Τα παιδιά που διαβάζουν έχουν γονείς που έκαναν αυτά τα πέντε πράγματα όταν ήταν μωρά
Είναι αλήθεια ότι, αν θέλουμε να ενθαρρύνουμε μια συνήθεια σ’ ένα παιδί, είναι καλύτερα να μας βλέπει να την εφαρμόζουμε.
Για παράδειγμα, αν θέλουμε να είναι δραστήριο, θα είναι πιο εύκολο να υιοθετήσει αυτή τη συμπεριφορά αν διαπιστώσει ότι και η δική μας ζωή είναι ενεργή. Αν θέλουμε να μάθει να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του, θα χρειαστεί να μας βλέπει να το κάνουμε κι εμείς. Και, αν θέλουμε να αγαπήσει το διάβασμα, θα πρέπει να μας βλέπει να διαβάζουμε. Σε αυτή την τελευταία περίπτωση, μπορούμε να αξιοποιήσουμε την ώρα πριν τον ύπνο για να διαβάσουμε μια ιστορία στο παιδί και να αρχίσουμε έτσι να καλλιεργούμε το ενδιαφέρον του για τα βιβλία.
Η Maya Payne Smart, ερευνήτρια με πάνω από δέκα χρόνια εμπειρίας στην παιδική ανάπτυξη και την εκπαίδευση και απόφοιτη του Harvard, υποστηρίζει πως χρειάζεται να κάνουμε ακόμη περισσότερα. Το να διαβάζουμε στο παιδί μας πριν κοιμηθεί είναι θετικό, αλλά όχι αρκετό. Σε συνέντευξή της στο CNBC εξηγεί: «Όσο περισσότερο τα παιδιά ακούνε, βλέπουν και μιλούν για λέξεις, τόσο πιο προετοιμασμένα θα είναι για να τις διαβάσουν». Για τον λόγο αυτό, συγκέντρωσε πέντε συνήθειες που υιοθέτησαν γονείς για να ενισχύσουν την ανάγνωση στο σπίτι -και οι περισσότερες δεν περιλαμβάνουν καν ένα βιβλίο στα χέρια.
Οι γονείς των παιδιών που διαβάζουν κάνουν αυτά τα πέντε πράγματα όταν
Αντιμετωπίζουν τους ήχους των μωρών σαν πραγματική συζήτηση
Η Payne επισημαίνει ότι, παρόλο που τα μωρά δεν μπορούν ακόμη να μιλήσουν, οι γονείς που αλληλεπιδρούν με τους ήχους τους -απαντώντας με κανονικές λέξεις και όχι μιμούμενοι τους ήχους τους- ενισχύουν σημαντικά τη γλωσσική τους ανάπτυξη. «Έχουν οπτική επαφή, χαμογελούν και προσαρμόζονται στη στιγμή. Διεξάγουν "συζητήσεις", συγχρονίζονται με το βλέμμα και τους ήχους του μωρού και μετά απαντούν με λέξεις, περιμένοντας την ανταπόκρισή του». Αυτή η πρακτική ονομάζεται «serve and return» και αποτελεί βασικό μέρος της πρώιμης γλωσσικής μάθησης.
Σύμφωνα με το Κέντρο Παιδικής Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου του Harvard, αυτού του είδους η αλληλεπίδραση παίζει ουσιαστικό ρόλο στη διαμόρφωση της εγκεφαλικής δομής του παιδιού. Προάγει τη γλωσσική και κοινωνική ανάπτυξη και αποτελεί τη βάση για πιο σύνθετες γνωστικές δεξιότητες. Παράλληλα, βοηθά στην προσχολική καλλιέργεια της γραφής και της ανάγνωσης, όπως το εκφραστικό λεξιλόγιο και η αναγνώριση γραμμάτων και ήχων. Με απλά λόγια, είναι θεμελιώδης για να μάθει το παιδί να μιλά, να κατανοεί και στη συνέχεια να διαβάζει.
Μιλούν για τους ήχους των γραμμάτων
Υπάρχει θετική συσχέτιση ανάμεσα σε ένα οικογενειακό περιβάλλον που ενθαρρύνει τη γλώσσα, τη γραφή και την ανάγνωση από νωρίς και την αναγνωστική κατανόηση των παιδιών. Πολλοί γονείς χρησιμοποιούν εργαλεία για να μάθουν στα παιδιά τα γράμματα, αλλά λίγοι τα συνδέουν με τους ήχους που αντιστοιχούν σε αυτά στην καθημερινότητα. Η σωστή προφορά και η σύνδεση ήχου με γράμμα είναι βασικές για την ανάγνωση. Η Payne εξηγεί: «Οι γονείς που μιλούν για τους ήχους των γραμμάτων βοηθούν τα παιδιά τους να καταλάβουν πως τα γράμματα είναι ουσιαστικά λέξεις στο χαρτί».
Κάνουν πολλές ερωτήσεις και περιμένουν τις απαντήσεις
Οι γονείς που κάνουν ερωτήσεις στα μικρά παιδιά τους και -κυρίως- τους δίνουν χρόνο να απαντήσουν, ενισχύουν τον λεξιλόγιο και τη γνώση τους όσο μεγαλώνουν. Όσο περισσότερο μιλούν τα παιδιά, τόσο περισσότερες λέξεις καταλαβαίνουν και χρησιμοποιούν -πράγμα που ενισχύει την κατανόηση κειμένων αργότερα. Η Payne τονίζει ότι το πιο σημαντικό δεν είναι μόνο να ρωτούν, αλλά να προσφέρουν στο παιδί την ευκαιρία να σκεφτεί και να απαντήσει, γιατί «αυτό ενεργοποιεί τη σκέψη και τη μάθηση».
Διαβάζουν κατά τη διάρκεια της ημέρας, όχι μόνο πριν τον ύπνο
Οι γονείς που διαβάζουν στα παιδιά τους από νωρίς ενισχύουν την ανάπτυξη του λεξιλογίου και της κατανόησής τους. Όσο πιο συχνή είναι αυτή η επαφή, τόσο μεγαλύτερη η πρόοδος. Δεν χρειάζεται, λοιπόν, να περιορίζεται η ανάγνωση μόνο στην ώρα του ύπνου. Μπορεί (και πρέπει) να εντάσσεται και σε άλλες στιγμές της ημέρας, όπως το πρωί, όταν το παιδί είναι πιο δεκτικό. Σύμφωνα με την Payne, αυτό «προκαλεί περισσότερες συζητήσεις, περισσότερες ερωτήσεις και περισσότερη μάθηση».
Παίζουν με τις λέξεις
Οι λέξεις δεν βρίσκονται μόνο στα βιβλία. Υπάρχουν επίσης σε τραγούδια, ποιηματάκια, λογοπαίγνια, γλωσσοδέτες και αινίγματα. Αυτές οι δραστηριότητες διασκεδάζουν τα παιδιά και τα βοηθούν να αντιληφθούν και να εξερευνήσουν τους ήχους των λέξεων. «Πριν τα παιδιά μπορέσουν να συνδέσουν τους ήχους με τα γράμματα, πρέπει να τους ακούσουν», εξηγεί η Payne. Και αυτή η ακουστική επίγνωση καλλιεργείται όταν τα παιδιά έχουν πολλές απλές και συχνές ευκαιρίες να παρατηρούν, να συγκρίνουν, να διαχωρίζουν, να συνδυάζουν και να ανταλλάσσουν ήχους.
Έρευνες από τα Πανεπιστήμια του Cambridge και της Fudan δείχνουν ότι η καλή αναγνωστική ικανότητα στην παιδική ηλικία είναι ισχυρός δείκτης μελλοντικής επιτυχίας. Η ανάγνωση για ευχαρίστηση από μικρή ηλικία σχετίζεται με υψηλότερη γνωστική λειτουργία, καλύτερη ψυχική υγεία και καλύτερες σχολικές επιδόσεις στην εφηβεία. Παιδιά που διαβάζουν καλά από νωρίς και αποκτούν την αγάπη για το διάβασμα έχουν περισσότερες πιθανότητες να μείνουν στο σχολείο, να βρουν καλύτερες δουλειές, να κερδίζουν υψηλότερους μισθούς, να αναπτύξουν συναισθηματική νοημοσύνη και δεξιότητες όπως η μνήμη, ο προγραμματισμός και ο αυτοέλεγχος.
