Η τέχνη ως γέφυρα ψυχικής υγείας -Η εικαστικός Παρή Βίβιαν Πανηγύρη μιλά για τη θεραπευτική δύναμη του πηλού
Η τέχνη έχει αποδειχθεί πως αποτελεί ένα πολύτιμο εργαλείο για τη βελτίωση της ψυχικής υγείας, προσφέροντας στους ανθρώπους έναν ασφαλή χώρο έκφρασης και δημιουργίας.
Μέσα από τη διαδικασία της καλλιτεχνικής δημιουργίας, όπως η γλυπτική με πηλό, ενισχύεται η αυτογνωσία, μειώνεται το άγχος και βελτιώνεται η συγκέντρωση, ειδικά για όσους αντιμετωπίζουν προκλήσεις όπως το ADHD. Η τέχνη δεν είναι απλώς μια μορφή έκφρασης, αλλά και μια θεραπευτική πρακτική που βοηθά να ανακαλύψουμε την εσωτερική μας γαλήνη και να ισορροπήσουμε μέσα στην απαιτητική καθημερινότητα.
Η καλλιτέχνης Παρή Βίβιαν Πανηγύρη μίλησε στο Bovary για τη μοναδική σχέση της τέχνης με την ψυχική υγεία, καθώς και για το πώς μέσα από τη δημιουργία με πηλό μπορεί κανείς να αντιμετωπίσει το άγχος και να βρει ηρεμία. Η ίδια εμπνεύστηκε να διοργανώσει ένα workshop στην Ολλανδία, σε μια χώρα που αγαπά την καινοτομία και τη διαπολιτισμική σύνθεση, με σκοπό να φέρει κοντά ανθρώπους από διαφορετικά υπόβαθρα.
Για εκείνη ο πηλός δημιουργεί γέφυρες επικοινωνίας. Μέσα από την διαδικασία οι συμμετέχοντες μοιράζονται ιστορίες, συναισθήματα και ιδέες, και κάθε κομμάτι που πλάθεται γίνεται ένα μικρό έργο που κουβαλά την προσωπική τους πορεία.
«Η πολυμορφία της ομάδας δεν ήταν απλώς ένας παράγοντας, ήταν πηγή έμπνευσης. Βλέποντας ανθρώπους από διαφορετικά υπόβαθρα να πλάθουν και να δημιουργούν τα δικά τους έργα τέχνης με τον πηλό αντιλήφθηκα ότι αυτό που δημιουργούσαμε δεν ήταν μόνο έργα τέχνης, αλλά και γέφυρες συναισθημάτων και ιστοριών. Κάθε έργο τέχνης κουβαλούσε ένα κομμάτι της προσωπικής τους πορείας, και αυτό έκανε το workshop ζωντανό και βαθύ. Η διαφορετικότητα μας έμαθε ότι η πραγματική δύναμη της δημιουργίας έρχεται όταν ανοίγουμε την καρδιά μας να ακούσει, να νιώσει και να συνδημιουργήσει», δήλωσε η ίδια.
Η τέχνη, και ειδικά η δημιουργία με πηλό, χρησιμοποίηθηκε ως ένα ήπιο αλλά ισχυρό εργαλείο ψυχολογικής υποστήριξης.
«Κατά τη διάρκεια του workshop, το πλάσιμο έδινε στους συμμετέχοντες έναν χώρο να εκφραστούν χωρίς λόγια, μια μορφή σιωπηλής επικοινωνίας που βοηθάει να απελευθερωθεί το άγχος. Η εστίαση στην υφή, στο σχήμα και στην κίνηση βοηθούσε στη συγκέντρωση και στην αυτορρύθμιση, κάτι που είναι ιδιαίτερα υποστηρικτικό για άτομα με ADHD. Η δημιουργική διαδικασία έγινε ένας ασφαλής χώρος όπου οι άνθρωποι μπορούσαν να νιώσουν παρόντες, να εκτονώσουν συναισθήματα και να ανακαλύψουν τη χαρά της δημιουργίας χωρίς πίεση ή κριτική».
Πώς η τέχνη επηρεάσει θετικά την ψυχική υγεία γενικότερα
«Η τέχνη έχει αποδεδειγμένα πολλαπλά οφέλη για την ψυχική υγεία, καθώς δημιουργεί έναν χώρο όπου οι άνθρωποι μπορούν να εκφράσουν συναισθήματα με ασφάλεια και χωρίς κριτική. Μέσα από τη δημιουργία, αναπτύσσεται η αυτογνωσία, η ενσυναίσθηση και η ικανότητα διαχείρισης του άγχους. Η διαδικασία αυτή προσφέρει ένα είδος ψυχολογικής αποφόρτισης, ενώ ταυτόχρονα ενδυναμώνει την αίσθηση ελέγχου μέσω της δημιουργίας. Σε έναν κόσμο γεμάτο πίεση και πολυάσχολες ζωές, η τέχνη γίνεται ένα εργαλείο αυτοφροντίδας και προσωπικής σύνδεσης -ένα εργαλείο που αγγίζει τόσο την επιστημονική διάσταση όσο και την ανθρώπινη ανάγκη για έκφραση».
»Έχω παρατηρήσει ότι η ενασχόληση με καλλιτεχνικές δραστηριότητες επηρεάζει βαθιά τόσο τη διάθεση όσο και την εστίασή μου. Σε προσωπικό επίπεδο, όταν δημιουργώ με τον πηλό νιώθω ότι μπαίνω σε μια κατάσταση “παρόντος”, ένα είδος ψυχολογικής άγκυρας που με απελευθερώνει από το συνεχές θόρυβο της καθημερινότητας. Θυμάμαι ένα συγκεκριμένο στιγμιότυπο από ένα workshop στην Ολλανδία, όπου παρατήρησα συμμετέχοντες να εισέρχονται σε μια ήρεμη συγκέντρωση, ακόμη και άνθρωποι που πριν είχαν δείξει έντονο άγχος και φόβο καθώς δεν είχαν δουλέψει ποτέ με τον πηλό σαν υλικό. Θυμάμαι πολύ έντονα μια κυρία μου είπε ότι ένιωσε σαν να “σταμάτησε ο χρόνος” καθώς δούλευε με τον πηλό και πως ήταν μια εμπειρία που ενίσχυσε την αυτοπεποίθησή και τον ηρεμία της. Συναισθήματα που πάντα νιώθω και εγώ όταν δημιουργώ. Σε επαγγελματικό επίπεδο, αυτό επιβεβαιώνει έρευνες που δείχνουν ότι η τέχνη λειτουργεί ως μέσο ενίσχυσης της ψυχικής ευεξίας.
»Η δημιουργία δεν είναι μόνο πράξη έκφρασης αλλά και πράξη θεραπείας: βοηθάει να καλλιεργηθεί η εστίαση, μειώνει το άγχος και ενισχύει την ενσυναίσθηση. Προσωπικά, θεωρώ ότι η τέχνη δεν είναι απλώς εργαλείο, είναι μια διαδικασία επαφής με τον εαυτό μας, που μας δίνει χώρο να αναπνεύσουμε, να επεξεργαστούμε συναισθήματα και να βρούμε ισορροπία σε διάφορες καταστάσεις της καθημερινότητας μας».
Για την Παρή Βίβιαν Πανηγύρη η πιο αποτελεσματική μέθοδος αντιμετώπισης του άγχους και του ADHD είναι η γλυπτική με πηλό. Ως άτομο με δυσλεξία και ADHD, βιώνει συχνά το μυαλό της να τρέχει γρήγορα και να δυσκολεύεται να εστιάσει. Η γλυπτική, όμως, της δίνει αίσθηση γείωσης και ηρεμίας μέσω της αργής και σταθερής κίνησης, ενώ η επαφή με τον πηλό την φέρνει σε μια κατάσταση συγκέντρωσης που δύσκολα πετυχαίνει αλλιώς.
