Η Κρήτη πέρα από τα Χανιά και το Ηράκλειο -Ένα ταξίδι γύρω από τον Ψηλορείτη
Η Κρήτη είναι τόπος μαγικός, όπου κάθε γωνιά κρύβει μια ιστορία, μια μυρωδιά, μια γεύση που σε καλεί να την ανακαλύψεις.
Όταν, λοιπόν, μας ξενάγησαν στην ορεινή πλευρά του Ρεθύμνου, ξεκινώντας από τα Ανώγεια, ήξερα πως θα βρω κάτι πολύ διαφορετικό από τις παραθαλάσσιες διαδρομές και τα τουριστικά κέντρα. Εδώ, ανάμεσα στους απέραντους ελαιώνες και τα πυκνά δάση του Ψηλορείτη, η Κρήτη ζει την πιο αληθινή της μορφή.
Κάθε βήμα σ’ αυτό το ταξίδι στην ορεινή Κρήτη αποκαλύπτει τη ζεστασιά των ανθρώπων, τη βαθιά σχέση τους με τη γη και την κληρονομιά τους, αλλά και τη μοναδική ομορφιά ενός τόπου που, ακόμα και αν νομίζεις ότι τον ξέρεις, πάντα έχει να σου δώσει κάτι καινούργιο, αληθινό και συγκινητικό.
Τι να κάνεις αν βρεθείς στην ορεινή Κρήτη
Πρώτη στάση στο ταξίδι ήταν τα Αγγελιανά. Τα Αγγελιανά είναι ένα γραφικό χωριό της Κρήτης, κρυμμένο στις πλαγιές του Ψηλορείτη, που διατηρεί ζωντανή την παραδοσιακή κρητική κουλτούρα και φιλοξενία. Με τις λιθόκτιστες πλατείες, τα πετρόχτιστα σπίτια και τα αρώματα από τις ντόπιες καλλιέργειες, προσφέρει μια αυθεντική εμπειρία επαφής με τη φύση και τον τρόπο ζωής των ντόπιων. Τα Αγγελιανά αποτελούν ιδανική αφετηρία για να εξερευνήσει κανείς τα τοπικά αγροτικά προϊόντα, την παραδοσιακή τέχνη και τις μοναδικές γεύσεις της Κρήτης, ενώ παράλληλα προσφέρουν ηρεμία και γαλήνη μακριά από τα πολυσύχναστα τουριστικά μονοπάτια.
Εκεί επισκεφτήκαμε το Cretanthos Olive Park. Μια οικογένεια που φροντίζει επί τέσσερις γενιές βιολογικούς ελαιώνες, με αγάπη και σεβασμό στη γη, δημιούργησε έναν τόπο που είναι κάτι περισσότερο από απλή παραγωγή ελαιολάδου. Το λάδι αυτό, κλεισμένο σε κάθε φιάλη, κρύβει τη γενναιοδωρία του κρητικού εδάφους και τη σοφία αιώνων. Στο πάρκο, η ξενάγηση γίνεται μια αληθινή εμπειρία επαφής με τη φύση και τη παράδοση.
Λίγα χιλιόμετρα πιο πέρα, το Κτήμα Δαλαμπέλος μας υποδέχτηκε σε μια ειδυλλιακή τοποθεσία με θέα το απέραντο γαλάζιο του Κρητικού Πελάγους. Το κτήμα, χτισμένο με πέτρα και φυσικά υλικά, παντρεύει την παραδοσιακή φιλοξενία με τη σύγχρονη άνεση. Εδώ η γαστρονομία είναι τέχνη και ιστορία. Το μενού βασίζεται σε κρέατα από ντόπια πρόβατα, αρνιά και κουνέλια, ενώ το φρέσκο τυρί, τα χόρτα και τα λαχανικά προέρχονται από τα χωράφια της φάρμας.
Κάθε πιάτο διηγείται μια ιστορία, ενώ στο χώρο του εστιατορίου, κάτω από τον καταπράσινο κήπο, η ατμόσφαιρα γεμίζει από τις μυρωδιές του φαγητού και τις φωνές των πελατών που μοιράζονται στιγμές. Για τους πιο περίεργους, το κτήμα προσφέρει και μαθήματα παραδοσιακής μαγειρικής, ζύμωσης ψωμιού και ζαχαροπλαστικής -μια πραγματική βουτιά στις γεύσεις της Κρήτης.
Ύστερα, βάλαμε πλώρη για τις Μαργαρίτες. Οι Μαργαρίτες είναι ένα παραδοσιακό χωριό του Ρεθύμνου, γνωστό για την πλούσια πολιτιστική του κληρονομιά και την εξαιρετική κεραμική τέχνη που αναβιώνει με σεβασμό στις αρχαίες τεχνικές. Περιπλανώντας κανείς στα λιθόστρωτα δρομάκια του, συναντά εργαστήρια όπου ντόπιοι κεραμίστες δημιουργούν χειροποίητα αγγεία και χρηστικά αντικείμενα, συνεχίζοντας μια παράδοση αιώνων.
Το χωριό προσφέρει επίσης ζεστή φιλοξενία και μια ατμόσφαιρα που συνδυάζει αρμονικά την παράδοση με τη σύγχρονη καλλιτεχνική έκφραση, καθιστώντας το έναν μοναδικό προορισμό για όσους θέλουν να ανακαλύψουν την αυθεντική Κρήτη.
Κάπου ανάμεσα σε αυτά τα βουνά βρίσκεται και το Μουσείο Αρχαιολογικού Χώρου Ελεύθερνας, ένας μικρός αλλά σπουδαίος χώρος που σφραγίζει τη σχέση της Κρήτης με τον ομηρικό κόσμο. Εδώ τα ευρήματα από ανασκαφές τριών δεκαετιών μαρτυρούν την ιστορία μιας πόλης που λάμπρυνε την αρχαιότητα. Αυτό που ξεχωρίζει είναι η ζωντάνια της έκθεσης -τα εκθέματα αλλάζουν και ανανεώνονται, συνδέοντας τον επισκέπτη με τις συνεχείς ανακαλύψεις που φέρνουν στο φως όλο και περισσότερα μυστικά.
Επιστροφή στα Ανώγεια. Τα Ανώγεια, φωλιασμένα στους πρόποδες του Ψηλορείτη, είναι ένα χωριό γεμάτο ζωντάνια και παράδοση, όπου η μουσική και η τέχνη είναι αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας. Γνωστά για τη δυνατή κρητική λύρα και το τραγούδι, τα Ανώγεια διατηρούν ζωντανή την πολιτιστική τους κληρονομιά μέσα από πανηγύρια, χορούς και τοπικές γιορτές.
Η φιλοξενία των ντόπιων, η πλούσια γαστρονομία με αυθεντικές κρητικές γεύσεις και τα παραδοσιακά χειροτεχνήματα κάνουν την επίσκεψη στα Ανώγεια μια ολοκληρωμένη εμπειρία που μαγεύει τον επισκέπτη και αφήνει ανεξίτηλες αναμνήσεις.
Μια όμορφη έκπληξη είναι η Υφαντική Σχολή, που στέκεται ως φάρος της παραδοσιακής τέχνης. Εδώ, οι κάτοικοι μαθαίνουν την υφαντική και γίνονται πραγματικοί γνώστες του αργαλειού, διατηρώντας ζωντανή μια τεχνική που συνδέει το παρελθόν με το παρόν. Το χωριό, γεμάτο χρώματα και ζωντάνια, αναβλύζει δημιουργικότητα και πολιτισμό.
Λίγο πιο πέρα, στο χωριό Αξός Μυλοποτάμου, το Μουσείο Ξυλογλυπτικής του Γεωργίου Κουτάντου μας άφησε άφωνους. Περισσότερα από εκατό έργα σε φυσικό μέγεθος, με θέμα από την καθημερινή ζωή έως μυθολογικές μορφές, κοσμούν έναν χώρο όπου η τέχνη συναντά τη λαογραφία. Τα γλυπτά, φτιαγμένα από ξύλα που προέρχονται κυρίως από ξερά ή κατεστραμμένα δέντρα, μας ταξιδεύουν σε μια εποχή όπου οι άνθρωποι ζούσαν πιο κοντά στη φύση και τις παραδόσεις τους.
Ένα άλλο σημείο που δεν πρέπει να παραλείψει κανείς είναι το Οινοποιείο Κουρκουλού στην Πατσό Αμαρίου. Οι αμπελώνες του οινοποιείου απλώνεται κάτω από τον ήλιο, ενώ μέσα στους χώρους παραγωγής ωριμάζουν κρασιά που αποτυπώνουν την ψυχή του τόπου. Η γευσιγνωσία εκεί είναι μια πραγματική απόλαυση που συνοδεύεται από ιστορίες για το αμπέλι, τις ποικιλίες και την τέχνη του κρασιού.
Πίσω στα Αγγελιανά, η οικοτεχνία Athos Workshop μας έφερε σε επαφή με τη μαγεία των φυσικών προϊόντων προσωπικής φροντίδας. Ο Μανώλης και η Παρασκευή, αφήνοντας πίσω τους τη ζωή της πόλης, πειραματίστηκαν με τοπικές πρώτες ύλες, δημιουργώντας σαπούνια και προϊόντα με βάση το έξτρα παρθένο βιολογικό ελαιόλαδο και το μέλι της περιοχής. Κάθε προϊόν εδώ κρύβει τη φροντίδα και το μεράκι που έχουν για τον τόπο τους.
Στα Ανώγεια βρίσκεται και το ψηφιακό Κέντρο Αρχαιολογικής Πληροφόρησης «Γιάννης και Έφη Σαπουνά Σακελλαράκη», όπου η τεχνολογία συναντά την ιστορία. Μέσα από 3D προβολές, στερεοσκοπικά γυαλιά και ολογράμματα, ο επισκέπτης ζει μια μοναδική περιήγηση στον αρχαιολογικό χώρο του Ιδαίου Άντρου και της Ζωμίνθου. Είναι μια εμπειρία που ξυπνάει τη φαντασία και αναδεικνύει το μεγαλείο της κρητικής αρχαιότητας.
Για να νιώσεις την καθημερινότητα και τη ζωή των βοσκών, ο Τόπος του Βοσκού είναι το ιδανικό μέρος. Αναπαριστώντας τις κτηνοτροφικές δραστηριότητες, το πάρκο σε βάζει μέσα στα μιτάτα -τα παραδοσιακά καταλύματα των βοσκών. Εκεί μπορείς να δεις από κοντά την τυροκόμηση, το μαγείρεμα πάνω στη φωτιά, να ακούσεις κρητική μουσική και να δοκιμάσεις τοπικά προϊόντα. Η διαδρομή μέσα στο πάρκο ακολουθεί τα μονοπάτια που πατούσαν οι βοσκοί στα βουνά, προσφέροντας μια ολοκληρωμένη βιωματική εμπειρία.
Ίδια αλλά εξίσου πολύτιμη εμπειρία θα ζήσεις στο Σπίτι του Βοσκού στο Κρανιώτικο Αόρι, όπου ο παπά-Ανδρέας και ο γιος του, Γιώργος, μοιράζονται με τους επισκέπτες τις παραδόσεις και τη ζωή στο βουνό. Από το άρμεγμα των προβάτων μέχρι την παρασκευή τυριών και το ρακοκάζανο, όλα αυτά τα έθιμα ζωντανεύουν μπροστά στα μάτια μας. Το μέρος είναι ιδανικό για όσους αγαπούν την επαφή με τη φύση.
Μια γευστική στάση που δεν ξεχνιέται είναι το καφενείο Φιλιώ στην Αρχαία Ελεύθερνα. Εκεί, κάτω από την σκιά του Ψηλορείτη, η παράδοση ζει στα πιάτα και στα χέρια της Βάλιας και του Γιώργου. Με φαγητά που θυμίζουν τα παιδικά χρόνια, όπως ντολμαδάκια, καπνιστό απάκι, σπιτικό σαγανάκι και γλυκά με μυζήθρα, το καφενείο είναι ένας ζωντανός θησαυρός που κρατά την κρητική γαστρονομία αναλλοίωτη.
Η ταβέρνα Γκάγκαρης προσφέρει μια ακόμα πιο παραδοσιακή εμπειρία, με πιάτα όπως το αντικριστό αρνί, μακαρόνια βρασμένα σε ζωμό κρέατος και σαλάτες με αγριόχορτα. Ο ζεστός χώρος με το μεγάλο τζάκι, η θέα στον Ψηλορείτη και η αυθεντική φιλοξενία, κάνουν κάθε γεύμα γιορτή.
Τέλος, το Delina Mountain Resort στα Ανώγεια σε υποδέχεται με διακριτική πολυτέλεια και μαγευτική θέα στο βουνό. Τα δωμάτια, με τζάκι και υδρομασάζ, συνδυάζουν άνεση και παράδοση, ενώ οι εκδηλώσεις με παραδοσιακή μουσική προσθέτουν μια ιδιαίτερη νότα πολιτισμού στην εμπειρία διαμονής.
