Αινιγματικός. Βαθύς. Αυτοαναφορικός. Πολλά μπορούν να περιγράψουν τον αγαπημένο μου Paul Auster, αλλά και πάλι λειψά μου φαίνονται. Αυτό που με γοητεύει περισσότερο στον Αμερικανό συγγραφέα είναι ότι κλείνει συνωμοτικά το μάτι στον αναγνώστη του και έπειτα βουτά στα βαθιά της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης, χωρίς να μένει στην επιφάνεια της αφήγησης. Το μόνο που χρειάζεται είναι ένα λιτό χώρο, για να μας συστήσει μία νέα οπτική για τον κόσμο, βάζοντάς μας στο δρόμο της φιλοσοφικής αναζήτησης. Και αυτό που κάνει είναι στ’ αλήθεια πολύ ζόρικο: «Το γράψιμο είναι δύσκολο, δεν είναι απλό να γράψεις μια καλή πρόταση. Αλλά η δυσκολία είναι μέρος της ευχαρίστησης.»1
Το βιβλίο Mέρα νύχτα είναι η διλογία του Paul Auster. Η πρώτη «Ταξίδια στο Σκριπτόριο» (Travels in the Scriptorium, 2006, στην Ελλάδα εκδόθηκε με τον τίτλο «Ενοχές χωρίς τύψεις», εκδόσεις Ζαχαρόπουλος) και η δεύτερη «Man in the Dark», 2008.
Όλη η πρώτη ιστορία αφορά μια μέρα του έγκλειστου ηλικιωμένου Μπλανκ, από το πρωί μέχρι το βράδυ, ο οποίος ξυπνά αποπροσανατολισμένος σε έναν άγνωστο θάλαμο. Δεν θυμάται τίποτα. Λευκό (Μπλανκ). Ξεκινά με την ανάγνωση ενός χειρόγραφου που βρίσκει στο γραφείο και περιέχει την ιστορία ενός άλλου κρατουμένου, σε έναν εναλλακτικό κόσμο τον οποίο ο Μπλανκ δεν αναγνωρίζει. Παράλληλα μια κρυφή κάμερα και ένα μικρόφωνο δείχνει ότι κάποιος παρακολουθεί…
Διαβάζοντας την πρώτη ιστορία θα διαπιστώσεις ότι μόλις μια μέρα της ζωής του Μπλανκ, δεν διαφέρει από τον δικό μας κόσμο. Γιατί όπως λέει και ο Paul Auster «τίποτε δεν είναι πιο αλλόκοτο από την καθημερινότητα».
H δεύτερη ιστορία, ο «Άνθρωπος στο σκοτάδι» μεταφράζεται για πρώτη φορά στα ελληνικά. Και εδώ διαδραματίζεται μία μονάχα νύχτα από τη ζωή του κυρίου Μπριλ, ο οποίος, προσπαθεί να ξεφύγει από τη μιζέρια του και το πένθος της κόρης, της εγγονής και του δικού του πένθους. Αφηγείται στον εαυτό του ιστορίες στο σκοτάδι, για έναν νεαρό άντρα που ξυπνά σ’ ένα πηγάδι (θυμίζει Μουρακάμι «Το γελαστό πουλί»), σε μια διαφορετική Αμερική.
«Ο Auster έχει έναν ιδιότυπο ρεαλισμό στον οποίο θα πρέπει να αποδεχθείς ότι όλα μπορεί να συμβούν, και θα συμβούν» 2 αναφέρει η εξαιρετική μεταφράστρια Μάρα Ξυλούρη. Όπως σε όλα σχεδόν τα βιβλία του, η δομή είναι ευρηματική, υπάρχει αφήγηση μέσα την αφήγηση (κάτι στο οποίο ο συγγραφέας είναι τεχνίτης), και μπορείς να το προσεγγίσεις σαν μια άσκηση δημιουργικής λογικής και γραφής. Εάν κάποιος έχει διαβάσει Paul Auster οι χαρακτήρες Stillman, Fanshawe, Sophie και Quinn θα του φανούν γνώριμοι αφού προέρχονται από τα τρία μυθιστορήματα που εκδόθηκαν μαζί, «Τριλογία της Νέας Υόρκης»).
Δύο άντρες, μέρα, νύχτα, παράλληλα σύμπαντα, η πραγματικότητα του συγγραφέα και η πραγματικότητα των ηρώων. Ποια είναι πιο πραγματική από την άλλη; «Το ερώτημα είναι η ίδια η ιστορία, και το αν έχει ή δεν έχει κάποιο νόημα δεν είναι κάτι που θα το πει η ιστορία.» (Τριλογία Νέας Υόρκης).
Τέλος, την επιμέλεια έκανε ο πολύ αγαπητός συγγραφέας Χρίστος Κυθρεώτης (βιβλία του: Εκεί που ζούμε, Μια χαρά κ.ά.).
1 Συνέντευξη του Πολ Όστερ στην Καθημερινή
2 Περιοδικό Διαβάζω, αφιέρωμα στον Πολ Όστερ
Αδάμος Ζαχαριάδης
Michéa Jean-Claude «Το Ομορφότερο γκολ ήταν μια πάσα» (Εκδόσεις Μάγμα)
Μετάφραση: Νίκος Μάλλιαρης