Ένας «Λατίνος που τα κατάφερε στο Λονδίνο»: To Studio Lenca ενώνει την τέχνη του με το όραμα της Hermès
Χρωματικές αντιστίξεις, ανοιχτά sketchbook και ζωηρές χαρτονένιες φιγούρες με τις χαρακτηριστικές dandy μορφές του Jose Campos από το Ελ Σαλβαδόρ, αποτέλεσαν μια χορογραφημένη εγκατάσταση με τίτλο “Line in motion” για το flagship store του γαλλικού οίκου Hermès στην οδό Νιου Μποντ στο Λονδίνο.
Εκτοπισμένος στην τρυφερή ηλικία των τεσσάρων ετών από την πατρίδα του κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου το 1989, ο Campos δεν είναι η τυπική περίπτωση προνομιούχου καλλιτέχνη. Ο ίδιος βίωσε την τραυματική συνθήκη του παράνομου μετανάστη, διαμένοντας χωρίς χαρτιά στο Σαν Φρανσίσκο των Η.Π.Α. Η επαφή του με την τέχνη ήρθε ξεφυλλίζοντας στα κλεφτά τα μεγάλα λευκώματα στα τραπεζάκια σαλονιού, των πολυτελών διαμερισμάτων που καθάριζε η μητέρα του. Έτσι κατάφερε να γίνει δεκτός στο καλλιτεχνικό σχολείο της πόλης και αργότερα να βρει τη δική του αναπάντεχη ευκαιρία με τη μετανάστευση στην Αγγλία και τις σπουδές στο φημισμένο Πανεπιστήμιο Goldsmith’s.
Σήμερα, τα έργα του επιλέγονται από καταξιωμένους θεσμούς, όπως τη συλλογή σύγχρονης τέχνης του ευρωπαϊκού ιδρύματος Casa MER.Το ψευδώνυμο με το οποίο υπογράφει προκύπτει ως φόρος τιμής στη φυλή των προγόνων του, των ιθαγενών Lenca, ενώ η έννοια studio υπογραμμίζει την ανάγκη του να ορίσει ένα πεδίο ελεύθερης έκφρασης και πειραματισμού.
Τα έργα του Jose Campos
Το οπτικό σύμπαν του δημιουργού διακριτό και γεμάτο συμβολισμούς, επιχειρεί να αποτυπώσει ένα νέο αφήγημα για τους ανθρώπους του Ελ Σαλβαδόρ και ταυτόχρονα για τη δική του ταυτότητα. Τολμηρές φιγούρες γεμάτες χρώμα και μεγάλα καπέλα διεκδικούν την ορατότητα, αποκτώντας φωνή και παρουσία και αφήνοντας πίσω τους το περιθώριο. Οι αυτοναναφορικοί του ήρωες αποτελούν “βινιέτες από τα χρόνια που τον διαμόρφωσαν”, όπως έχει πει για αυτόν η γκαλερί tang contemporary που τον εκπροσωπεί.
Ο ίδιος, πιστεύει πως επειδή ακριβώς έζησε σε ένα τόσο αποσπασματικό πλαίσιο ως ένας παράνομος εξωγήινος, προσπαθεί να δημιουργήσει ένα ασφαλές περιβάλλον, έναν τόπο του ανήκειν, όπως εξήγησε στο βρετανικό L’ Officiel. Μέσα από τη χαρά του χρώματος και την επινόηση μιας alter ego ανδρικής φιγούρας ως σταθερού μοτίβου, αντιμετωπίζει ξανά το παρελθόν, διεκδικώντας το με τον τρόπο του. Τα μεγάλα καπέλα και τα όμορφα κοστούμια των ηρώων του καταλαμβάνουν χώρο, με εκείνους να σε κοιτάζουν ευθέως έξω από τον καμβά, επιζητώντας το βλέμμα σου, υποδηλώνοντας αισθήματα θάρρους και υπερηφάνειας, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με το δικό του ξεκίνημα εκτοπισμού. Μέσα από την τέχνη του διερευνά την προσωπική του εμπειρία, μετατρέποντας κάτι το δύσκολο σε κάτι χαρούμενο, ξορκίζοντάς το…
Οι φολκλόρ και φιλάρεσκες μορφές με την παραμυθένια του εικονοποιία ανακαλούν την ενδυματολογική παράδοση των Los Historiantes, υπερβαίνοντας τη στερεοτυπική έννοια της αρρενωπότητας και αγγίζοντας ζητήματα όπως η οδυνηρή κληρονομιά της αποικιοκρατίας, η μαζική μετανάστευση, ο βίαιος απόηχος του παρελθόντος αλλά και ο πολιτισμικός ιμπεριαλισμός. Οι έντονες ενθέσεις φυτικών και ζωικών στοιχείων, logos και τεχνουργημάτων, είναι μια δίνη που σε συμπαρασύρει σε μια ορμητική έκρηξη γεμάτη ανείπωτες ιστορίες και κατασιγασμένες φωνές, την αδικία, την εκκρεμότητα αλλά και τον θρίαμβο της ζωής.
Η συνεργασία με την Hermès
Η σύνδεση με τον γαλλικό οίκο πολυτελείας προέκυψε “οργανικά”, όπως αναφέρει ο καλλιτέχνης. Εκπρόσωποί του επισκέφθηκαν το ατελιέ του δείχνοντας πάνω απ’ όλα την πρόθεσή τους να ακούσουν. Επέστρεψαν πολλές φορές κατανοώντας τη δημιουργική διαδικασία με τον πιο αρμονικό και ισορροπημένο τρόπο.
Η ανάθεση που συνέπεσε με την Εβδομάδα Μόδας του Λονδίνου, χρειάστηκε ορισμένους μήνες προετοιμασίας και σχεδιάστηκε σε συνάφεια με την ετήσια θεματική του οίκου που φέτος ήταν “η έλξη προς το χειροποιήτο” (Drawn to Craft). Έτσι και οι πέντε προτάσεις για προθήκες του Campos ήταν απόλυτα κατασκευασμένες στο χέρι.
Το όραμά του ανιχνεύει αυτή τη στιγμή, που η φαντασία του καλλιτέχνη ζωοδοτείται. “Η αφήγηση στις βιτρίνες ξεκινά με τον καλλιτέχνη στο στούντιό του και καθώς προχωρά βλέπεις το σημειωματάριο με τα σκίτσα του να ξυπνά με πουλιά και χαρταετούς της Hermès να ξεπηδούν από τις σελίδες του. Στην τελευταία βιτρίνα βλέπεις όλες τις φιγούρες μου να ίπτανται με μπαλόνια, φτιαγμένα από κεραμικά της Hermès, να αφήνονται στον ουρανό. Για μένα αυτή η σύλληψη αφορά το φαντασιακό του καλλιτέχνη, που οδηγεί πάντα σε κάτι διαφορετικό, σε κάτι νέο. Κι αυτό συνδέεται πραγματικά με την προσωπική μου ιστορία, με τη δύναμη της τέχνης να με μεταφέρει κάπου αλλού”, όπως μοιράστηκε ο Campos.
Ο ίδιος τόνισε ακόμα την πρόθεση της κινητικότητας κατά μήκος όλης της εγκατάστασης. “Το μεγαλύτερο μέρος της βιτρίνας είναι ένα κινητικό γλυπτό. Είναι μια μαρμάρινη διαδρομή. Δημιουργήσαμε ένα σύστημα, όπου αυτά τα μάρμαρα βρίσκονται σε τροχιές. Ήθελα πραγματικά η κίνηση που υπάρχει στις βιτρίνες, να γίνει αντιληπτή ως μια δήλωση του ότι η χαρά είναι ένα είδος ενέργειας”.
Η κατασκευή ήταν μια κοπιώδης και σχολαστική διαδικασία, πρόσθεσε. “Η διαδικασία ξεκίνησε με σχέδια στο μπλοκ σχεδίασης μου και στη συνέχεια συζητώντας με τους ανθρώπους της Hermès για να βεβαιωθώ ότι βρισκόμουν στη σωστή κατεύθυνση. Η πραγματική κατασκευή πήρε πολύ χρόνο επειδή κάθε κομμάτι είναι κατασκευασμένο από ξύλο. Συμπεριέλαβα επίσης εκτυπώσεις λουλουδιών. Μάζεψα φυσικά λουλούδια από τον κήπο μου και στη συνέχεια τα εκτύπωσα χρησιμοποιώντας μια πρέσα, γεγονός επίσης χρονοβόρο. Όμως, νομίζω ότι όλη αυτή η καλλιτεχνική πράξη συνδέεται πραγματικά με την Hermès, με τη μοναδική αξία του χειροποίητου”.
Η τελική σύνθεση περιλαμβάνει τυπωμένα λουλούδια, σχέδια σε χαρτί, ξύλινα κοπτικά σχήματα ζωγραφισμένα με ακρυλικό και λαδομπογιά και ένα μεταλλικό κινητικό γλυπτό. Μετά την έκθεσή τους, ο καλλιτέχνης θα παραλάβει μερικά κομμάτια για τη συλλογή του, ενώ η Hermès θα κρατήσει μερικά ενθύμια για το αρχείο της.
Όσο για το τι μένει από αυτή τη συνεργασία; Ο Jose Campos, ένας “λατίνος που τα κατάφερε στο Λονδίνο” γνωρίζοντας εκ βαθέων την αξία της αποδοχής, απευθύνεται σε όλους τους ανθρώπους αλλά και τους επίδοξους καλλιτέχνες λέγοντας πως “ό,τι κι αν είσαι, είσαι αρκετός.” Και αυτό είναι το πιο ενωτικό μήνυμα που θα μπορούσε να υιοθετήσει ο οίκος Hermès.
