«Είμαι η μετεμψύχωση της Σύλβιας Πλαθ»: Μια γυναίκα του σήμερα σε μια κουζίνα συναντιέται με την ψυχή της Αμερικανίδας ποιήτριας
Μια γυναίκα του σήμερα είναι η μετεμψύχωση της ποιήτριας Σύλβιας Πλαθ: φλερτάρει με το θάνατο κάθε μέρα. Πριν αποφασίσει όμως, πρέπει πρώτα να εξομολογηθεί αυτά που τη βαραίνουν.
Και να καταφέρει μια φορά να ολοκληρώσει, μιας και στο σεξ δεν τα καταφέρνει. Και να αφήσει και μία διαθήκη. Και να γράψει και μερικά τραγούδια. Και να μην διεκδικήσει ένα τελευταίο φιλί. Από κάποιον που αξίζει να πεθάνει γι' αυτόν.
Η ηθοποιός Κατερίνα Αγγελίτσα με αιχμηρό χιούμορ και ωμή ειλικρίνεια, καυτηριάζει τη ψηφιοποίηση της σεξουαλικής ζωής, τη δύναμη του τραύματος, το ρίζωμα της πατριαρχίας το φόβο γι' αυτό που βαθύτερα επιθυμούμε: Την έκθεση του αληθινού μας εαυτού και τη βαθύτερη σύνδεσή μας με ένα άλλο πλάσμα.
Η Σύλβια Πλαθ «μετεμψυχώνεται» στο θεατρικό σανίδι
Η ίδια συνυπογράφει τη σκηνοθεσία με τον Ευάγγελο Βογιατζή και ερμηνεύει αυτή τη γυναίκα που φωνάζει «Είμαι η μετεμψύχωση της Σύλβιας Πλαθ» στο Θέατρο Πλύφα κάθε Τέταρτη και Πέμπτη.
Ποια είναι η μετεμψύχωση της Σύλβιας Πλαθ και πώς ταυτίζεται με την ποιήτρια;
Κατερίνα: Η μετεμψύχωση της Σύλβια Πλαθ είναι μία γυναίκα του σήμερα , θα μπορούσε να είναι κάποια από μας. Αισθάνεται βαθιά σύνδεση με την ποιήτρια σε βαθμό να πιστεύει ότι είναι η μετεμψύχωσή της, γιατί παλεύει κι εκείνη με μια συνεχή αίσθηση ματαίου και μοναξιάς, με τα τραύματά της, με τη βαθιά κι ανεξέλεγκτη θλίψη της, με την ανάγκη της να την αγαπήσουν. «Φλερτάρει», όπως λέει κι εκείνη, καθημερινά με τον θάνατο κι η διέξοδός της, η ανακούφισή της έρχεται μέσα από την καλλιτεχνική έκφραση. Στην πραγματικότητά βέβαια αυτή η «μετεμψύχωση» για μένα συμβολίζει το γυναικείο συλλογικό ασυνείδητο, που κουβαλάμε μέσα μας και που προκαλεί πάντα μια αίσθηση κατανόησης, σύνδεσης κι αλληλεγγύης μεταξύ μας , ασχέτως εποχών και συνθηκών.
Πώς πρόεκυψε αυτή η ιδέα με την Πλαθ και μια σύγχρονη γυναικά; Πού συναντιούνται οι δυο τους;
Κατερίνα: Η γέννηση της ιδέας ήρθε μέσα στην περίοδο την πανδημίας. Για τους περισσότερους από εμάς ήταν μια σκληρή περίοδος , δοκίμασε τα όρια και τις ψυχικές αντοχές μας. Μέσα σε εκείνο το διάστημα έπεσα τυχαία σε ένα αφιέρωμα για τη ζωή της Πλαθ και συγκινήθηκα πολύ. Είχα διαβάσει κάποια ποιήματά της στο παρελθόν και γνώριζα πως πάλευε με την κατάθλιψη, ώσπου τελικά στα 30 της έτη αυτοκτόνησε. Άρχισα λοιπόν να διαβάζω το έργο της, να ψάχνω περισσότερα για εκείνη και παράλληλα να δημιουργώ αυτόν τον μονόλογο, που βλέποντάς το τώρα και λίγο απ’ έξω είναι σαν ένας διάλογος μιας σύγχρονης κοπέλας με το έργο και το ζωή της Πλαθ. Συναντιούνται θεωρώ σε πολλά σημεία, γιατί η Πλαθ είναι εξαιρετικά επίκαιρη και μάλιστα τόλμησε να μιλήσει για θέματα που μέχρι και σήμερα θεωρούνται ταμπού. Το κομμάτι της ψυχικής ασθένειας, της σχέσης με τον θάνατο, το τραύμα, η μοναξιά, η πατριαρχία, ο πόνος του έρωτα, είναι κάποια από αυτά.
Πώς πιστεύετε θα αντιδρούσε σήμερα η Πλαθ;
Ευάγγελος: Υποθετικά πάντα μιλώντας, με βάση τη ζωή, το έργο και την ψυχική της κατάσταση, συνυπολογίζοντας τις κοινωνικές αλλαγές από τότε μέχρι τώρα, θα ένιωθε θεωρώ μια κάποια ανακούφιση, βλέποντας πως οι γυναίκες σήμερα έχουν περισσότερες ευκαιρίες να εκφραστούν ελεύθερα και να επιλέξουν ζωή και καριέρα έξω από στερεότυπα, με τον φεμινισμό να επικρατεί σε πολλά επίπεδα. Θα ήταν σίγουρα μια εμβληματική φωνή της σύγχρονης λογοτεχνίας και πιθανόν του ακτιβισμού. Αν και η πάλη με τα εσωτερικά της σκοτάδια κατά πάσα πιθανότητα θα συνέχιζε, λόγω των εξελίξεων στον τομέα της ψυχικής υγείας, ίσως κατάφερνε να “συμφιλιωθεί” με αυτά.
Η σεξουαλική ψηφιοποίηση πώς έχει επηρεάσει τις σχέσεις και την ψυχολογία των ανθρώπων κατά τη γνώμη σας;
Ευάγγελος: Θεωρώ πως είναι μια εξαιρετικά σύνθετη ερώτηση μιας και η επίδραση της τεχνολογίας στην σεξουαλική έκφραση, επικοινωνία, φαντασίωση , επιθυμία κλπ. έχει επιφέρει ριζικές αλλαγές, με θετικές και αρνητικές επιδράσεις στις διαπροσωπικές σχέσεις και στην ψυχολογία των ανθρώπων. Νέες μορφές επικοινωνίας και σχέσεων, μέσω εφαρμογών άτομα συνδέονται ξεπερνώντας τα όποια “εμπόδια” ( γεωγραφικά, κοινωνικά κλπ. ), σχέσεις όπως πολυγαμικές ή ανοιχτές έχουν κάνει της εμφάνιση τους. Μέσω της πραγμάτωσης έστω και ψηφιακά σεξουαλικών φαντασιώσεων τονώνεται η αυτοπεποίθηση. Στην LGBTQ+ κοινότητα άνοιξαν δρόμοι για απελευθέρωση και αυτοέκφραση. Από την άλλη όμως, η μοναξιά εντείνεται, οι άνθρωποι συνδέονται ψηφιακά, αλλά όχι βιωματικά. Το άλλο άτομο γίνεται αντικείμενο, ένα προσωρινό μέσο ικανοποίησης. Οι άνθρωποι, αντί να νιώθουν πληρότητα, τους κατακλύζει ένα κενό και μια απογοήτευση. Η σεξουαλική ψηφιοποιήση είναι ένα πανίσχυρο εργαλείο, που θέλει προσεκτικούς χειρισμούς
Λέτε ότι μας τρομάζει η έκθεση του εαυτού. Γιατί; Την Πλαθ τι την τρόμαζε;
Κατερίνα: Ναι, πιστεύω σήμερα έχουμε παγιδευτεί πολύ μέσα στην εικόνα μας. Και δεν εννοώ μόνο την εξωτερική εικόνα μας. Προσπαθούμε να δείχνουμε ότι είμαστε καλά, ότι είμαστε ικανοποιημένοι από τη ζωή μας, δημιουργικοί, όμορφοι/ες, χαμογελαστοί/ες, πετυχημένοι/ες κτλ Σε αυτό έχουν συμβάλλει πολύ και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, που μας έχουν βάλει στη διαδικασία όλα αυτά να τα προβάλλουμε. Λες και τα αποδεικνύουμε έτσι. Κι αν πάρουμε και πολλά likes ή followers, τα καταφέραμε καλά. Αν όχι, αρχίζουμε να αμφιβάλλουμε για την αξία μας. Υπάρχει δυσκολία λοιπόν να ανοιχτούμε, να μοιραστούμε τις αρνητικές μας σκέψεις, τις εμπλοκές μας, να επικοινωνήσουμε τα βαθύτερά μας συναισθήματα ή ανάγκες. Να αφήσουμε δηλαδή να φανεί ποιοι αληθινά είμαστε. Από φόβο. Φόβο μην απορριφθούμε, μην φανούμε «μη φυσιολογικοί», μη δε μας αγαπήσουν. Την Πλαθ δεν μπορώ να πω τι την τρόμαζε, πολλά θα μπορούσα να υποθέσω μέσα από τη ζωή και το έργο της, αλλά θα ήθελα να αντιστρέψω αν μου επιτρέπεις την ερώτηση και να σου πω ότι δεν την τρόμαζε σίγουρα η έκθεση του εαυτού της. Τόλμησε να αφήσει από μέσα της να βγει ένας εξομολογητικός χείμαρρος και να θίξει θέματα πολύ βαθιά, σκοτεινά και ανέγγιχτα, μετατρέποντάς τα σε υψηλής μορφής τέχνη. Μια περίοδο μάλιστα που για μια γυναίκα καλλιτέχνιδα αυτό δεν ήταν καθόλου απλό.
Γιατί συναντούμε την ηρωίδα μέσα σε μια κουζίνα;
Ευάγγελος: Η επιλογή της Κατερίνας να τοποθετήσει την ηρωίδα σε μια κουζίνα δεν είναι καθόλου τυχαία, είναι μια συμβολική επιλογή γεμάτη νοήματα. Ένας χώρος τόσο οικείος που καταλήγει συχνά εγκλωβιστικός αλλά και ταυτόχρονα απελευθερωτικός. Ένα δωμάτιο, όπου η τελετουργία της μαγειρικής (η προετοιμασία, η αναμονή, η απόλαυση κλπ.), ταυτίζεται με κάτι εξίσου ζωτικό, όπως η τροφή, και φυσικά αναφέρομαι στον έρωτα. Που βέβαια και τα δύο μπορούν αποβούν μοιραία.
Η Πλαθ υπέφερε και από διπολική διαταραχή. Ισχύει αυτό για την ηρωίδα του έργου;
Ευάγγελος: Είναι πολύ πιθανό ότι η Σύλβια Πλαθ έπασχε από διπολική διαταραχή αν και η διάγνωση αυτή δεν της είχε αποδοθεί επισήμως κατά τη διάρκεια της ζωής της, καθώς η ψυχιατρική εκείνης της εποχής δεν διέθετε τα σημερινά διαγνωστικά μέσα. Δεν θα τολμούσα να κάνω διάγνωση τέτοιου τύπου στην ηρωίδα του έργου ως μη ειδικός. Σίγουρα όμως μπορεί κάποιος να διακρίνει στοιχεία ενός ευφυούς χαρακτήρα, με βαθιά αντίληψη της ανθρώπινης ύπαρξης, με έντονη λύπη και ένα αίσθημα κενού, που συχνά οδηγεί στην απελπισία της μοναξιάς.
Πώς είναι να ερμηνεύεις αντίστοιχα έναν μονόλογο;
Κατερίνα:Περίεργο. Σε κυκλώνεις ενώ είσαι ήδη μέσα στον κύκλο. Βέβαια καθώς τυχαίνει το έργο να το έχω γράψει, αρκετά κομμάτια του ήταν σαφή για μένα εξαρχής πού θα «βαδίσουν» σκηνοθετικά/υποκριτικά. Επειδή όμως δεν θα ήταν καθόλου εύκολη υπόθεση να αφεθώ να παίξω σε έναν μονόλογο που θα σκηνοθετούσα ολομόναχη, επίσης εξαρχής για μένα ήταν σημαντικό να συν σκηνοθετηθεί ο μονόλογος αυτός μαζί με τον Βαγγέλη. Αγκάλιασε το κείμενο αυτό από την πρώτη στιγμή και το πίστεψε ακόμη και σε φάσεις που εγώ δεν μπορούσα. Είναι ένας αγαπημένος φίλος, αλλά κι ένας εξαιρετικός καλλιτέχνης, που συνέβαλλε καταλυτικά ώστε η δύσκολη αυτή απόπειρα να γίνει πιο βατή κι «ασφαλής» για μένα.
Ποιο θα ήταν για εσάς το ιδανικό app και ποιο για την Πλαθ;
Κατερίνα: Το ιδανικό app για μένα θα ήταν μάλλον κάποιο app για one night naps! Περισσότερα αναφέρονται στο έργο γι’ αυτό! Τώρα η Πλαθ ίσως να μας έλεγε να αφήσουμε στην άκρη λίγο τα apps και να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε χωρίς αυτά. Η ίδια άλλωστε φαίνεται να βουτούσε έντονα στον έρωτα, οπότε μάλλον θα της ήταν αχρείαστα!
