Δημήτρης Σωτάκης: Ο συγγραφέας που έχει μεταφραστεί σε 11 γλώσσες είναι και καθηγητής κινεζικών

Ο Δημήτρης Σωτάκης είναι ακριβώς όπως τα βιβλία του: οξυδερκής με μια παιδική περιέργεια και μια ενέργεια σαρωτική. Μισεί τη σοβαροφάνεια, τα κλισέ και είναι σεμνός με την επιτυχία του. Αγαπάει τα ταξίδια, και αφηγείται τον έρωτά του με την Κίνα και πώς αποφάσισε να γίνει καθηγητής Κινέζικων. Ο χρόνος μαζί του κυλάει αβίαστα και οι απαντήσεις μέσα απ' την απλότητά τους δημιουργούν ένα φιλοσοφικό προβληματισμό.

Γιατί θεωρείς ότι ξεκίνησες να γράφεις; Έχω την εντύπωση ότι η αρχική προδιάθεση είναι η επιθυμία να δημιουργήσει κανείς κάτι, να δώσει το δικό του στίγμα μέσα από ένα έργο που του ανήκει ολοκληρωτικά. Αυτός είναι ο κύριος άξονας, η επιθυμία να γίνεις ορατός, να υπάρχεις μέσα σε έναν συγκεκριμένο χώρο και χρόνο. 

Γιατί ακόμα γράφεις; θέλεις να πεις μια ιστορία; Προσωπικά, δε με αφορά τόσο η ιστορία ως πλοκή, μα περισσότερο ως πρόθεση. Ουσιαστικά, χρησιμοποιώ την ιστορία για να υπογραμμίσω αυτό που θέλω να πω, πίσω από κάθε πλοκή κρύβεται μια ιδέα, η πλοκή είναι το άλλοθι, σαφώς και είναι πολύ σημαντική παράμετρος ενός μυθιστορήματος, μα χωρίς μια βαθύτερη σκέψη, δεν είναι αρκετή.

Υπάρχει συγγραφικό ταλέντο ή μετράει η επιμονή και η αφοσίωση; Η επιμονή και η αφοσίωση είναι δύο ισχυρά στοιχεία για την Τέχνη γενικά, μα χωρίς χάρισμα δεν μπορεί να γίνει τίποτα. Η συγγραφή είναι προφανώς ένα κράμα ταλέντου και μιας προσωπικότητας, η οποία με κάποιο τρόπο μπορεί να αποσυνδεθεί από τον κύριο εαυτό και να λειτουργήσει αυθύπαρκτα, μέσω της γραφής. Αποτελεί μια εσωτερική διαδικασία, με αρκετή ασάφεια μέσα της.

Γράφεις μέρα ή νύχτα; Με πρόγραμμα ή χωρίς; Όταν βρίσκομαι σε περίοδο που δουλεύω πολύ, δουλεύω ασταμάτητα και με πρόγραμμα, το οποίο δεν προκαθορίζεται, μα η λαχτάρα μου είναι τόσο μεγάλη, που πάντα επιστρέφω στο γραπτό μου με ένα συγχρονιστικό μοτίβο. Γενικά, ωστόσο, σε καμία περίπτωση δεν έχω πρόγραμμα, υπάρχουν περίοδοι, κατά τις οποίες απέχω τελείως από το γράψιμο.

Ποιοι συγγραφείς σε καθόρισαν; Παλαιότερα ήμουν βέβαιος ότι με καθόρισαν συγγραφείς, όμως θα έλεγα πια με βεβαιότητα ότι με έχουν καθορίσει συγκεκριμένα βιβλία και όχι το σύνολο του έργου κάποιων συγγραφέων. Έχω κάνει πολλούς κύκλους, διαβάζοντας και μελετώντας, μα θεωρώ ότι η ρωσική σχολή είναι αξεπέραστη. Έχω, επίσης, μεγάλο θαυμασμό για την λογοτεχνία της κεντρικής Ευρώπης.

Σε μια μεγάλη φωτιά ποια τρία βιβλία θα έζωσες; Τρία δικά μου αγαπημένα, τη «Σκάλα», του Σωκράτη Καψάσκη, τα διηγήματα του Εμμανουήλ Ροΐδη και τη «Δίκη» του Κάφκα.

Η τέχνη μας σώζει ή μας βάζει πιο βαθιά στη νεύρωση και στο πρόβλημα μας; Έχει να κάνει με το πώς τη φιλτράρει κανείς μέσα από τις δική του οπτική. Να μας σώζει σίγουρα όχι, μια που τίποτα δεν μπορεί να μας σώσει. Μας προσφέρει σαφώς μερικές σημαντικές διανοητικές ηδονές, στιγμές οργασμικές, εκρήξεις. Και ναι, μπορεί επίσης, συχνά, να μας βουλιάξει βαθύτερα στις υπαρξιακές μας ανησυχίες, H Τέχνη δεν είναι ψυχοθεραπεία, δεν είναι λύτρωση, είναι νέα ερωτήματα.

Γράφουμε για να ξεφύγουμε από κάτι;Εξαρτάται από τη φύση του γραπτού. Εγώ δεν θέλω να ξεφύγω από τίποτα, εκτός από τη δική μου μέτρια ζωή, αυτό ισχύει. Όμως δεν γράφω για να τρέξω μακριά από κάτι συγκεκριμένο.

Μίλησε μου για το τελευταίο βιβλίο σου; «Ο Μεγάλος Υπηρέτης», ένα μυθιστόρημα για τη σχέση εξουσιαστή και εξουσιαζόμενου, για οτιδήποτε υπηρετεί ο σύγχρονος άνθρωπος προκειμένου να κατακτήσει την ευτυχία, τουλάχιστον όπως εκείνος την έχει φανταστεί.

Μίλησε μου για το επόμενο βιβλίο σου; Το επόμενο βιβλίο μου θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Κέδρος τον Μάρτιο. Ακόμα δεν ανακοινώνουμε τίτλο, όμως είμαι πολύ ενθουσιασμένος για αυτό το μυθιστόρημα, τώρα που το σκέφτομαι, δεν μπορώ να πιστέψω ότι πέρασαν τόσα χρόνια κι ακόμα γράφω βιβλία.

Πόσο καιρό σου παίρνει να ολοκληρώσεις ένα βιβλίο; Δεν υπάρχει συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο, κάποια κείμενα τα δούλευα χρόνια, άλλα τελείωσαν σε πέντε μήνες.

Έχεις μεταφραστεί σε έντεκα γλώσσες. Πως είναι να κυκλοφορούν τα βιβλίο σου σε τόσες γλώσσες; Να βλέπεις δηλαδή έναν Κινέζο να διαβάζει αυτό που εσύ έγραψες αρχικά στα Ελληνικά. Είναι σχεδόν μεταφυσικό το συναίσθημα. Η λογοτεχνία είναι μια πολύ μοναχική διαδικασία, κάνεις κάτι αντιμέτωπος με τον εαυτό σου και είναι στ' αλήθεια μοναδικό το συναίσθημα να συναντάς έναν αναγνώστη, που ζει σε άλλα μήκη και πλάτη της Γης, να γνωρίζει με λεπτομέρειες τη δουλειά σου, είναι απερίγραπτο το συναίσθημα.

Είσαι και δάσκαλος κινέζικών πως προέκυψε αυτή η εξοικειώσει με τη γλώσσα; Η εξοικείωση προήλθε και πάλι από τη μεγάλη μου επιθυμία. Η κινεζική γλώσσα μου προκαλούσε -και μου προκαλεί- ένα απερίγραπτο δέος και ήθελα να την κατακτήσω, να καταφέρω να μπω μέσα σε αυτόν τον μαγικό κόσμο. Και πιστέψτε με, όποιος μπει, δεν υπάρχει γυρισμός.

Τι σε κέρδισε στην κινεζική κουλτούρα; Δεν ήταν τόσο η κουλτούρα, όσο αυτή η μυστηριώδης αίσθηση που ολοένα και μεγεθυνόταν μέσα μου σε σχέση με αυτό το κομμάτι του πλανήτη. Η Ασία διαθέτει μια ατμόσφαιρα, η οποία πραγματικά δεν περιγράφεται με λέξεις, διαθέτει διαφορετικό εγκέφαλο από τον υπόλοιπο κόσμο. Αυτό αποτέλεσε μια μεγάλη έλξη για μένα. 

Τι σου αρέσει στην Κίνα που δεν το βρίσκεις στην Ελλάδα;Βιώνω μια μεγάλη χαρά όταν βρίσκομαι στην Κίνα. Η λίστα όσων μου αρέσουν είναι τόσο μεγάλη, θα χρειαζόμουν ώρες για να τη συμπληρώσω. Γενικά, πάντως, θέλω να φεύγω από την Ελλάδα. Μια ζωή ζω στην Ελλάδα, είναι πολύ βαρετό να ζεις συνεχώς στον ίδιο τόπο, ο κόσμος είναι τόσο μεγάλος.

Είναι τα κινέζικα τόσο δύσκολη γλώσσα όσο πιστεύουμε;Και ναι και όχι. Σαφώς και έχει τεράστιες δυσκολίες, μα και ευκολίες που δεν φαντάζεται ένας δυτικός. Είναι μια μαθηματική γλώσσα, με έναν αστείρευτο ετυμολογικό πλούτο. 

Τι εύχεσαι στον εαυτό σου; Να είμαι γαλήνιος, κάτι που δεν καταφέρνω εύκολα.

Περιέγραψε μου μια εικόνα ευτυχίας; Να βρίσκομαι ανάμεσα σε ανθρώπους που δεν περιμένουν τίποτα από μένα κι εγώ τίποτα από εκείνους.

Σε ποιο μέρος θέλεις να ταξιδέψεις και ακόμα δεν έχεις πάει; Στην Αργεντινή και στη Βόρεια Κορέα.

Κοιτώντας πίσω υπάρχει κάτι που μετανιώνεις ή θεωρείς ότι η ζωή σου κυλάει με τον τρόπο που ήθελες; Η ζωή κυλάει όπως θέλει αυτή. Αν εγώ εναρμονίζομαι ή έχω την ψευδαίσθηση ότι έχω πετύχει αυτά που ήθελα, είναι μια προσωπική μου υπόθεση. Μετανιώνω για χειρισμούς σε μερικά ζητήματα ή περιστατικά, όμως σταδιακά πραγματοποιώ ένα μεγάλο μέρος όσων ήθελα.

Τι σημαίνει για σένα η λέξη ελευθερία. Που και πότε ένιωσες τελευταία φορά ελεύθερος; Δε νομίζω να έχω αισθανθεί ποτέ ολοκληρωτικά ελεύθερος. Δε διαθέτω τη συναισθηματική ευελιξία για να το πετύχω. Ελευθερία είναι για μένα η αίσθηση μιας ατάραχης ευφορίας ανεξάρτητα από ό,τι συμβαίνει γύρω μου. 

Ο έρωτας πόσο ρόλο παίζει στη ζωή σου; Υπάρχει μόνο ένας μεγάλος έρωτας στη ζωή μας ή μπορούμε να ελπίζουμε σε περισσότερους;Τρομαχτικό ρόλο. Ο έρωτας είναι ένας τρόπος να αισθανθείς ζωντανός, να πεις ότι “εντάξει, άξιζε τον κόπο που βρέθηκα σε αυτόν τον κόσμο”. Δε νομίζω ότι χρειάζεται να ελπίζουμε σε περισσότερους, η ζωή μας ακολουθεί μια ροή και αν είμαστε τυχεροί, θα περπατήσουμε ξανά και ξανά αυτό το μονοπάτι.

Τι μπορεί να σε αποδιοργανώσει; Εγώ ο ίδιος, τι άλλο;

Τι σου δίνει αυθεντική χαρά; Το όνειρο ενός ιδανικού μέλλοντος (που δε θα έρθει ποτέ βέβαια)

Επόμενα σχέδια; Κάποια ταξίδια εκτός χώρας για τις εκδόσεις των βιβλίων μου σε άλλες γλώσσες, ένα καινούριο μυθιστόρημα που έχω στο μυαλό μου και ίσως κάτι για το θέατρο.

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Γιάννης Ξανθούλης: «Ζούμε μια υπέροχα μεταμεσαιωνική περίοδο, θρησκοληψία, πανδημία, πυργοδεσπότες, φτώχεια....»

ΟΡΑΜΑΤΙΣΤΕΣ

21 Jan 2021