Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής Βενετίας 2025: Τα περίπτερα που ξεχωρίζουν και η θεματική της ελληνικής συμμετοχής
Η Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας επιστρέφει για τη 19η διοργάνωσή της, με εκθέματα από περισσότερους από 750 συμμετέχοντες και 66 εθνικά περίπτερα.
Την επιμέλεια της φετινής Μπιενάλε έχει ο αρχιτέκτονας Carlo Ratti και το θέμα που επέλεξε είναι το «Νοητό, Φυσικό Συλλογικό» (Ιntelligens Natural Collective).
Το θέμα στοχεύει να αντιμετωπίσει το μέλλον της νοημοσύνης, προτρέποντας τους συμμετέχοντες να εξερευνήσουν όλες τις μορφές νοημοσύνης και όχι απλώς τις τεχνολογικές εξελίξεις.
Η επιστήμη πρόκειται να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στο φεστιβάλ, με εκθέσεις και περίπτερα που περιγράφουν τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να αξιοποιηθεί με την αρχιτεκτονική για τον μετριασμό των κλιματικών προκλήσεων.
Φέτος, υπάρχουν 66 εθνικά περίπτερα- Είκοσι έξι από αυτά βρίσκονται στο Giardini και 22 στο Arsenale. Άλλα 15 βρίσκονται σε άλλες τοποθεσίες γύρω από τη Βενετία.
Τα περίπτερα που ξεχωρίζουν-Πώς είναι το ελληνικό
Η ελληνική πρόταση για τη 19η Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής στη Βενετία είναι αποτέλεσμα συλλογικής προσπάθειας και επικεντρώνεται στην αποκατάσταση των εμβληματικών βενετσιάνικων Νεωρίων του 16ου αιώνα στο Ηράκλειο και τα Χανιά.
Το έργο συνδυάζει αρχιτεκτονική, ιστορία και περιβαλλοντική ευαισθησία, και επικεντρώνεται στη χρήση υλικών φιλικών προς το περιβάλλον και στην τήρηση των αρχιτεκτονικών κανόνων της πρώτης κατασκευής. Η πρόταση επιδιώκει να αναβιώσει τη θαλασσοκράτειρα παράδοση των δύο πόλεων, αναδεικνύοντας τη ναυτική τέχνη και το εμπορικό πνεύμα της Μεσογείου.
Η ομάδα που ανέπτυξε το σχέδιο, υπό την επίβλεψη του καθηγητή Νικολάου Σκουτέλη και του Κλήμη Ασλανίδη, αποτελείται από τους Elisabetta Molteni, Αντώνη Καραμήτρο, Άννα Τσιτωνάκη και Χριστίνα Αραπάκη. Η ελληνική πρόταση στη διοργάνωση φέρει τη σφραγίδα του Πολυτεχνείου της Κρήτης και συνιστά ένα διεπιστημονικό εγχείρημα.
Στις καλύτερες φετινές συμμετοχές συγκαταλέγονται τα εξής εθνικά περίπτερα:
Μπαχρέιν
Tο Χρυσό Λιοντάρι για την Καλύτερη Εθνική Συμμετοχή πήγε φέτος στο Βασίλειο του Μπαχρέιν και στο έκθεμά του, «Heatwave», το οποίο διερεύνησε με σαφήνεια και συντομία τις έννοιες της κλιματικής αλλαγής και της τοπικής παράδοσης σε μια έκθεση που ήταν φιλόξενη, προσιτή και προσεγμένη, όπως σημειώνει το περιοδικό Wallpaper.
Η κριτική επιτροπή του φεστιβάλ υπογράμμισε πως το περίπτερο προσφέρει μια βιώσιμη πρόταση για τις ακραίες συνθήκες ζέστης, και οι σχεδιαστές του εξηγούν: «Η αρχιτεκτονική πρέπει να αντιμετωπίσει τις διπλές προκλήσεις της περιβαλλοντικής ανθεκτικότητας και της βιωσιμότητας. Η έξυπνη αυτή λύση μπορεί να αναπτυχθεί και σε δημόσιους χώρους. Το περίπτερο χρησιμοποιεί παραδοσιακές μεθόδους παθητικής ψύξης που είναι χαρακτηριστικές για την περιοχή και θυμίζουν πύργους ανέμου και σκιερές αυλές».
Καναδάς
Ο Καναδάς ενορχηστρώνει μια ζωντανή εγκατάσταση, η οποία επικεντρώνεται σε κυανοβακτήρια που δεσμεύουν τον άνθρακα και εκτυπώνονται τρισδιάστατα ειδικά για την έκθεση. Σε συνεργασία με τα εργαστήρια του ETH της Ζυρίχης, οι διοργανωτές στοχεύουν στην παραγωγή αρχιτεκτονικών έργων μεγάλης κλίμακας, τα οποία θα εξελίσσονται, θα αναπτύσσονται και θα αποσυντίθενται με φυσικό τρόπο.
Το περίπτερο, που δημιουργήθηκε από μια ομάδα καλλιτεχνών και ερευνητών, αποτελεί πράγματι μια παγκόσμια πρεμιέρα ενός καινοτόμου τύπου τεχνολογίας που αναπτύχθηκε από την Living Room Collective.
Βραζιλία
Με το περίπτερό τους με τίτλο (RE)INVENTION, οι Βραζιλιάνοι εστιάζουν στις κοινότητες και τους πληθυσμούς του Αμαζονίου. Σε επιμέλεια των αρχιτεκτόνων Luciana Saboia, Matheus Seco και Eder Alencar, της ομάδας Plano Coletivo, η έκθεση εξετάζει τις προγονικές υποδομές της περιοχής.
«Σήμερα γνωρίζουμε ότι οι προγονικοί λαοί του Αμαζονίου ήταν οργανωμένοι σε πολύ μεγαλύτερους πληθυσμούς από ό,τι πιστεύαμε μέχρι σήμερα. Τα δάση της περιοχής είναι σε μεγάλο βαθμό το άμεσο αποτέλεσμα της ανθρώπινης δράσης, καρπός μιας ισορροπημένης κατοίκησης και μιας προσεκτικής διαχείρισης της βλάστησης, σε αντίθεση με το μοντέλο που επικρατεί σήμερα στον Αμαζόνιο, το οποίο συχνά υποβιβάζει το τοπίο σε ένα σενάριο καταστροφής», λέει ο Seco.
Ιαπωνία
Σε επιμέλεια του Jun Aoki, η έκθεση του Ιαπωνικού Περιπτέρου φέτος επικεντρώνεται στην παλιά ιαπωνική γλώσσα, η οποία εκφράζεται ως ma, ή το «Ενδιάμεσο», όπως είναι ο τίτλος της έκθεσης. Η υπόθεση εξετάζει τον άνθρωπο σε σχέση με το περιβάλλον, επανεξετάζοντάς το - αντί για μια νοοτροπία αντιπαράθεσης «εμείς και αυτό», για να αγκαλιάσει μια συνύπαρξη και διαπλοκή που σημαίνει ότι αναδύεται ένα τρίτο πεδίο, όπου ο άνθρωπος και η φύση αποτελούν ένα ενιαίο οικοσύστημα.
Οι διοργανωτές εξηγούν: «Το έργο αυτό θεωρεί το περίπτερο της Ιαπωνίας ως πειραματικό πεδίο για την αναζήτηση αυτού του νέου είδους νοημοσύνης. Τα στοιχεία που συνθέτουν το περίπτερο -η Τρύπα, οι Τοίχοι-Στήλες, οι Εξωτερικοί Τοίχοι, η Ταράτσα από τούβλα, το Μονοπάιτ με κλίση, κάποια από αυτά- με την ανθρώπινη ομάδα επιμελητών και δύο ζεύγη καλλιτεχνών-αρχιτεκτόνων, συμμετέχουν σε έναν διάλογο, τόσο φανταστικό όσο και πραγματικό. Μαζί, φανταζόμαστε ένα μέλλον του περιπτέρου της Ιαπωνίας- ένα κοντινό μέλλον, όπου τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά».
Βέλγιο
Με τίτλο «Building Biospheres», η φετινή βελγική συνεισφορά επιμελείται από την ομάδα των Bas Smets και Stefano Mancuso. Η έκθεση, η οποία ανατέθηκε από το Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής της Φλάνδρας, θα επικεντρωθεί στον φυσικό κόσμο και σε ό,τι μπορεί να μας προσφέρει μέσω της «νοημοσύνης των φυτών».
«Για πάρα πολύ καιρό, το τοπίο χρησίμευε ως σκηνικό για την αρχιτεκτονική. Αν θέλουμε να οικοδομήσουμε ένα μέλλον πραγματικά βιώσιμο, τότε η φυσική νοημοσύνη πρέπει να γίνει ο παράγοντας, διαμορφώνοντας τον τρόπο που ζούμε μαζί. Πρέπει να σχεδιάζουμε με τη βιόσφαιρά μας, όχι εναντίον της», λέει ο Dennis Pohl, διευθυντής του ινστιτούτου.
Σερβία
Το σερβικό περίπτερο στη Βενετία παρουσιάζει το «Unravelling», μια εγκατάσταση από καθαρό μαλλί. «Το Unravelling υφαίνει κοινά νήματα μεταξύ της λεπτεπίλεπτης σερβικής πλεκτικής παράδοσης και της αρχιτεκτονικής σε μια σύγχρονη έκφραση. Κρεμασμένα από την οροφή σε καμπύλες κατόπτρου, τα πλεκτά τμήματα - 1,2 x 5 μέτρα το καθένα - αιωρούνται σε ένα υφασμάτινο τοπίο χωρίς σταθερό σχήμα ή κατάσταση», εξηγούν οι διοργανωτές.
Εφήμερο και απροσδόκητο, το ύφασμα αυτής της έκθεσης είναι μια διεπιστημονική προσπάθεια που αποσκοπεί στο να προσφέρει μια ποιητική νότα.
Η 19η Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας θα διαρκέσει έως τις 23 Νοεμβρίου 2025.
