Η Ευγενία Νιάρχου μάς μύησε στη νέα της συλλογή: «Ήθελα να δημιουργήσω κάτι πραγματικά ξεχωριστό»
Συναντήσαμε την Ευγενία Νιάρχου, στο πλαίσιο της παρουσίασης της νέας της συλλογής στη Gagosian και μοιράστηκε μαζί μας τις σκέψεις και την έμπνευση πίσω από τα σχέδιά της.
Η συλλογή “The Man Ray Collection” της Venyx World, αφιερωμένη στον πρωτοπόρο καλλιτέχνη του 20ου αιώνα, παρουσιάζεται στη γκαλερί Gagosian της Αθήνας, αφυπνίζοντας τον διάλογο ανάμεσα στην τέχνη του κοσμήματος και τον σουρεαλισμό
“Όποιες κι αν ήταν οι αποκλίσεις και οι τυχόν περιορισμοί, ένα ή δύο κίνητρα κατεύθυναν τις προσπάθειές μου: η αναζήτηση της ελευθερίας και η αναζήτηση της απόλαυσης”, διαβάζει κανείς στις πρώτες σελίδες του λευκώματος για τον Man Ray με τίτλο: “Η απελευθέρωση της φωτογραφίας”, στον εσωτερικό χώρο της γκαλερί Gagosian.
Και είναι η έννοια της απελευθέρωσης, που έρχεται την κατάλληλη χρονική συγκυρία ως μια “φυσική εξέλιξη” για να εκφράσει δημιουργικά την Ευγενία Νιάρχου, καλλιτεχνική διευθύντρια της Venyx World, μέσα από τη συλλογή κοσμημάτων “Venyx x The Man Ray Collection”, αφιερωμένη στον μεγάλο αλχημιστή φωτογράφο του 20ου αιώνα, που αποτύπωσε τις αρχές του ονείρου στην εικόνα. Η ίδια, το απόγευμα της Τρίτης, στα πλαίσια του launch μας μύησε σε αυτή την ξεχωριστή για εκείνη συλλογή, μιλώντας θερμά για όσα την εμπνέουν.
O κόσμος των ονείρων αποτελούσε ανέκαθεν κομμάτι και της δικής της οπτικής αφήγησης. Ο τρόπος του αγαπημένου της καλλιτέχνη, Man Ray, να αντιλαμβάνεται το ορατό και να αποτυπώνει τη γυναίκα την ώθησε στο να συμπράξει με το Ίδρυμα “Man Ray Trust” για τη δημιουργία μιας συλλογής-φόρο τιμής στο καλλιτεχνικό του σύμπαν μέσα από εννέα limited σχέδια. Σχέδια που μεταφέρουν στην ύλη του κοσμήματος τμήματα του γυναικείου σώματος, ως εμβληματικές αναπαραστάσεις.
Οι θεματικοί άξονες της θηλυκότητας, του συναισθήματος και του σώματος σχηματίζουν μια συμπαγή και φορτισμένη σημασιολογικά συλλογή, με κομμάτια δυναμικά, που μπορούν να φορεθούν οποιαδήποτε στιγμή, όπως εξηγεί. Η εικαστική τους αναφορά δεν περιορίζεται σε μια αισθητική εγγύτητα συμπτωματική, αλλά σε ένα βαθύτερο προσωπικό υπόβαθρο.
Τρία έργα του Man Ray, φτιαγμένα με διαφορετικά καλλιτεχνικά μέσα αποτέλεσαν τη δημιουργική της εκκίνηση. Ο ζωγραφικός πίνακας “Observatory Times: The Lovers”, που απεικονίζει τα χείλη της αγαπημένης του και συνδημιουργού, Lee Miller. Τα χείλη της που, όπως ο ίδιος είχε πει είναι η ίδια η προσωποποίηση του ήλιου. Μοιάζουν “με δύο σώματα που χωρίζονται από μια λεπτή γραμμή ορίζοντα, με τον ουρανό και τη γη, με εκείνον κι εκείνη”. Τα χείλη της αέναης έλξης. Η φωτογραφία “Glass Tears”. Η κοντινή λήψη με τις μακιγιαρισμένες βλεφαρίδες και τα δύο, σχεδόν γυάλινα δάκρυα, η οποία δημοσιεύτηκε μετά τον χωρισμό του Man Ray από τη Lee Miller. Και το γλυπτό “The Venus Restored”. Εμπνευσμένο από την Αφροδίτη των Μεδίκων, ένας γυμνός γυναικείος κορμός, δεμένος με σχοινί, που ανατρέπει το κλασικό κάλλος και εισάγει το στοιχείο της σεξουαλικότητας.
Τα χείλη, αλληλένδετα με την έννοια της ομορφιάς, του αισθησιασμού και της επιμέλειας της εικόνας μέσα από το μακιγιάζ, στη συλλογή της Venyx World μεταφέρονται σε περιδέραιο, καρφίτσα, δαχτυλίδι και τσόκερ με μεταξωτή κορδέλα και διαμάντια ή κόκκινο σμάλτο, χρυσό και τσαβορίτη.
Τα μάτια, το αγαπημένο σχέδιο της Ευγενίας Νιάρχου, ένας καθρέφτης της μελαγχολίας αλλά και ένας τρόπος να προστατευτείς από την κακή ενέργεια, παρουσιάζονται σε εκδοχές από χαλαζία και pavé διαμάντια. Ενώ το περιδέραιο The Venus, κεντρικό σημείο της συλλογής, που φορά και η ίδια στον λαιμό της, καθιστά το αγαλμάτινο torso πολύτιμο με πέτρα λευκού cacholong ή γκρι χαλαζία, πλεγμένο με αλυσίδα από λευκό, κίτρινο ή ροζ χρυσό. ‘Άλλωστε, η παρουσία της θεάς Αφροδίτης ενυπάρχει εκ προοιμίου κρυμμένη στο όνομα του brand.
Βρίσκοντας τον χρόνο, με φιλική και προσιτή διάθεση, να εμβαθύνει και να μοιραστεί την οπτική της, η Ευγενία Νιάρχου μας μίλησε για τις σκέψεις πίσω από τη διαμόρφωση της συλλογής.
Για τη δέκατη επέτειο της Venyx World επιλέξατε τη συνεργασία με το Ίδρυμα Man Ray Trust, δημιουργώντας μια συλλογή-φόρο τιμής από εννέα συλλεκτικά σχέδια. Τι σημαίνει για εσάς αυτή η μεγάλη προσωπικότητα των τεχνών; Είναι η έμπνευση που προέρχεται από εμβληματικούς δημιουργούς μια ζωτική πηγή για τη δουλειά σας;
Για τη δέκατη επέτειο της Venyx World, ήθελα να δημιουργήσω κάτι πραγματικά ξεχωριστό. Ο Man Ray, ανέκαθεν με ενέπνεε- η δυνατότητά του να ελίσσεται μεταξύ φωτογραφίας, γλυπτικής και μόδας με τόση ελευθερία είναι πολύ κοντά στον τρόπο που προσεγγίζω το design. Το να συνεργαστώ με το Man Ray Trust δημιουργώντας μια νέα ανάγνωση για κάποια από τα πιο εμβληματικά έργα του, με τη μορφή κοσμημάτων ήταν μια συναρπαστική διαδικασία. Δεν συνίστατο απλά στο να αναπαράγω κάποια σχήματα- αλλά στο να αποδώσω αυτή τη σουρεαλιστική και ποιητική του γλώσσα σε κάτι φορέσιμο και διαχρονικό. Η τέχνη και η αφήγηση έχουν ανέκαθεν κεντρική θέση στη δουλειά μου και ο Man Ray ήταν η ιδανική μορφή για να γιορτάσω αυτό το ορόσημο.
Η Venyx World συνδέεται με μια αίσθηση μυστικιστική, μια εγγενή πνευματικότητα. Ποιες ήταν οι δημιουργικές προκλήσεις που αντιμετωπίσατε στο να σχεδιάσετε μια συλλογή η οποία φέρει αυτή την ατμόσφαιρα του ονειρικού, μια πύλη στο ασυνείδητο;
Η Venyx World ανέκαθεν προσανατολίζεται στη δημιουργία σχεδίων, που μοιάζουν εξωπραγματικά. Φερμένα από έναν άλλο κόσμο. Που μετεωρίζονται ανάμεσα στον χρόνο, τον χώρο και τον ουρανό- σαν μικρές πύλες σε μια άλλη πραγματικότητα. Ο Σουρεαλισμός με το να δημιουργεί μία τομή ανάμεσα στον χρόνο και στον χώρο, εισέρχοντας στο πεδίο των ονείρων και των συναισθημάτων φέρει αυτή τη διαχρονική ποιότητα. Η πρόκληση με αυτή τη συλλογή έγκειτο στο να μετατρέψω την ονειρική γλώσσα του Man Ray σε κάτι το φορέσιμο. Ήθελα κάθε σχέδιο να έχει μια συμβολική αίσθηση, να λειτουργεί σχεδόν σαν ένα σύγχρονο κειμήλιο- όμορφο, μα με μία βαθύτερη, πιο μυστηριώδη ενέργεια. Ήταν εξίσου σημαντικό για εμένα το να παραμείνουν αυτά τα σχέδια διαχρονικά. Θα ήθελα καθένας να μπορεί να τα φορά για χρόνια και οι μητέρες να τα προσφέρουν με τη σειρά τους στις κόρες τους.
Man Ray & Lee Miller: Το καλλιτεχνικό δίδυμο που συναρπάζει την Ευγενία Νιάρχου
Ο αυτοδίδακτος Man Ray απαθανάτισε τους χαρισματικούς μποέμ, τους αντικομφορμιστές και τους πεφωτισμένους της αβαν-γκαρντ καλλιτεχνικής σκηνής του Παρισιού τις δεκαετίες από το 1920 έως και το 1940, δημιουργώντας το δικό του φωτογραφικό ψηφιδωτό. Έζησε εντός αυτής της σπάνιας συνθήκης έκφρασης μέσω της τέχνης και πειραματίστηκε με ένα πολυεπίπεδο corpus δουλειάς, από ζωγράφος μέχρι φωτογράφος της Vogue επηρεάζοντας την τέχνη, τη μόδα και την ποπ κουλτούρα.
Γοητευμένος από την “ανώτερη πραγματικότητα ορισμένων μορφών του συνειρμού”, όπως το έθεσε ο André Breton, ο επινοητής του Σουρεαλισμού, διατήρησε αυτή τη δημιουργική αρχή στην τέχνη του. Αναζήτησε την πρόσβαση στο ανείπωτο του ασυνειδήτου, στην ελεύθερη ροή του νου και στο πεδίο του ονείρου, εναγκαλίζοντας το παράλογο και αφήνοντας το φαντασιακό ελεύθερο.
Ο Man Ray συνήθιζε να λέει “δεν φωτογραφίζω τη φύση. Φωτογραφίζω τη φαντασία μου”, αναζητώντας μέσα από τη φωτογραφία τους μηχανισμούς του ονειρεύεσθαι, μια επεξεργασία ψυχική. Η πεποίθησή του ότι πέρα από τους μηχανισμούς καταγραφής, η φωτογραφία κουβαλά κάτι το υπερβατικό καθόρισε την τέχνη του.
Για εκείνον η εμφάνιση ενός προσώπου, μια εμπειρία ή ένα γεγονός, οτιδήποτε μπορούσε να αιχμαλωτιστεί σε μια λεία και περιορισμένη επιφάνεια έφερε μια δυνατότητα, πέρα από τα στενά όρια της πραγματικότητας. Τη στιγμή που έχει παρέλθει αλλά και τη συνεχή αναπαράστασή της, που οδηγεί σε απροσμέτρητες ερμηνείες. Στο βίωμα ξανά και ξανά.
O Man Ray, που το όνομά του θύμιζε την αχτίδα του φωτός δούλευε με μια ατμόσφαιρα λανθάνουσα, προσπαθώντας μέσα από το παιχνίδι της σκιάς και του φωτός, έστω και στιγμιαία να αποκαλύψει μια άλλη αλήθεια. Αναζητούσε ένα περιεχόμενο με ιδιοσυγκρασία, μετασχηματίζοντας την επίδραση των ονείρων σε μια νέα μορφή καλλιτεχνικής έκφρασης.
Κι αν και θα περίμενε κάτι τέτοιο κανείς, δεν άφηνε τίποτα στην τύχη. Υπήρξε ένας ενορχηστρωτής της εικόνας με συγκεκριμένο ρυθμό και υπολογισμένες κινήσεις.Γιατί ως κυνηγός με το σκόπευτρο της μηχανής του, ο Man Ray βρισκόταν σε μια ετοιμότητα μεταφυσική. Η φωτογραφία ενείχε τη λειτουργία της διαμεσολάβησης, της πρόκλησης μιας σχεδόν θείας μετάληψης, που προκύπτει από μια διαισθητική επαφή με το αντικείμενο της φωτογραφίας.
Η σύνδεσή του με τη Lee Miller, το σχέδιο του πεπρωμένου.Εκείνη, φημισμένο μοντέλο της Vogue δραπέτευσε από τη Νέα Υόρκη για το Παρίσι, όταν ως ανήσυχο πνεύμα άρχισε να πλήττει. Η αεικίνητη φύση και η περιέργειά της, τη βοήθησαν στο να ζήσει το αξιοζήλευτο: πολλές ζωές μαζί. “Το πνεύμα, η αύρα, η τέχνη της, τα ξανθιά της μαλλιά ήταν εκτυφλωτικά”, όπως την θυμόταν ο Νεοϋορκέζος έμπορος τέχνης των σουρεαλιστών Julien Levy. Μια libertine της ζωής που διέτρεχε κάθε έκφανση της ζωής, μεταλλασσόμενη από μοντέλο της Vogue, σε φωτογράφο με δικό της στούντιο στο Παρίσι και ατρόμητη πολεμική ανταποκρίτρια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Η μοιραία συνάντηση με τον Man Ray ξεκίνησε το φθινόπωρο του του 1929, όταν τον αναζήτησε η ίδια με σκοπό να γίνει μαθητευόμενή του, παραμένοντας μαζί μέχρι και τον Οκτώβριο του 1932.
Η αλληλεπίδρασή τους πολυκύμαντη και συνεχής. Τα αμέτρητα πορτρέτα της από τον Man Ray, αποτύπωσαν την αμφισημία του φύλου και την επιθυμία, διασαλεύοντας τα αποδεκτά όρια. Κι αυτό γιατί η, ατρόμητη και πολύ παραπάνω από μια αμέτοχη μούσα, Lee Miller καλλιέργησε τη δική της ανδρόγυνη περσόνα, à la garçonne ενσαρκώνοντας απόλυτα τη νέα μορφή της γυναίκας με τα παντελόνια και τα ανάλαφρα ζέρσει τοπ της, που σχεδιάζει να απολαύσει στο έπακρο την ελευθερία της.
Ο Ray αξιοποίησε ευρέως την τεχνική της ηλιοτυπίας, γνωστή και ως The Sabattier effect, που ανέπτυξε μαζί της, από ατύχημα. Όταν εκείνη αντίκρισε στον φωτεινό θάλαμο ένα ποντίκι και έβαλε τις φωνές πατώντας καταλάθος τον διακόπτη του φωτός και εκθέτοντας τα αρνητικά του φιλμ, ενώ βρίσκονταν σε διαδικασία εμφάνισης. Η άλως που περιέβαλε αναπάντεχα τα σώματα και η αντιστροφή των χρωματικών τόνων, ταίριαξε ιδανικά με την αγάπη για το απόκοσμο και την ονειρική διάθεση των σουρεαλιστών.
Ο Man Ray πίστευε πως “κάθε αντικείμενο και κάθε άτομο είναι όμορφο και η δουλειά του καλλιτέχνη είναι να βρει τη στιγμή, τη γωνία και το περιβάλλον, που θα αποκαλύψουν αυτή την ομορφιά”. Και η πίστη του αυτή ενέπνευσε τη Lee Miller, εκμαιεύοντας από εκείνη τη δημιουργική της σπίθα. Η ζωτική του ενθάρρυνση και η αναγνώριση της αξίας της, σε αντίθεση με άλλους μονομανείς καλλιτέχνες, τη βοήθησαν να πιστέψει ότι μπορεί να κατορθώσει τα πάντα. Και γι’ αυτό αυτή η σχέση αξίζει να μείνει στην ιστορία.
Αν η φωτογραφία, όπως είχε αναφέρει ο Man Ray είναι ένας “θαυμαστός εξερευνητής όσων ο αμφιβληστροειδής μας δεν θα καταγράψει ποτέ”, τότε η συλλογή της Ευγενίας Νιάρχου είναι ένας συμβολικός εξερευνητής των δυνατοτήτων της γυναικείας φύσης και ένα τυχερό φυλαχτό ενδυνάμωσης.
Η συλλογή Venyx x The Man Ray Collection θα παραμείνει διαθέσιμη στο κοινό έως και τις 30 Αυγούστου
Gagosian Athens
Αναπήρων Πολέμου 22, Κολωνάκι
