Ο László Krasznahorkai κέρδισε το Νόμπελ Λογοτεχνίας 2025 και απέδειξε πως η τέχνη μιλά πιο δυνατά μέσα από τη σιωπή
Ο Ούγγρος συγγραφέας Λάσλο Κρασναχορκάι, γνωστός για τη σκοτεινή, υπαρξιακή του γραφή και τις ατελείωτες προτάσεις του, τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας 2025 για το έργο του που υμνεί τη δύναμη της τέχνης μέσα στο χάος.
«Ο Λάσλο Κρασναχορκάι είναι ένας μεγάλος επικός συγγραφέας της κεντροευρωπαϊκής παράδοσης, που εκτείνεται από τον Κάφκα έως τον Τόμας Μπέρνχαρντ και χαρακτηρίζεται από τον παραλογισμό και την υπερβολή του γκροτέσκου», δήλωσε ο Άντερς Όλσον, πρόεδρος της Επιτροπής Νόμπελ.
Γεννημένος στην Ουγγαρία το 1954, ο Κρασναχορκάι έγινε γνωστός με το πρώτο του μυθιστόρημα Το Τανγκό του Διαβόλου (Satantango, 1985), μια σκοτεινή, συναρπαστική απεικόνιση μιας αγροτικής κοινότητας που καταρρέει. Στο έργο αυτό, άνθρωποι που θεωρούνται νεκροί επιστρέφουν ως απεσταλμένοι ελπίδας ή προάγγελοι της καταστροφής, ενώ το «διαβολικό» στοιχείο κρύβεται στην εκμετάλλευση των απελπισμένων κατοίκων από όσους υπόσχονται σωτηρία.
Τρεις δεκαετίες αργότερα, το 2013, το βιβλίο κέρδισε το βραβείο Best Translated Book για την καλύτερη μετάφραση στα αγγλικά.
Συχνά περιγραφόμενος ως μεταμοντέρνος συγγραφέας, ο Κρασναχορκάι είναι γνωστός για τις μακριές, περίπλοκες προτάσεις, τα δυστοπικά και μελαγχολικά θέματα και την αδυσώπητη ένταση της γραφής του, στοιχεία που έχουν οδηγήσει πολλούς να τον συγκρίνουν με τον Γκόγκολ, τον Μέλβιλ και τον Κάφκα.
Το Τανγκό του Διαβόλου μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον σκηνοθέτη Μπέλα Ταρ, με τον οποίο ο συγγραφέας διατηρεί μακρόχρονη δημιουργική συνεργασία.
Ένας συγγραφέας που ταξιδεύει για να γράφει
Η πορεία του Κρασναχορκάι διαμορφώθηκε τόσο από τη γλώσσα όσο και από τα ταξίδια του. Το 1987 εγκατέλειψε την κομμουνιστική Ουγγαρία για το Δυτικό Βερολίνο, όπου έζησε με υποτροφία, ενώ αργότερα βρήκε έμπνευση στην Ανατολική Ασία – κυρίως στη Μογγολία και την Κίνα.
Από εκεί προέκυψαν έργα όπως Ο φυλακισμένος της Ούργκα και Καταστροφή και θλίψη κάτω από τους ουρανούς. Εμπνεύστηκε επίσης από την Ιαπωνία και την Κίνα για το μυθιστόρημα Βουνό στον Βορρά, λίμνη στον Νότο, μονοπάτι στη Δύση, ποτάμι στην Ανατολή (2003), ένα λυρικό και μυστηριώδες αφήγημα που διαδραματίζεται στο νοτιοανατολικό Κιότο.
Κατά τη συγγραφή του Πόλεμος και πόλεμος, ταξίδεψε εκτενώς στην Ευρώπη και έζησε για ένα διάστημα στο διαμέρισμα του Άλεν Γκίνσμπεργκ στη Νέα Υόρκη, περιγράφοντας τη στήριξη του θρυλικού ποιητή ως καθοριστική για την ολοκλήρωση του έργου.
«Ο σύγχρονος Ούγγρος δάσκαλος της αποκάλυψης»
Η Σούζαν Σόνταγκ τον χαρακτήρισε «τον σύγχρονο Ούγγρο δάσκαλο της αποκάλυψης», ενώ ο Β. Γ. Ζέμπαλντ εξήρε «την οικουμενικότητα της ματιάς του».
Αν και διατηρεί σπίτι στην Ουγγαρία, τα τελευταία χρόνια ο Κρασναχορκάι ζει εκούσια εξόριστος στο Βερολίνο και στην Τεργέστη, έχοντας εκφράσει ανοιχτά την αντίθεσή του προς την πολιτική του Βίκτορ Όρμπαν.
Στο μυθιστόρημά του Η επιστροφή του βαρόνου Βενκχάιμ (2019), ένας «κακός, άρρωστος και παντοδύναμος» άνδρας διασχίζει την πόλη με μαύρη πομπή· μια αλληγορία που πολλοί κριτικοί θεώρησαν ως πολιτικό σχόλιο για τον Όρμπαν και την αυταρχική του διακυβέρνηση.
Κατά την περίοδο εξουσίας του κόμματος Fidesz, η ουγγρική κυβέρνηση έχει θέσει υπό τον έλεγχό της πανεπιστήμια, θέατρα, μέσα ενημέρωσης και εκδοτικούς οίκους, προωθώντας το μοντέλο της «ανελεύθερης δημοκρατίας».
Σε πρόσφατη συνέντευξή του στο Yale Review, ο συγγραφέας καταδίκασε τη στάση του Όρμπαν απέναντι στον πόλεμο στην Ουκρανία, λέγοντας πως πρόκειται για «μια ψυχιατρικής φύσης νοοτροπία».
«Δεν θα μπορούσα ποτέ να φανταστώ ότι η ουγγρική πολιτική ηγεσία θα μιλούσε για ουδετερότητα όταν μια γειτονική χώρα υφίσταται εισβολή», δήλωσε.
Το 2015, ο Λάσλο Κρασναχορκάι έγινε ο πρώτος Ούγγρος συγγραφέας που τιμήθηκε με το διεθνές βραβείο Man Booker, εδραιώνοντας τη θέση του ανάμεσα στις πιο σπουδαίες λογοτεχνικές φωνές της εποχής μας.
Με τη λυρική, απαιτητική και βαθιά υπαρξιακή του γραφή, ο Κρασναχορκάι δεν χαρίζεται στον αναγνώστη, τον προκαλεί. Και ίσως γι’ αυτό, η βράβευσή του είναι κάτι περισσότερο από μια τιμή· είναι μια υπενθύμιση ότι η λογοτεχνία εξακολουθεί να είναι χώρος αντίστασης, βάθους και εσωτερικής αλήθειας.
