Νεοκλασικό σπίτι στα Εξάρχεια: Φως, σύγχρονη πολυτέλεια και μια αυλή- έκπληξη στο κέντρο της Αθήνας
Ένα νεοκλασικό σπίτι στο κέντρο της Αθήνας ξαναγράφει την έννοια της κατοίκησης: Από την αρχιτεκτόνισσα Κατερίνα Βαλσαμάκη και το γραφείο της γεννήθηκε ένας αστικός μικρόκοσμος φωτός, ησυχίας και σύγχρονης πολυτέλειας.
Μέσα στον πυκνό ιστό της Αθήνας, λίγα βήματα από την πολύβουη Λεωφόρο Αλεξάνδρας, ένα μικρό οικόπεδο 117 τετραγωνικών μέτρων στεγάζει ένα αρχιτεκτονικό εγχείρημα με έντονο χαρακτήρα. Στο οικόπεδο αυτό διατηρούνταν ένα διώροφο νεοκλασικό κτίσμα προ του 1923, το οποίο καταλάμβανε εξ ολοκλήρου τον διαθέσιμο χώρο.
Η πρόκληση για τους αρχιτέκτονες δεν αφορούσε μόνο τον περιορισμένο όγκο, αλλά και την απαίτηση διατήρησης του ιστορικού χαρακτήρα του κτιρίου. Παρ’ όλα αυτά, ο σχεδιασμός πέτυχε να μετατρέψει το διατηρητέο σε ένα σύγχρονο, βιώσιμο και πλήρως λειτουργικό σπίτι.
Δείτε την ανακαίνιση του νεοκλασικού σπιτιού στα Εξάρχεια
Η μελέτη βασίστηκε στην ιδέα ενός προστατευμένου, φωτεινού εσωτερικού υπαίθριου χώρου, ο οποίος λειτουργεί ως καρδιά της κατοικίας: Μια αυλή που ενώνει παλιό και νέο, εσωτερικό και εξωτερικό, υλικότητα και φως.
Η αυλή αυτή δεν δημιουργήθηκε στο ισόγειο, αλλά στον πρώτο όροφο και είναι οριοθετημένη από τρεις πλευρές: Το αναπαλαιωμένο τμήμα του νεοκλασικού, τα πλάγια γειτονικά κτίσματα και μια κατακόρυφη νέα προσθήκη στο πίσω μέρος του οικοπέδου, μόλις 47,5 τ.μ., αναπτυγμένη σε τέσσερα επίπεδα.
Από τον δρόμο, το νέο κτίσμα παραμένει σχεδόν αόρατο -μια ηθελημένη επιλογή ώστε η όψη της κατοικίας να αποπνέει την ήσυχη αίγλη του νεοκλασικού. Πίσω όμως από την πρόσοψη, ξεδιπλώνεται ένα σκηνικό με αρχιτεκτονική ένταση: το παλιό και το νέο βρίσκονται σε συνεχή διάλογο, με τον κενό χώρο της αυλής να λειτουργεί ως γέφυρα ανάμεσά τους.
Ο σύνδεσμος μεταξύ των δύο κτισμάτων πραγματοποιείται μέσω ενός διακριτικού γυάλινου διαδρόμου. Η διαφάνειά του αποκαλύπτει την παλαιά λιθοδομή του νεοκλασικού, επιτρέποντας ταυτόχρονα τη ροή του φωτός και την ενοποίηση των χώρων. Η σχεδόν αόρατη δομή του δημιουργεί την ψευδαίσθηση ενός ελεύθερου ακάλυπτου χώρου, ενώ λειτουργικά, ενώνει την κουζίνα και την τραπεζαρία (στο παλαιό κτίσμα) με το καθιστικό (στο νέο).
Οι χώροι διημέρευσης σχεδιάστηκαν με γνώμονα τη φυσική συνέχεια εσωτερικού και εξωτερικού: μεγάλα παράθυρα ανοίγουν απρόσκοπτα στην αυλή, επιτρέποντας την οπτική και ενεργειακή διάχυση. Το ξύλινο δάπεδο, που ενώνει όλα τα επίπεδα κίνησης -από τη σκάλα εισόδου μέχρι την κουζίνα και το καθιστικό -υπογραμμίζει τη συνέχεια της εμπειρίας του χώρου.
Η αισθητική των εσωτερικών χώρων συνδυάζει ανεπιτήδευτα τη φυσική υλικότητα (πέτρα, ξύλο) με σύγχρονα στοιχεία όπως γυαλί, corian και ανοξείδωτες λεπτομέρειες. Η λιθοδομή της κουζίνας διατηρήθηκε ανεπίχριστη, σε αντίθεση με τις λείες, γυαλιστερές επιφάνειες του πάγκου και των ντουλαπιών, δημιουργώντας μια ελεγχόμενη ένταση ανάμεσα στο διαχρονικό και το μοντέρνο.
Η κατακόρυφη ανάπτυξη του νέου κτίσματος επέτρεψε την αξιοποίηση κάθε επιπέδου με συγκεκριμένο χαρακτήρα και λειτουργία. Ένας εξώστης στον πρώτο όροφο φιλοξενεί το γραφείο και τη βιβλιοθήκη, ενισχύοντας τη σχέση μεταξύ των επιπέδων και επιτρέποντας τη διαμπερή οπτική προς την αυλή.
Στον δεύτερο όροφο βρίσκεται ο χώρος ένδυσης, οργανωμένος με έξυπνους κρυφούς αποθηκευτικούς χώρους και ευέλικτα διαχωριστικά πανέλα. Στον τρίτο, το κυρίως υπνοδωμάτιο απολαμβάνει ανεμπόδιστο φως, ενώ στοιχεία όπως το ελεύθερο τζάκι, ο μακρύς νιπτήρας και οι καθρέπτες διευρύνουν οπτικά τον χώρο και αντανακλούν το φως προς το εσωτερικό.
Το ισόγειο του νεοκλασικού φιλοξενεί έναν πλήρως ανεξάρτητο ξενώνα με ξεχωριστή είσοδο και βοηθητικούς χώρους.
Έτσι, η κατοικία αποκτά πολυεπίπεδη λειτουργικότητα, εξυπηρετώντας τόσο τη μόνιμη διαβίωση όσο και τη φιλοξενία.
Η βασική σχεδιαστική πρόθεση ήταν η ενοποίηση της παλαιάς και νέας κατασκευής σε ένα ενιαίο σύνολο, με σεβασμό στην ιστορικότητα του κελύφους και παράλληλη ένταξη σε μια σύγχρονη, απαιτητική αστική πραγματικότητα.
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ
Αρχιτεκτονική Μελέτη– επίβλεψη: Κατερίνα Βαλσαμάκη (Katerina Valsamaki Architects)
Συνεργάτες αρχιτέκτονες: Αλεξάνδρα Μπαλτατζή, Ευαγγελία Χωριανοπούλου
Τοποθεσία: Εξάρχεια, Αθήνα
Φωτογραφίες: Κωνσταντίνος Θωμόπουλος
