Φωτογραφία: Αλέξανδρος Τσούτης
Φωτογραφία: Αλέξανδρος Τσούτης
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΤΣΟΥΤΗΣ

Ένα παιδί πασχίζει να ρουφήξει γάλα από το ισχνό ρυτιδιασμένο στήθος της μητέρας του -Η ενοχλητικά ρεαλιστική φωτογραφία του Αλέξανδρου Τσούτη


Μια εικόνα ισοδυναμεί με 1000 λέξεις. Μπορεί η ρήση αυτή των δημοσιογράφων να θεωρείται κλισέ, ωστόσο ο φωτογράφος Αλέξανδρος Τσούτης, γνωρίζει πολύ καλά τη δύναμη μιας σπουδαίας φωτογραφίας. 

Γι' αυτό και τις τελευταίες ημέρες έχει αναδειχθεί ως ο προσωπικός μου ήρωας στο Facebook.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. 

Σε ένα από τα συχνά και κάπως βαρετά σκρολ ντάουν στο κοινωνικό δίκτυο, το μάτι μου έπεσε σε μια εικόνα μιας Αφρικανής μητέρας που κρατάει το παιδί της. Αυτό πασχίζει να πιεί λίγο γάλα από το στήθος της, ένα στήθος κακοποιημένο, στεγνό, ξένο προς τα δικά μου μάτια. Πίσω τους άλλη μια γυναίκα με μια έκφραση πόνου, στεναχώριας. Έμεινα αρκετή ώρα να κοιτάζω αυτή τη γυναίκα που χαμογελούσε καθώς και την έκφραση του παιδιού, σκεπτόμενη «πώς είναι δυνατόν να πίνει γάλα από αυτό το στήθος;». Ζήτησα από τον Αλέξανδρο Τσούτη να πει δύο λόγια γι' αυτή την εικόνα στο Bovary. Είπε περισσότερα και τον ευχαριστώ γι' αυτό καθώς και για τον μικρό φωτογραφικό θησαυρό που μου έστειλε.  

Η ιστορία του χριστουγεννιάτικου ταξιδιού του στην Αφρική, οι πυγμαίοι που γνώρισε, η πείνα που βιώνουν, η εξάρτησή τους από το αλκοόλ και οι άθλιες συνθήκες καταγράφηκαν με αφοπλιστικό ρεαλισμό στον φακό του φωτογράφου. Ο ίδιος μου αφηγείται τη μικρή ιστορία του ταξιδιού του.

Φωτογραφία: Αλέξανδρος Τσούτης
Φωτογραφία: Αλέξανδρος Τσούτης

«Η φυλή των πυγμαίων Baka, ζει στα πυκνά τροπικά δάση του νοτιοανατολικού Καμερούν, αλλά και πέρα από τη συνοριακή γραμμή με τη Δημοκρατία του Κογκό και την -πολύπαθη λόγω εμφυλίου- Κεντροαφρικανική Δημοκρατία. Ακολουθώντας το ταξιδιωτικό μας πάθος, τα Χριστούγεννα του 2018 βρήκαν εμένα και τον συνταξιδιώτη μου στις δυσπρόσιτες αυτές εσχατιές της Αφρικής, με δεδομένα περιορισμένο χρόνο και κόστος. Για να φτάσουμε μέχρι τα απομακρυσμένα χωριά των Baka, χρειάστηκε να αλλάξουμε σειρά μεταφορικών μέσων, στοιβαγμένοι σε πανάρχαια Toyota Corolla με υπερυψωμένες αναρτήσεις και 8 επιβαίνοντες, κοπανηθήκαμε σε ατελείωτους χωματόδρομους που διασχίζονται κυρίως από νταλίκες φορτωμένες με τεράστιους κορμούς δέντρων πολλές εκ των οποίων είδαμε να έχουν ανατραπεί και να κείτονται στις άκρες του δρόμου.

Η διαδρομή έθεσε στα όρια τις αντοχές μας και έλουσε με άφθονο κοκκινόχωμα και καυσαέριο εμάς, τις αποσκευές και τα πνευμόνια μας. Φτάνοντας μετά από τουλάχιστον 20 ώρες στο συνοριακό χωριό Yokaduma, φιλοξενηθήκαμε από οικογένεια πυγμαίων που έχουν αστικοποιηθεί και διαβιώνουν σε πολύ ικανοποιητικές συνθήκες για τα Αφρικανικά δεδομένα. Εκτός από τη φιλοξενία απολαύσαμε και μια μικρή παραδοσιακή γιορτή αλλά και νόστιμα μαγειρεμένα εδέσματα όπως κοτόπουλο, ποταμίσιο ψάρι, plantane (είδος τηγανητής μπανάνας) και... αρουραίο!»

 

Φωτογραφία: Αλέξανδρος Τσούτης
Φωτογραφία: Αλέξανδρος Τσούτης

«Το κρέας του αρουραίου, καθώς και ποικιλία αγρίων ζώων όπως μαϊμού και πολλά άλλα, αποτελούν σπουδαία λιχουδιά για τους πυγμαίους. Για εμάς ήταν ό,τι πιο αηδιαστικό έχουμε δοκιμάσει -και έχουμε δοκιμάσει πολλά- ενώ η γλύκα του plantane δεν κατάφερε να διευκολύνει τη δύσκολη κατάποση.

Έχουμε όμως συνέχεια στη διαδρομή μέσα στην αποπνικτική, κόκκινη αφρικανική πούδρα. Θα φτάσουμε μέχρι το συνοριακό σταθμό με την C.A.R. με σκοπό να ανακαλύψουμε τους οικισμούς των Baka μέσα στη ζούγκλα και να διανυκτερεύσουμε εκεί. Είναι η μέρα των Χριστουγέννων και παρ' ότι οι Baka δεν πιστεύουν στον Αη Βασίλη, έχουν συγκεντρωθεί σε έναν καταυλισμό με πρόσβαση σε δρόμο για να αδράξουν την ευκαιρία και να γιορτάσουν με τοπικό αλκοόλ». 

«Μας υποδέχτηκαν φιλικά και ζητήσαμε από τον αρχηγό, μια μικρή ομάδα με την οποία θα ζούσαμε μια παραδοσιακή μέρα στη ζούγκλα. Ως δώρο, γνωρίζαμε ότι έπρεπε να έχουμε πάει αλκοόλ και τσιγάρα, αντ' αυτού όμως δώσαμε κάποια χρήματα που εξαργυρώθηκαν αμέσως στα είδη αυτά γεμίζοντας με πλασματική χαρά το χωριό. Τα μέλη της φυλής -που στην πλειοψηφία τους είναι μικροσκοπικοί- κάθε ηλικίας και φύλου, άρχισαν να μοιράζουν φακελάκια με ένα χημικό αλκοολούχο ποτό, με ωραία ομολογουμένως γεύση φρούτου. Μανιωδώς επιδίδονταν όλοι στην κατανάλωση που τους γέμιζε ευδαιμονία ικανοποιώντας την εξάρτησή τους».

Φωτογραφία: Αλέξανδρος Τσούτης
Φωτογραφία: Αλέξανδρος Τσούτης

«Εμείς, μαζί με νεαρά μέλη της φυλής, ακολουθήσαμε μια διαδρομή 2-3 ωρών μέσα στη ζούγκλα. Θα μπορούσαμε, εύκολα αλλά παράνομα να περάσουμε και στο Κεντοαφρικανικό έδαφος, αλλά ευτυχώς αρκεστήκαμε στα μαθήματα επιβίωσης μέσα στο δάσος. Μας έδειξαν πώς συλλέγουν μέλι από άγριες μέλισσες σε κηρήθρες ψηλά στα δέντρα, αφού τις απωθήσουν με καπνό. Ο μάγος της φυλής αναλαμβάνει να σκαρφαλώσει και να βάλει το χέρι του μέσα στην τρύπα του κορμού. Το μέλι όμως ήταν λιγοστό για να καλύψει την πείνα τους. Δε διστάζουν να κόψουν ένα ψηλό δέντρο αν το μελίσσι είναι πολύ ψηλά, δε διστάζουν να σκοτώσουν έναν απειλούμενο ελέφαντα του δάσους ή έναν ιπποπόταμο για να ικανοποιήσουν την ασιτία τους.

Το αποτέλεσμα είναι η υποβάθμιση του φυσικού τους περιβάλλοντος που συνδυαστικά με την ακόρεστη υλοτόμηση, έχει μειώσει δραστικά τα θηράματα. Το δάσος ευτυχώς προσφέρει ακόμα φυτική τροφή που αποτελείται από βολβούς και ρίζες. Φτάνουμε σε έναν καταυλισμό που αποτελείται από μικρές θολωτές κατασκευές από κλαδιά και φύλλα. Φτιάχνουν μία και για εμάς. Δεν υπάρχει κάτι που να καλύπτει το έδαφος και οι ίδιοι ξαπλώνουν στο χώμα και τις στάχτες. Όμως τα μυρμήγκια της ζούγκλας είναι επιθετικά και τσιμπάνε».

Φωτογραφία: Αλέξανδρος Τσούτης
Φωτογραφία: Αλέξανδρος Τσούτης

«Οι Baka έχουν ως έθιμο να τροχίζουν τα δοντά τους μυτερά. Μας έδειξαν τη βάναυση μέθοδο, ουσιαστικά σμιλεύοντας τα με τη μασέτα. Κάποια μέλη σκαρφαλώνουν με ευκολία στα δέντρα και τις φυλλωσιές, κάποια αγόρια φλερτάρουν άγαρμπα και κτητικά τις κοπέλες και κάποιοι άλλοι πάνε για ψάρεμα στο ποτάμι. Περίμενα να δω κάποια αξιοσημείωτη ροή ποταμού, όμως επρόκειτο για ένα ρηχό ρυάκι με λιμνάζοντα νερά. Η μέθοδος ψαρέματος ήταν πρωτόγονη και ανόητη. Απομονώνοντας με λάσπη κάποια τμήματα του ρυακιού, άδειαζαν με φύλλα το νερό εγκλωβίζοντας μικροσκοπικά ψαράκια. 

Τα μαγείρεψαν σε ένα μικρό σκεύος και με λαιμαργία μοιράστηκαν το ελάχιστο αυτό φαγητό, ενώ ο μάγος ήπιε το νερό του μαγειρέματος. Όμως η φυλή κυριεύτηκε από νευρικότητα και πολλοί δήλωσαν την επιθυμία να επιστρέψουν αθετώντας τη συμφωνία, προφανώς έχοντας σύνδρομα στέρησης του αλκοόλ».

Φωτογραφία: Αλέξανδρος Τσούτης
Φωτογραφία: Αλέξανδρος Τσούτης

«Αποφασίσαμε να επιστρέψουμε κι εμείς πριν νυχτώσει, μιας και δεν είχε νόημα να κρατάμε κανέναν εκεί παρά τη θέλησή του. Η επιλογή ήταν καλή και στο χωριό είχε ξεκινήσει το γλέντι, με χορούς, τύμπανα και ανάσες που βρομούσαν ποτό. Μας υποδέχτηκαν με τιμές αρχηγού κράτους. Χορεύαν μαζί μας, μας άγγιζαν και μας έλεγαν ακατάληπτα λόγια. Όσο περνούσε η ώρα και μένοντας "στεγνοί", άρχισαν να ζητούν, να εκλιπαρούν για περισσότερο ποτό. Ήμασταν κάθετα αρνητικοί και τους το ξεκόψαμε αμέσως. Δώσαμε στα μικρά παιδιά γραφική ύλη που μεταφέραμε μέχρι εκεί και δυο κατσαρόλες με κοτόπουλο, ψάρι, plantane που είχαμε μαζί μας από το σπίτι στη Yokaduma. Έπεσαν λιμασμένοι πάνω στο φαγητό... οι άνθρωποι αυτοί αντιμετωπίζουν πραγματική πείνα. Είναι θλιβερό και ανεπίτρεπτο να συμβαίνει κάτι τέτοιο τον 21ο αιώνα, δυστυχώς όμως οι άνθρωποι αυτοί είναι έρμαια της εξάρτησής τους».

Φωτογραφία: Αλέξανδρος Τσούτης
Φωτογραφία: Αλέξανδρος Τσούτης

«Ανάμεσά τους, παιδιά και ενήλικες με σημάδια υποσιτισμού, γυναίκες έγκυοι ή θηλάζουσες μικρά παιδιά. Μια από αυτές μαγνήτισε το βλέμμα μου και θέλησα να κρατήσω την εικόνα για πάντα. Ένα puzzle εκφράσεων των τριών πρωταγωνιστών που συνθέτουν την εικόνα. Μια γελαστή μητέρα μοιάζει να αδιαφορεί για το βρέφος της που με την αγωνία της επιβίωσης στο βλέμμα του, πασχίζει να ρουφήξει μια σταγόνα γάλα από το ισχνό, αδειανό, ρυτιδιασμένο στήθος της, ενώ ο πόνος δείχνει να διαγράφεται στο πρόσωπο μιας άλλης γυναίκας.

Στις συνθήκες υγιεινής δε θα επεκταθώ. Είναι παρόμοιες παντού στην υποσαχάρια Αφρική. Βρέφη κυλιόνται γυμνά στα χώματα όπου αποπατούν άνθρωποι και ζώα. Την προηγούμενη ημέρα ένα παιδί είχε πεθάνει. Φεύγοντας από τον καταυλισμό με συναισθήματα θλίψης, θυμού, απόγνωσης, αδικίας, αναρωτιέμαι πώς θα μπορούσε να σωθεί αυτός ο κόσμος...»

Φωτογραφία: Αλέξανδρος Τσούτης
Φωτογραφία: Αλέξανδρος Τσούτης

Ο Αλέξανδρος είναι παθιασμένος ταξιδευτής και λάτρης της φωτογραφίας. Το να εξερευνά τον κόσμο και να ανακαλύπτει τόπους μακρινούς του δίνει έμπνευση για να συνθέτει εικόνες γεμάτες ζωή.

Πέρα από τη δημιουργικότητα που πηγάζει από την επαγγελματική του ενασχόληση με τη διαφήμιση, η φωτογραφία αποτελεί ένα ανεξάρτητο μέσο έκφρασης της δημιουργικότητάς του. Τα τοπία, οι άνθρωποι, οι πολιτισμοί αποτυπώνονται με ευαισθησία σε εικόνες που έχουν να διηγηθούν ιστορίες, με συνταξιδιώτη... τη φαντασία του θεατή.  

Δύο φωτογραφίες του έχουν διακριθεί και δημοσιευτεί από το National Geographic, ενώ η φωτογραφία του με τίτλο "Burmese day" δημοσιεύτηκε και ως φωτογραφία της ημέρας. Η δουλειά του έχει δημοσιευτεί σε πολλές ακόμα online και έντυπες εκδόσεις. Έχει πραγματοποιήσει δύο προσωπικές εκθέσεις φωτογραφίας.

http://tripinpictures.com
https://www.facebook.com/alexandros.tsoutis
https://www.instagram.com/alexandros_tsoutis