Ο Νικηφόρος Λύτρας, θεωρείται πατέρας της νεοελληνικής ζωγραφικής. Ο σπουδαίος Έλληνας ζωγράφος και στενός φίλος του Νικολάου Γύζη, σπούδασε ζωγραφική στο Σχολείο των Τεχνών.
Αφού δίδαξε για δύο χρόνια, το 1860 έφυγε για το Μόναχο, όπου, με υποτροφία της ελληνικής κυβέρνησης αρχικά και την υποστήριξη του βαρώνου Σίμωνα Σίνα στη συνέχεια, ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Ακαδημία Καλών Τεχνών, όπως αναφέρει η Εθνική Πινακοθήκη, με βασικότερο δάσκαλο τον Karl von Piloty.
Επέστρεψε στην Αθήνα το 1865 και την αμέσως επόμενη χρονιά διορίστηκε καθηγητής ζωγραφικής στο Πολυτεχνείο, παραμένοντας στη θέση αυτή μέχρι το θάνατό του. Με τον Γύζη, επισκέφθηκε τη Μικρά Ασία το 1873, το Μόναχο το 1874, παραμένοντας ως το 1875, και το Παρίσι το 1876, ενώ το 1879 ταξίδεψε στην Αίγυπτο.
Υπήρξε από τους βασικότερους εκπροσώπους της Σχολής του Μονάχου. Ασχολήθηκε με όλες σχεδόν τις θεματογραφικές περιοχές: προσωπογραφίες, νεκρές φύσεις, ιστορικές σκηνές και μυθολογικά θέματα. Είναι ο καλλιτέχνης που εισήγαγε τις ηθογραφικές παραστάσεις στην ελληνική ζωγραφική με σκηνές από την ελληνική επαρχία και τον αστικό χώρο, την ελληνική οικογένεια και τον κόσμο του παιδιού, αλλά και θέματα από την Ανατολή.
