Πόσο εύκολο είναι να διαχειριστούμε την απώλεια ενός δικού μας ανθρώπου ή του κατοικιδίου μας; Πόσο εύκολο είναι για τα παιδιά;
Αυτό το δύσκολο θέμα, ζήτησα από την ειδική παιδαγωγό Τζωρτζίνα Σιδερίδου να μου το αναλύσει.
Τι λέμε στα παιδιά μας; Λέμε την αλήθεια ή λέμε ότι έγινε αστεράκι και πέταξε στον ουρανό; Απαλύνουμε τον πόνο των παιδιών μας με όποιο μέσο μπορούμε ή τα αφήνουμε να πενθήσουν; Τα παιδιά μας πρέπει να βιώνουν τον πόνο του πένθους, το πένθος με όλη του την έννοια;
Η Τζωρτζίνα Σιδερίδου απαντάει:
Τα παιδιά μέχρι την ηλικία των τριών ετών δεν αντιλαμβάνονται ακριβώς τον θάνατο, αλλά κυρίως το ότι οι άνθρωποι γύρω τους είναι λυπημένοι.
Από την άλλη, τα παιδιά μέχρι την ηλικία των έξι μπορούν να καταλάβουν τον θάνατο σαν κάτι το οποίο δεν είναι μόνιμο. Το έχουν στο μυαλό τους σαν ένας άνθρωπος ή το κατοικίδιο μας, μας χαιρετάει και φεύγει για παράδειγμα από το σπίτι μας.
Τα παιδιά μέχρι 12 ετών καταλαβαίνουν πλήρως την έννοια του θανάτου, ωστόσο φαντάζει για εκείνα κάτι μακρινό, μέχρι να συμβεί στο περιβάλλον τους. Θεωρούν ότι η απώλεια ενός προσώπου συμβαίνει μόνο στους άλλους ανθρώπους γύρω τους από διάφορες στενάχωρές καταστάσεις που ακούν στον κύκλο τους.
Στην εφηβική ηλικία το παιδί πλέον κατανοεί πλήρως την έννοια του θανάτου και εκεί μπορεί να εκφράσει και διάφορες αντιδράσεις όπως να κάτσει με τους φίλους του ή με την οικογένεια του ή να μην θέλει κανέναν δίπλα του.
Συμβουλές στήριξης των παιδιών με πένθος.
Το παιδί πρέπει να ενημερώνεται έγκαιρα, σχεδόν την ίδια ώρα που το μαθαίνει και ο γονέας, με πολύ απλά λόγια και με ειλικρίνεια, τι συνέβη. Σκεφτείτε ότι κανείς σε μία ανάλογη περίσταση δεν θα ήθελε να του πουν ψέματα, οπότε γιατί να κάνουμε κάτι τέτοιο με τα παιδιά μας;
Το πένθος είναι μια κατάσταση που πρέπει να εκφραστεί από το παιδί και γι’ αυτό τον λόγο το ενθαρρύνουμε να μας πει τα συναισθήματά του ή να τα εκφράσει με κάποιο τρόπο.
Σ’ αυτήν την περίπτωση, καλό θα ήταν ο γονέας να μην διακόψει αυτή τη διαδικασία. Για παράδειγμα, δε θα πούμε «Οκ, μέχρι εδώ. Μιλήσαμε για τον παππού, τη γιαγιά ή τον σκύλο που έφυγε από δίπλα μας και πήγε στο Θεούλη, προχωράμε τη ζωή μας». Αυτό είναι κάτι λανθασμένο, καθώς εκείνη την ώρα που το παιδί βιώνει το πένθος, πρέπει να το αφήσουμε να ολοκληρώσει την έκφρασή του, όσο χρονικό διάστημα κι αν πάρει αυτό.
Το παιδί μπορεί να συνοδεύσει την οικογένεια σε μια κηδεία; Σε ένα μνημόσυνο; Στην επίσκεψη του τάφου του αγαπημένου προσώπου;
Στη συγκεκριμένη περίπτωση ρωτάμε ευθέως το παιδί εάν θέλει να ακολουθήσει. Εάν δεν θέλει, είναι απολύτως σεβαστό οπότε και παραμένει σε άλλο μέρος, εάν όμως θέλει, φροντίζουμε πάντα να βρίσκεται δίπλα του κάποιος άνθρωπος εμπιστοσύνης, της οικογένειας, σε περίπτωση που το παιδί αισθανθεί ότι θέλει να αποχωρήσει από το μέρος ή ότι θέλει να ρωτήσει κάτι σχετικά με τη διαδικασία που βλέπει μπροστά του.
Πάρα πολύ σημαντικό στις περιπτώσεις πένθους είναι να μη σταματάτε την καθημερινότητά σας. Είναι σημαντικό το παιδί να καταλάβει ότι η ζωή συνεχίζεται -ακόμα και ύστερα από μια απώλεια που βιώνει η οικογένεια- γι’ αυτό και ακολουθούμε το πρόγραμμα που έχουμε στην καθημερινότητά μας.
Τέλος, είναι πολύτιμη η υποστήριξη του παιδιού από εμάς, σε όλη αυτή τη διαδικασία, στην οποιαδήποτε απορία του αλλά και στην οποιαδήποτε έκφρασή του. Όταν ο γονέας καταλάβει ότι δεν μπορεί να υποστηρίξει με τα παραπάνω το παιδί, καλό θα ήταν να απευθυνθεί σε κάποιον ειδικό ψυχολόγο, ώστε να τον κατευθύνει ακόμα καλύτερα και ακόμα πιο στοχευμένα.
H Σιδερίδου Γεωργία, είναι ειδική παιδαγωγός και έχει σπουδάσει στο University of East London με μεταπτυχιακό στο τμήμα special education and teaching. Δουλεύει στον τομέα της ειδικής αγωγής από το 2015 μέχρι σήμερα. Έχει δουλέψει σε δομές σχολείων, ιδιωτικά κέντρα ειδικής αγωγής και κατ οίκον υπηρεσίες ειδικής διαπαιδαγώγησης. Ασχολείται με την άτυπη και τυπική αξιολόγηση παιδιών καθώς και με το πρόγραμμα παρέμβασης τους.
Email επικοινωνίας: tzosid77@hotmail.com
