Σύνδρομο Μινχάουζεν δια αντιπροσώπου: Η διαταραχή που οδηγεί σε παιδική κακοποίηση από τον ίδιο τον γονιό

Συνήθως ο φροντιστής είναι ο γονέας ή νοσοκόμος και το άλλο άτομο παιδί, ηλικιωμένος ενήλικας ή άτομο με αναπηρία.

Ορισμός

Ο ορισμός επινοήθηκε από τον παιδίατρο καθηγητή Roy Meadow το 1977 ως μορφή παιδικής κακοποίησης, όταν θέλησε να περιγράψει δύο περιπτώσεις στις οποίες εμφανή συμπτώματα του συνδρόμου προβλήθηκαν σε παιδιά από τις μητέρες τους.

Στην πρώτη περίπτωση, μια μητέρα μετέφερε το αίμα της στο δείγμα ούρων του παιδιού της, που σε ηλικία 6 ετών είχε υποβληθεί σε μια μακρά σειρά εξετάσεων και λήψη φαρμάκων. Τελικά, ανακαλύφθηκε ότι τα μη φυσιολογικά δείγματα ήταν αυτά τα οποία σε κάποια στιγμή της διαδικασίας είχαν αφεθεί χωρίς επιτήρηση, παρουσία της μητέρας. Εκείνη αρνήθηκε κάθε ανάμειξή της και υποχρεώθηκε να παρακολουθηθεί από ψυχίατρο.

Στη δεύτερη περίπτωση, ένα μωρό υπέφερε από επαναλαμβανόμενες κρίσεις υπερνατριαιμίας από την ηλικία των 6 εβδομάδων και τα αποτελέσματα των εξετάσεων έδειχναν υψηλές τιμές συγκέντρωσης νατρίου. Μετά από πολλαπλές εισαγωγές σε νοσοκομεία, διαπιστώθηκε ότι οι εξετάσεις του ήταν φυσιολογικές, ενώ οι κρίσεις συνέβαιναν μόνο στο σπίτι. Έρευνες απέδειξαν ότι η μητέρα ανάγκαζε το έμβρυο να καταπιεί μεγάλες ποσότητες αλατιού, καθώς ήταν νοσοκόμα και ήταν εξοικειωμένη με τη χρήση σωλήνων τροφοδοσίας. Τελικά, το έμβρυο κατέληξε και η μητέρα αυτοκτόνησε.

Προέλευση ορισμού

Το σύνδρομο Μινχάουζεν (Munchausen Syndrome) εισήχθη για πρώτη φορά ως όρος από τον Άγγλο ψυχίατρο Richard Asher το 1951. Πήρε το όνομά του από υπαρκτό πρόσωπο, τον βαρόνο Φον Μινχάουζεν (Baron von Munchhausen), έναν Γερμανό ευγενή του 18ου αιώνα, που υπηρέτησε στο Ρωσικό στρατό μέχρι το 1750. Με την επιστροφή του από το στρατό, έγινε γνωστός για τις φανταστικές ιστορίες ταξιδιών και περιπετειών που διηγούταν.

Στη Διεθνή Στατιστική Ταξινόμηση Νόσων και Συναφών Προβλημάτων Υγείας- Δέκατη Αναθεώρηση, το σύνδρομο Μινχάουζεν ορίζεται ως πλασματική διαταραχή με σκόπιμη παραγωγή ή υπόκριση συμπτωμάτων ή ανικανοτήτων, σωματικών ή ψυχικών. Ο ασθενής υποκρίνεται συμπτώματα επανειλημμένως και χωρίς προφανή λόγο, και μπορεί ακόμη και να προξενήσει βλάβη στον ίδιο του τον εαυτό με στόχο την πρόκληση συμπτωμάτων.

Όσον αφορά, στην έμμεση μορφή του συνδρόμου, το Σύνδρομο Μινχάουζεν δια αντιπροσώπου, περιγράφεται ως «πλασματική διαταραχή επιβαλλόμενη σε άλλον» και αναφέρεται στην κατάσταση εκείνη κατά την οποία το παιδί είναι υποκείμενο της πρόκλησης ή επινόησης νόσου από τον γονέα.

Ο θύτης, που είναι συνήθως ο κύριος φροντιστής (γονέας ή κηδεμόνας), επινοεί ένα ιατρικό ιστορικό ή σημάδια ή προξενεί ασθένεια στο πρόσωπο που βρίσκεται υπό την φροντίδα του, και στη συνέχεια αναζητεί βοήθεια μέσα από τις μονάδες υγείας. Οι πάροχοι υγείας (γιατροί, νοσοκομεία) μπορεί να διαιωνίσουν ακούσια την εκμετάλλευση που υφίσταται το θύμα, προβαίνοντας σε άσκοπες εξετάσεις και θεραπείες που μπορεί να είναι και επιβλαβείς.

Tα διαγνωστικά κριτήρια είναι:

• εσκεμμένη πρόκληση ή υπόκριση σωματικών ή ψυχολογικών σημείων ή συμπτωμάτων σε άλλο άτομο το οποίο βρίσκεται υπό την φροντίδα του δράστη
• το κίνητρο για τη συμπεριφορά του δράστη είναι να υιοθετήσει τον ρόλο του αρρώστου δια αντιπροσώπου
• απουσία εξωτερικών κινήτρων για τη συμπεριφορά (όπως οικονομικό κέρδος)
• η συμπεριφορά δεν δικαιολογείται από καμία άλλη ψυχική διαταραχή

Αίτια, μέθοδοι και δράστες

Τα αίτια του συνδρόμου δεν έχουν διευκρινιστεί σε απόλυτο βαθμό. Το βασικό κίνητρο στο σύνδρομο είναι η συμπάθεια και η θετική προσοχή που εισπράττει ο δράστης από το υγειονομικό προσωπικό και το προσωπικό κοινωνικής φροντίδας ή άλλες οικογένειες, εμφανιζόμενος ως αφοσιωμένος φροντιστής. Οι δράστες έχουν συχνά την ανάγκη να παρουσιάζονται ως «άγγελοι του ελέους».

Στις περισσότερες περιπτώσεις ο δράστης είναι η μητέρα (94-99%), που συχνά διαθέτει εκπαίδευση ή ενδιαφέρον για τον ιατρικό κλάδο. Οι περισσότερες έχουν βιώσει ψυχικές διαταραχές όπως κατάθλιψη, διαταραχές προσωπικότητας ή έχουν προηγούμενο προσωπικό ιστορικό σωματοποιημένων ή πλασματικών διαταραχών.

Άλλοι δράστες μπορεί να είναι οι πατεράδες (7%), θετοί γονείς, ανάδοχοι γονείς αλλά και άλλοι συγγενείς ή φροντιστές, συμπεριλαμβανομένων των νοσοκόμων ή νταντάδων.

Θύματα είναι συνήθως παιδιά προσχολικής ηλικίας (κάτω των 5 ετών) και των δύο φύλων. Ωστόσο, η θυματοποίηση μπορεί να συνεχιστεί και στην εφηβεία και τα θύματα μπορεί να συνεχίσουν το μοτίβο της κακοποίησης στα δικά τους παιδιά.

Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται είναι συνήθως τέσσερις: δηλητηρίαση, αιμορραγία, μολύνσεις και τραύματα. Η ηπιότερη μορφή του συνδρόμου συνίσταται στην απλή επινόηση συμπτωμάτων όπως η άπνοια και η αταξία.

Η φράση: «Ένας ξαφνικός βρεφικός θάνατος είναι τραγωδία, δύο είναι ύποπτοι και τρεις είναι φόνος, εκτός αν αποδειχθεί διαφορετικά», είναι γνωστή ως ο νόμος του Meadow και αποδίδει τη σοβαρότητα αυτού του συνδρόμου, που αποτελεί μία σοβαρή μορφή παιδικής κακοποίησης με υψηλά ποσοστά νοσηρότητας και θνησιμότητας.

Πραγματικές υποθέσεις και μυθοπλασία

Το σύνδρομο αυτό δεν έχει μείνει στη θεωρία καθώς έχουν καταγραφεί υποθέσεις σε οικογένειες και όχι μόνο. Μια πολύ γνωστή περίπτωση είναι αυτή της Beverley Allitt, που χαρακτηρίστηκε ως «Άγγελος του Θανάτου» και η ιστορία έχει γίνει βιβλίο.

Εργαζόταν στην κλινική του Lincolnshire της Αγγλίας, ως παιδιατρική νοσοκόμα, και κατηγορήθηκε για 4 ανθρωποκτονίες παιδιών, 3 απόπειρες ανθρωποκτονίας και 6 βαριές σωματικές βλάβες. Η μέθοδος που χρησιμοποιούσε ήταν ενέσεις με ινσουλίνη ή κάλιο.

Άλλη γνωστή και πολύ σημαντική είναι αυτή της νοσοκόμας Genene Jones, που λέγεται πώς ήταν υπεύθυνη για τον θάνατο πάνω από 60 παιδιών το 1984. Καταδικάστηκε σε 99 χρόνια κάθειρξη.

Το 1996, η 8χρονη Jennifer Bush είχε κάνει πάνω από 20 επεμβάσεις και είχε νοσηλευτεί 400 φορές για μια σπάνια ασθένεια που αντιμετώπιζε. Μέχρι που έγινε γνωστό ότι υπεύθυνη ήταν η μητέρα της, Kathy Bush, η οποία και φυλακίστηκε.

Το σύνδρομο Μινχάουζεν δια αντιπροσώπου έχει εμπνεύσει και τη μυθοπλασία, με χαρακτηριστικό παράδειγμα το βιβλίο «Sharp Objects» που έγινε και δημοφιλής τηλεοπτική σειρά.

Με πληροφορίες από crimetimes.gr, psychologynow.gr, newportacademy.com

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Δράμα: Η ιστορία της κακοποιημένης Σοφίας μέσα από μια έκθεση ζωγραφικής

CITY

26 Nov 2021