Νταϊάν Κίτον: Η αυθεντική φωνή του αμερικανικού κινηματογράφου
Αν υπάρχει μια ηθοποιός που ενσάρκωσε το πρότυπο της «αντι-σταρ» στο Χόλιγουντ, αυτή είναι η Νταϊάν Κίτον, που έφυγε από τη ζωή στις 11 Οκτωβρίου 2025 σε ηλικία 79 ετών.
Από τον «Νονό» έως τον Γούντι Άλεν και η βαθιά πολιτιστική επιρροή της
Από τα πρώτα της βήματα, η πάντα αυθεντική Κίτον αρνήθηκε να παίξει το παιχνίδι των περιοδικών, των εξωφύλλων και των επιβεβλημένων εμφανίσεων. Δεν την ένοιαζε να είναι το πιο καλοβαμμένο πρόσωπο στο κόκκινο χαλί – πολλές φορές έμοιαζε σαν να αστειεύεται με όλο αυτό. Και το κοινό την αγάπησε γι’ αυτό.
Το αξεπέραστο στιλ της Νταϊάν Κίτον
Η Νταϊάν Κίτον, γεννημένη ως Νταϊάν Χολ στις 5 Ιανουαρίου 1946 στο Λος Άντζελες της Καλιφόρνια, αποτελεί μια από τις πιο χαρακτηριστικές και επιδραστικές προσωπικότητες του αμερικανικού κινηματογράφου. Η πορεία της στον καλλιτεχνικό χώρο ξεκίνησε από το θέατρο, για να εξελιχθεί σε σταρ της 7ης τέχνης με προσωπικότητα και στιλ ανεξίτηλο.
Η Νταϊάν ήταν η πρώτη κόρη μιας οικογένειας με τέσσερα παιδιά. Ο πατέρας της, Τζον Νιούτον Χολ, εργαζόταν ως πολιτικός μηχανικός και μεσίτης, ενώ η μητέρα της, Ντόροθι Ντιν, που είχε κερδίσει διαγωνισμό ομορφιάς και ρητορικής, ήταν το πρότυπό της, καθώς από πολύ μικρή ένιωθε την ανάγκη να εκφράζεται, να μιλά και να είναι παρούσα σε δημόσιες εμφανίσεις.
Από νωρίς, η Κίτον είχε μια έντονη κλίση προς τον κινηματογράφο και το θέατρο, επηρεασμένη από μεγάλες γυναικείες μορφές, όπως η Κάθριν Χέπμπορν και η Μπάρμπαρα Στρέιζαντ, οι οποίες της εμφύσησαν την πεποίθηση ότι μια γυναίκα μπορεί να είναι δυναμική, ανεξάρτητη και αυθεντική. Σπούδασε στο Santa Ana High School, όπου συμμετείχε σε θεατρικές παραστάσεις, και συνέχισε τις σπουδές της στο Santa Ana College. Στη συνέχεια, γράφτηκε στο διάσημο Neighborhood Playhouse στη Νέα Υόρκη και μαθήτευσε δίπλα σε σπουδαίους δασκάλους της υποκριτικής μεθόδου, όπως ο Σάνφορντ Μάισνερ.
Για να αποφύγει τη σύγχυση με άλλη ηθοποιό, υιοθέτησε το επώνυμο της μητέρας της, δημιουργώντας έτσι το καλλιτεχνικό της όνομα, Νταϊάν Κίτον, που γρήγορα έγινε συνώνυμο της φυσικότητας και της ανεξαρτησίας στο Χόλιγουντ. Τα πρώτα της βήματα έγιναν στο Μπρόντγουεϊ, συμμετέχοντας στο μιούζικαλ «Hair». Να και απολύθηκε από την παράσταση λόγω της άρνησής της να κάνει τόπλες σκηνή, η αποφασιστικότητα και η προσήλωσή της στις αξίες της απεέδειξαν την ακεραιότητα του χαρακτήρα της.
Η καθιέρωσή της ήρθε μέσα από τη συνεργασία της με τον Γούντι Άλεν, έναν από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες της εποχής. Το 1977, με την ταινία «Annie Hall», η Κίτον ενσάρκωσε την ομώνυμη ηρωίδα, μια γυναίκα που δεν ακολουθεί τα στερεότυπα της εποχής. Η Άννι ήταν απλή, νευρωτική, αβίαστα αυθεντική και με ένα στυλ που δεν ήταν συμβατικό: ανδρόγυνα κουστούμια, φαρδιά καπέλα και γραβάτες που η ίδια η Κίτον επέλεξε από την προσωπική της γκαρνταρόμπα. Η ταινία και ο ρόλος της την ανέδειξαν σε ένα πολιτιστικό σύμβολο, ενώ η ίδια τότε κέρδισε το Όσκαρ Α' Γυναικείου Ρόλου και κατάφερε να αλλάξει το πρότυπο της γυναικείας παρουσίας στον κινηματογράφο.
Νταϊάν Κίτον με τον Γούντι Άλεν και την Μπέτι Φορντ , AP Photo
Ωστόσο, η καριέρα της Κίτον δεν ήταν ανέφελη. Τη δεκαετία του ’80, αντιμετώπισε δυσκολίες, καθώς συμμετείχε σε μια σειρά ταινιών που δεν γνώρισαν μεγάλη επιτυχία. Σε πολλές συνεντεύξεις, η ίδια ανέφερε ότι εκείνη την περίοδο «κανείς δεν ήθελε να την προσλάβει». Παρόλα αυτά, το 1987 ήρθε η ανατροπή με το φιλμ «Baby Boom» της Νάνσι Μέγιερς, όπου η Κίτον υποδύθηκε μια καριερίστα, που ξαφνικά γίνεται θετή μητέρα, επιβεβαιώνοντας έτσι το κωμικό της ταλέντο.
Στη συνέχεια, η Κίτον πρωταγωνίστησε σε ταινίες όπως το «Something’s Gotta Give», «The Family Stone», «Because I Said So» και «Morning Glory», όπου απέδειξε τη δυνατότητα να ενσαρκώνει ρόλους, που συνδυάζουν τη γήινη γοητεία με τον δυναμισμό, την ευαισθησία και το χιούμορ. Επιπλέον, πέρασε πίσω από την κάμερα σκηνοθετώντας, ενώ παράλληλα ασχολήθηκε με τη συγγραφή. Έγραψε τα απομνημονεύματά της, αλλά και εγχειρίδια σχεδιασμού σπιτιού, γεγονός που αναδεικνύει το πολύπλευρο ταλέντο της και τη δημιουργική της διάθεση.
Οι μεγάλοι έρωτες και η απόφαση να μην παντρευτεί
Η προσωπική ζωή της Νταϊάν Κίτον χαρακτηρίζεται από μια ασυνήθιστη για τα δεδομένα του Χόλιγουντ αυτονομία. Αν και είχε σημαντικές σχέσεις με προσωπικότητες, όπως ο Γούντι Άλεν, ο Γουόρεν Μπίτι και ο Άλ Πατσίνο, δεν παντρεύτηκε ποτέ. Αυτή η επιλογή, που σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να θεωρηθεί αντισυμβατική, την καθιστά σύμβολο μιας γυναίκας που ακολουθεί τη δική της πορεία, χωρίς να δεσμεύεται από κοινωνικές νόρμες. Μάλιστα, δεν δίστασε να υιοθετήσει δύο παιδιά στα 50 της.
Η Νταϊάν Κίτον με τα παιδιά της/AP Photo
Η σχέση της Νταϊάν Κίτον με τον Γούντι Άλεν και η στήριξή της απέναντι στις κατηγορίες της Μία Φάροου
Η σχέση της Νταϊάν Κίτον με τον Γούντι Άλεν υπήρξε μία από τις πιο σημαντικές και καθοριστικές στην καριέρα και τη ζωή της. Ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του 1960, όταν συνεργάστηκαν στο θεατρικό έργο «Play It Again, Sam» και εξελίχθηκε σε μακροχρόνια καλλιτεχνική συνεργασία, καθώς και σε στενή φιλία. Η Κίτον έγινε η «μούσα» του Άλεν, πρωταγωνιστώντας σε οχτώ από τις ταινίες του.
Παρά την κοινή τους πορεία, η σχέση τους παρέμεινε φιλική και επαγγελματική, χωρίς να εξελιχθεί σε γάμο, ή μακροχρόνια ερωτική σχέση. Ωστόσο, η αλληλοεκτίμηση και η σταθερή υποστήριξη ήταν αδιαμφισβήτητες. Όταν το 1992 η Μία Φάροου κατηγόρησε τον Γούντι Άλεν για κακοποίηση, η Νταϊάν Κίτον στάθηκε στο πλευρό του σκηνοθέτη με αφοσίωση και πίστη. Η στάση της αυτή, αν και αμφιλεγόμενη, κατέδειξε την πίστη της στην αλήθεια που εκείνη πίστευε και την αφοσίωση σε έναν άνθρωπο με τον οποίο είχε μοιραστεί σημαντικά κομμάτια της ζωής της.
Η Κίτον έχει καταφέρει να διατηρήσει μια μοναδική σχέση με τον χρόνο και την εικόνα της. Δεν επιχείρησε ποτέ να κρύψει την ηλικία της, ούτε να ακολουθήσει τις επιταγές μιας βιομηχανίας, που συχνά απαξιώνει τις μεγαλύτερες γυναίκες. Αντίθετα, αγκάλιασε την ωριμότητά της, παραμένοντας αυθεντική και προσιτή, στέλνοντας έτσι ένα μήνυμα αποδοχής και σεβασμού προς τον εαυτό μας.
Η στιλιστική της ταυτότητα παραμένει επίσης διαχρονική και πρωτοποριακή. Η ανάμιξη ανδρόγυνων στοιχείων, τα φαρδιά της κουστούμια, οι γραβάτες και τα ψάθινα καπέλα που αγαπούσε έχουν καταστήσει το στυλ της Κίτον σύμβολο της αντίστασης στην κυρίαρχη μόδα και σημείο αναφοράς για πολλές γενιές γυναικών και δημιουργών.
Κατά τη διάρκεια της μακρόχρονης καριέρας της, η Κίτον κατάφερε να αποφύγει το παγίδα της ταύτισης με έναν μόνο ρόλο, ή ένα είδος ταινιών. Η ποικιλία των χαρακτήρων που έχει ερμηνεύσει, από την αβίαστα φυσική Άννι Χολ μέχρι τις σύνθετες και ώριμες γυναίκες σε ρομαντικές κομεντί και δράματα, αναδεικνύει την ευελιξία και την αυθεντικότητα της ως ηθοποιό.
Γι’ αυτό, η κληρονομιά της Νταϊάν Κίτον είναι βαθιά και πολυδιάστατη. Εκτός από το σημαντικό καλλιτεχνικό αποτύπωμα με αξέχαστες ερμηνείες και συνεργασίες, υπήρξε σύμβολο ανεξαρτησία. Η στάση της απέναντι στη ζωή, την καριέρα και την προσωπική της ταυτότητα ξεπερνά τα στενά όρια μιας ηθοποιού-είναι η φωνή μιας γυναίκας που έζησε και δημιούργησε ελεύθερα, χωρίς να συμβιβαστεί με τις επιταγές της εποχής της.
