει να έρθει σε εμάς, μπορεί να μας βρει στο τηλέφωνο, αλλά αν κάποιος δεν έχει τηλέφωνο -γιατί πολλές τέτοιες περιπτώσεις υπάρχουν- μπορεί να μας καλέσει μέσω τρίτου. Τελευταία έχουμε μια αύξηση τέτοιων κλήσεων περίπου 66%. Πολλοί που παρατηρούν τέτοια περιστατικά μας καλούν και μας ζητούν να παρέμβουμε. Έχουμε μια τεράστια εισροή εθελοντικών αιτήσεων, το 90% των ανθρώπων εδώ είναι εθελοντές. Ο καθένας μπορεί να προσφέρει όπως μπορεί.

Ακόμα και το να πάρεις κάποιον του μιλήσεις έχει αξία, ίσως και μεγαλύτερη, ειδικά αυτή την περίοδο. Να φανταστείτε πολλοί μας λένε ότι προτιμούν την παρέα μας από τα αγαθά που τους δίνουμε. Επειδή δεν θέλουμε να χάσουμε κανέναν που ενδιαφέρεται να συμμετέχει εθελοντικά, τώρα με την πανδημία έχουμε προγράμματα που εστιάζουν στην έρευνα, την καταγραφή και την επεξεργασία δεδομένων μέχρι να έχουμε την δυνατότητα να σας έχουμε δίπλα μας και δια ζώσης.

Μπορεί κάποιος μέσω της σελίδας μας να συμπληρώσει μια φόρμα και από εκεί και πέρα θα τον καθοδηγήσουμε εμείς . Στη σελίδα μας υπάρχει και το κομμάτι των δωρεών. Είναι σημαντική κάθε προσφορά, είτε χρηματική, είτε σε είδος, είτε σε χρόνο, ακόμα και το να διαδώσει κάποιος αυτό που κάνουμε έχει ιδιαίτερη αξία για εμάς. Πολλοί διστάζουν και δεν εμπιστεύονται. Το χειρότερο όμως είναι να μην κάνουμε τίποτα. Μπορούμε να κάνουμε αυτό που μας κάνει να αισθανόμαστε άνετα για να προσφέρουμε ό,τι κι όπως μπορούμε. Πλέον όλοι είμαστε ευάλωτοι και πρέπει να σκεφτόμαστε πώς να δώσουμε κι όχι να πάρουμε, αλλιώς δεν θα μπορέσουμε να γίνουμε καλύτεροι συνάνθρωποι.

Πληροφορίες για την Emfasis: www.emfasisfoundation.org