Ένα πουλόβερ και το τριχωτό της κεφαλής έχουν περισσότερα κοινά απ' ό,τι νομίζετε: όχι μόνο βοηθούν στη διατήρηση της θερμότητας του σώματος, αλλά και τα δύο είναι κατασκευασμένα από φυσική πρωτεΐνη κερατίνης.
Τώρα, μια ολλανδική νεοφυής επιχείρηση διερωτάται γιατί το ένα φοριέται και το άλλο πετιέται στα σκουπίδια.
O λόγος για τη Human Material Loop που ελπίζει να μεταμορφώσει τη βιομηχανία της μόδας μετατρέποντας τα ανθρώπινα μαλλιά σε ύφασμα. Μέχρι στιγμής, έχει κατασκευάσει πρωτότυπα παλτό από ανθρώπινα μαλλιά, πουλόβερ και σακάκια - με την ελπίδα ότι μια μέρα, οι εταιρείες ρούχων θα αγοράζουν ρολά υφάσματος από το εναλλακτικό υλικό της για τα δικά τους σχέδια.
Η συνιδρύτρια της εταιρίας, Zsofia Kollar, λέει στο CNN ότι εδώ και καιρό γοητεύεται από τις δυνατότητες των μαλλιών ως ύφασμα. Την κέντρισαν το ενδιαφέρον τα συναισθήματα που τρέφουν οι άνθρωποι γι' αυτά. «Πόσο νοιαζόμαστε για τα μαλλιά μας, αλλά μόλις τα κουρέψουμε, αηδιάζουμε τόσο πολύ από αυτά», είπε.
Όταν χτύπησε η πανδημία Covid-19, η Kollar αντιμετώπισε κρίση ταυτότητας ως σχεδιάστρια και αποφάσισε να ασχοληθεί με τα πεταμένα μαλλιά.
Μη σπαταλάτε
Κάθε λεπτό, τα κομμωτήρια στις ΗΠΑ και τον Καναδά παράγουν 877 κιλά αποβλήτων. Όταν τα μαλλιά διασπώνται χωρίς την παρουσία οξυγόνου, όπως σε μια σακούλα σκουπιδιών που θάβεται σε μια χωματερή, απελευθερώνουν αέρια του θερμοκηπίου που συμβάλλουν στην κλιματική αλλαγή.
Σύμφωνα με την Human Material Loop, 72 εκατομμύρια κιλά αποβλήτων σε ανθρώπινα μαλλιά καταλήγουν κάθε χρόνο σε ευρωπαϊκές χωματερές, που ισοδυναμούν σε βάρος με επτά πύργους του Άιφελ.
«Πρόκειται για άφθονο ρεύμα αποβλήτων που επί του παρόντος δεν έχει λύση», δήλωσε η Kollar. Προσθέτει ότι οι περισσότερες χώρες καίνε αυτά τα απόβλητα και ότι πολλές εναλλακτικές λύσεις δεν είναι φιλικές προς το περιβάλλον ή δεν είναι κατάλληλες για να χρησιμοποιηθούν ευρέως.
Η Kollar εξηγεί ότι η χρήση του υφάσματος από τρίχες δεν διαφέρει και πολύ από το πλέξιμο ενός πουλόβερ με οποιοδήποτε άλλο υλικό. Οι κοντές τρίχες περιστρέφονται μαζί και μετατρέπονται σε μια συνεχή κλωστή για να δημιουργηθεί ένα νήμα και στη συνέχεια βάφονται με καθαρές χρωστικές ουσίες. Πρόσθεσε ότι καθώς η εταιρεία αυξάνει την παραγωγή μπορεί να βάφει το νήμα ή το ύφασμα, ανάλογα με το ποιο είναι πιο αποτελεσματικό.
Το πρώτο πρωτότυπο κομμάτι της Human Material Loop ήταν ένα πουλόβερ με αίσθηση που μοιάζει με μαλλί. «Έπρεπε να φτιάξω ένα προϊόν με το οποίο οι άνθρωποι θα μπορούσαν να συσχετιστούν, και το πουλόβερ ήταν ένα από τα πιο εφικτά κομμάτια που θα μπορούσαμε να φτιάξουμε, αλλά και το πιο σχετικό», δήλωσε η Kollar.
Έκτοτε, η εταιρεία έχει δοκιμάσει και άλλα πρωτότυπα, συμπεριλαμβανομένου ενός παλτού, το οποίο «δοκιμάστηκε» σε δύσκολες συνθήκες κατά τη διάρκεια μιας αποστολής στο Aconcagua, το υψηλότερο βουνό της Αργεντινής.
Αυτά τα σχέδια δεν είναι διαθέσιμα για αγορά - ο στόχος είναι να προμηθεύσουν το υλικό για να δουλέψουν άλλοι σχεδιαστές και οίκοι. Η Kollar λέει ότι η τιμή θα πρέπει να είναι ανταγωνιστική με το μαλλί μόλις φτάσει σε μεγαλύτερο όγκο παραγωγής.
«Γνωρίζουμε ότι το να φοράμε ανθρώπινες τρίχες στο σώμα μας, δεν είναι κάτι για το οποίο οι περισσότεροι άνθρωποι είναι έτοιμοι [ακόμα]», δήλωσε χαρακτηριστικά. Αλλά πιστεύει ότι η ιδέα θα μπορούσε να γίνει αρεστή στο κοινό. Μάλιστα όπως υποστηρίζει, η ίδια δεν πρόκειται να φορέσει ένα πουλόβερ από ανθρώπινες τρίχες απλά για την καινοτομία ή την αειφορία- αλλά και γιατί οι ανθρώπινες τρίχες είναι ένα απίστευτα ανθεκτικό υλικό.
Η Human Material Loop προμηθεύεται τα μαλλιά της από κομμωτήρια στις Κάτω Χώρες, το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο, χρησιμοποιώντας μαλλιά που έχουν κοπεί ή σπάσει, επειδή, όπως λέει, δεν περιέχουν πυρηνικό DNA που θα μπορούσε να ταυτοποιήσει ένα άτομο. Εργάζεται για τη δημιουργία μιας αλυσίδας τεκμηρίωσης για να εντοπίζει από πού προέρχεται το υλικό της και πού πηγαίνει.
Αναπτυσσόμενη βιομηχανία
Ιστορικά, τα ανθρώπινα μαλλιά έχουν χρησιμοποιηθεί ως υφάσματα σε πολλούς διαφορετικούς πολιτισμούς. Στη Μικρονησία, η φυλή Κιριμπάτι δημιούργησε υφαντές πανοπλίες από φυσικά υλικά όπως ίνες καρύδας, δόντια καρχαρία, φύλλα φοίνικα και ανθρώπινα μαλλιά, ενώ τον 13ο αιώνα, οι άνθρωποι στις σημερινές νοτιοδυτικές Ηνωμένες Πολιτείες κατασκεύαζαν κάλτσες δένοντας μεταξύ τους κλωστές μαλλιών.
Ο ναός Higashi Hongan-ji του Κιότο είναι μία από τις μεγαλύτερες ξύλινες κατασκευές στον κόσμο. Μετά από μια πυρκαγιά που τον κατέστρεψε, σχοινιά από ανθρώπινα μαλλιά που δόθηκαν από όλη την Ιαπωνία αναμείχθηκαν με κάνναβη και χρησιμοποιήθηκαν κατά την ανοικοδόμησή του τον 19ο αιώνα.
Αλλά η χρήση των μαλλιών ως ύφασμα έχει πολλές προκλήσεις, εξηγεί η Sanne Visser, μια Ολλανδή ερευνήτρια υλικών, σχεδιάστρια και δημιουργός, και αναπληρώτρια λέκτορας στο Πανεπιστήμιο Τεχνών του Λονδίνου, η οποία δεν συμμετέχει στο Human Material Loop.
«Υπάρχει ακόμη ένα ταμπού γύρω από τα ανθρώπινα μαλλιά ως υλικό», σημειώνει η ίδια. »Δεν τα εκτιμούμε πραγματικά ως πόρο - θεωρούνται σκουπίδια, ειδικά όταν κόβονται».
Στο πρόγραμμά της «Locally Grown» για το Design Museum του Λονδίνου, η Visser συνεργάστηκε με κομμωτές και φαντάστηκε ένα μέλλον όπου τα μαλλιά γίνονται πολύτιμος πόρος, επινοώντας τον όρο «hair farming». Επίσης, επανασχεδίασε την καρέκλα του κουρέα ώστε να μπορεί να πιάνει τα κομμένα μαλλιά - εξοικονομώντας χρόνο για τον κομμωτή, αλλά και για τον ανακυκλωτή.
Η Visser λέει ότι τελικά η εφαρμογή των ανθρώπινων μαλλιών στα προϊόντα δεν είναι απλή. «Πρέπει να γίνει πολύ περισσότερη δουλειά για να το αποδεχτούν οι άνθρωποι ως υλικό», είπε, αλλά πρόσθεσε: «Είμαι σίγουρη ότι θα το δούμε να μπαίνει περισσότερο στην καθημερινή μας ζωή, με τον καιρό».
