Μάσκες, γάντια μιας χρήσης: Ένα νέο κύμα πλαστικής ρύπανσης έρχεται με φόρα λόγω της πανδημίας

Του Αχιλλέα Πληθάρα, υπεύθυνου προγραμμάτων πρόληψης αποβλήτων του WWF Ελλάς

Παρότι δεν έχουμε ακριβή δεδομένα για την Ελλάδα, είναι σίγουρο πως η κατανάλωση αυτών των ειδών και άρα η παρελκόμενη ρύπανση είναι πολύ μεγάλη. Για αντιστοιχία, μπορούμε να δούμε το παράδειγμα της Ιταλίας. Σύμφωνα με έρευνα του Πολυτεχνείου του Τορίνο, η Ιταλία χρειάζεται περίπου ένα δισεκατομμύριο μάσκες και μισό δισ. γάντια κάθε μήνα. Το γραφείο του WWF στην Ιταλία έχει εκτιμήσει πως αν μόλις το 1% από αυτές τις μάσκες διατεθεί ανεξέλεγκτα και καταλήξει στο φυσικό περιβάλλον, τότε θα δημιουργήσει πρόσθετη πλαστική ρύπανση της τάξης των 40 τόνων πλαστικού τον μήνα!
Ωστόσο, δεν είναι μόνο αυτό. Πρωτογενείς έρευνες δείχνουν πως γενικότερα εν μέσω πανδημίας έχουμε αρχίσει να καταναλώνουμε περισσότερο συσκευασμένα τρόφιμα αντί για χύμα (πχ. οι καταναλωτές προτιμούν περισσότερο το συσκευασμένο τυρί απ’ ό,τι το χύμα). Όλα αυτά δυσχεραίνουν το πρόβλημα και πρέπει να σταματήσουν. Ο πανικός ποτέ δεν ήταν καλός σύμβουλος.

Ακόμη όμως και πριν την πανδημία, τα στοιχεία μιλάνε για χιλιάδες τόνους πλαστικού που κατακλύζουν τη Μεσόγειο. Ειδικότερα για τη χώρα μας, εκτιμάται ότι κάθε χρόνο 11.500 τόνοι από τα πλαστικά που καταναλώνουμε καταλήγουν στις ελληνικές θάλασσες. Βασική αίτια του προβλήματος: η υπερκατανάλωση πλαστικών μιας χρήσης, η ανεξέλεγκτη απόρριψη πλαστικών σε παραλίες και πεζοδρόμια, τα μικρά ποσοστά ανακύκλωσης, η κακή αποκομιδή και διάθεση των κάδων σκουπιδιών, οι κακές συνθήκες σε χωματερές και ΧΥΤΑ.
Κάθε χρόνο εκτιμάται ότι καταναλώνουμε στην Ελλάδα πάνω από 1,5 δισ. πλαστικά μπουκάλια νερού, περισσότερα από 500 εκατ. πλαστικά ποτήρια καφέ και αναψυκτικού, πάνω από 1,5 - 2 δισ. πλαστικά καλαμάκια. Εκτός αυτών, μόνο στην Ελλάδα πετάμε κάθε χρόνο πάνω από 18-20 δισ. αποτσίγαρα, πολλά εκ των οποίων καταλήγουν κάθε χρόνο στις παραλίες και τις ακτές.

Γιατί θεωρείται αυτό πρόβλημα; Διότι η πλαστική ρύπανση προκαλεί σοβαρότατες επιπτώσεις στη θαλάσσια ζωή και γενικότερα στην πανίδα. Έρευνες έχουν δείξει ότι σήμερα το 90% των θαλασσοπουλιών έχουν μικρά κομμάτια πλαστικού στο στομάχι τους (το 1960 το ποσοστό αυτό ήταν 5%), ενώ το 50% των θαλάσσιων χελωνών εκτιμάται ότι έχει καταπιεί πλαστικά. Τα θαλάσσια είδη μπερδεύουν πολλές φορές τα πλαστικά για τροφή, με δυσμενέστερες συνέπειες για αυτά. Οι θαλάσσιες χελώνες, για παράδειγμα, καταπίνουν πλαστικές σακούλες νομίζοντας ότι πρόκειται για μέδουσες, με αποτέλεσμα να βρίσκουν φρικτό θάνατο.

Οι επιπτώσεις της πλαστικής ρύπανσης ανάγκασαν την Ευρωπαϊκή Ένωση να κινητοποιηθεί και να λάβει μερικά σημαντικά μέτρα. Ένα από τα πιο σημαντικά είναι η απόσυρση από την αγορά μερικών πλαστικών που εντοπίζονται κυρίως στις θάλασσες. Είδη όπως τα πλαστικά καλαμάκια, πιάτα και μαχαιροπήρουνα, αναδευτήρες και μπατονέτες, θα σταματήσουν να κυκλοφορούν στην αγορά από τον Ιούλιο του 2021. Βέβαια, πολλά πρέπει ακόμη να γίνουν ώστε να περιορίσουμε αποτελεσματικά την πλαστική ρύπανση.

Εν μέσω πανδημίας, ακόμη και οι μικρές αλλαγές στην καθημερινότητά μας, έχουν σημασία. Για παράδειγμα, όσον αφορά στις μάσκες, αυτό που λένε οι ειδικοί -και πρέπει να ακούσουμε- είναι πως θα πρέπει να χρησιμοποιούμε υφασμάτινες μάσκες πολλαπλών χρήσεων, αρκεί να τις φοράμε σωστά και να τις φοράμε όλοι εκεί που απαιτείται.
Θα πρέπει επίσης να μη σταματήσουμε τις προσπάθειες για περιορισμό των αχρείαστων πλαστικών στη ζωή μας. Μπορούμε ακόμα να πάμε στη λαϊκή και το σούπερ μάρκετ με την τσάντα πολλαπλών χρήσεων που έχουμε. Ας την καθαρίσουμε προσεκτικά μετά τη χρήση και ας τη χρησιμοποιούμε άφοβα. Να μη φοβόμαστε την αγορά χύμα φρούτων και λαχανικών και να μη ντρεπόμαστε να πάμε στο καφέ με τη δική μας κούπα.

Πρόσφατα, περισσότεροι από 125 επιστήμονες από 19 χώρες, περιλαμβανομένων επιδημιολόγων, γιατρών και βιολόγων, εξέδωσαν ανακοίνωση με την οποία κάνουν σαφές πως δεν θα πρέπει να φοβόμαστε τα σκεύη και προϊόντα πολλαπλών χρήσεων περισσότερο απ’ ό,τι τα προϊόντα μιας χρήσης.

Ας πρυτανεύσει η λογική κι ας κάνουμε τις καλύτερες επιλογές. Για την προστασία της υγείας. Της δικής μας, των παιδιών μας, των αγαπημένων μας προσώπων, της βιοποικιλότητας και του περιβάλλοντος.