Πώς η σχέση με τη μητέρα σας επηρεάζει τη ζωή και τη δική σας μητρότητα
Η πρώτη Κυριακή του Μαΐου είναι αφιερωμένη στη Γιορτή της Μητέρας. Πολλοί επιλέγουν να γιορτάσουν με λουλούδια, σοκολάτες ή μια έξοδο με τα παιδιά τους. Αλλά αν κοιτάξουμε πιο βαθιά, αναρωτιόμαστε πόσο η σχέση μας με τη μητέρα μας διαμορφώνει τη ζωή μας και τον τρόπο που μεγαλώνουμε τα παιδιά μας.
Η μητέρα είναι η πρώτη μας σχέση αγάπης. Μας δίνει ζωή και φροντίδα. Πώς θα μπορούσε αυτή η σχέση να μην έχει βαθιά σημασία; Έρευνες δείχνουν ότι ο δεσμός με τη μητέρα επηρεάζει πολλές πτυχές της σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής υγείας μας. Ο ψυχοθεραπευτής Xavi Cañellas Comino επισημαίνει στο ισπανικό Telva ότι αυτός ο δεσμός μπορεί να είναι θετικός ή να αφήσει ανεπούλωτες πληγές.
Πώς η σχέση με τη μητέρα επηρεάζει τη ζωή σας και το πώς είστε εσείς ως μητέρες
Ο Cañellas αναφέρει μια μελέτη του Χάρβαρντ που παρακολούθησε άτομα για 35 χρόνια. Η μελέτη αξιολόγησε την ποιότητα της σχέσης τους με τους γονείς. Το 85% των ατόμων που βαθμολόγησαν τη σχέση τους ως κακή, ανέπτυξαν αργότερα μεταβολικές ασθένειες. Αυτό δεν σημαίνει ότι μια κακή σχέση με τη μητέρα οδηγεί πάντα σε ασθένεια, αλλά το αποτέλεσμα έχει ενδιαφέρον.
Η ψυχαναλύτρια Magdalena Salamanca εξηγεί ότι η μητέρα είναι θεμελιώδης για την ανάπτυξη του ατόμου. Ο δεσμός που δημιουργείται είναι μοναδικός και ανεπανάληπτος. Η ψυχανάλυση τονίζει ότι η μητέρα μεταδίδει τρόπο σκέψης μέσω του μητρικού γάλακτος. Όσα λέγονται, πώς κρατάει το μωρό και ο χρόνος που του αφιερώνει, επηρεάζουν ιδεολογικά το μελλοντικό άτομο.
Τι είδους μητέρα είχατε και με ποια ταυτίζεστε;
Η ψυχαναλύτρια επισημαίνει ότι υπάρχει η πραγματική μητέρα (το πρόσωπο που βλέπουμε καθημερινά) και η ιδέα της μητέρας που έχουμε σχηματίσει κατά τη διάρκεια της ανάπτυξής μας. Η δεύτερη είναι αυτή που έχει πραγματική βαρύτητα στην ψυχική μας ζωή. Οι παρακάτω είναι οι πιο συχνοί τύποι:
- Μια μητέρα που ασκεί έλεγχο ή υπερπροστασία πιστεύει ότι μόνο εκείνη ξέρει τι χρειάζεται το παιδί. Το παιδί μαθαίνει αυτή τη στάση και μπορεί να την αναπαράγει ή να την αντιστρέψει στο μέλλον.
- Μητέρες που ανοίγουν το δρόμο για τα παιδιά τους, χωρίς να τα αφήνουν να κάνουν λάθη, μπορεί να δημιουργήσουν φόβο και αδυναμία διαχείρισης της απογοήτευσης. Η υπερβολική αγάπη μπορεί να οδηγήσει σε απογοήτευση όταν το παιδί αντιμετωπίζει την πραγματικότητα.
- Η ανέμελη μητέρα επιτρέπει στο παιδί να προσεγγίσει τον κόσμο και να μάθει να ζει πέρα από αυτήν και την οικογένεια. Ας μην τη συγχέουμε με την αμελή μητέρα, η οποία είναι διαφορετική περίπτωση.
- Όσον αφορά τις μητέρες που τιμωρούν ή επιβραβεύουν, οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι και οι δύο αυτές συμπεριφορές δεν έχουν αποτέλεσμα. Αντί να επικεντρώνονται στην τιμωρία ή την επιβράβευση, είναι πιο χρήσιμο να υπάρχει επικοινωνία και κατανόηση.
Η ψυχαναλύτρια εξηγεί ότι αν σας είπαν ως παιδί ότι είστε μοναδικοί, τέλειοι ή ότι μπορείτε να κάνετε τα πάντα, τότε πραγματικά εξαπατηθήκατε. Αυτές οι υπερβολές δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.
Αντίθετα, λέγοντας σε ένα παιδί ότι είναι άχρηστο, τεμπέλης ή ανίκανο, του βάζετε ετικέτες από μικρή ηλικία και περιορίζετε το δυναμικό του.
Η μόνη κληρονομιά που επηρεάζει κάθε άνθρωπο είναι μέσω της γλώσσας. Αυτά που θυμόμαστε και επαναλαμβάνουμε στη ζωή μας είναι φράσεις που μάθαμε κατά τη διάρκεια της ανάπτυξής μας. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να δίνουμε ιδιαίτερη προσοχή σε όλα όσα λέμε ως μητέρες.
Πώς θα αναγνωρίσουμε μια τοξική σχέση
Έχετε βρεθεί ποτέ με τη μητέρα σας και, μέσα σε λίγα λεπτά, σας λέει κάτι που σας πληγώνει βαθιά; Αν αισθάνεστε ότι σας κρίνει ή σας επικρίνει, αν σας κυριεύει άγχος και νιώθετε πως η αυτοεκτίμησή σας πέφτει, ίσως υπάρχει μια παλιά πληγή που παραμένει ανοιχτή. Ίσως δημιουργήθηκε άθελά της, αλλά είναι εκεί.
Η σχέση με τη μητέρα μας είναι ισχυρή, είτε λειτουργεί υπέρ μας είτε εις βάρος μας. Όπως λέει χαρακτηριστικά ο ειδικός Xavi Cañellas: «Η αγάπη είναι η μεγαλύτερη πηγή αυτοεκτίμησης. Αλλά όταν χρησιμοποιείται για χειραγώγηση, μπορεί να οδηγήσει σε εξάρτηση, ανικανότητα και απομάκρυνση από άλλες σχέσεις και τον κόσμο».
Οι γονείς μας είναι τα πρώτα μας πρότυπα. Μέσα από αυτούς μαθαίνουμε την αγάπη, τη γλώσσα, την κοινωνικότητα, την ξεκούραση, αλλά και τις βάσεις για να φτιάξουμε τη ζωή μας: καριέρα, εργασία, συνεργασία, οικογένεια. Μια τοξική σχέση με τη μητέρα μπορεί να παρεμποδίσει την ανάπτυξή μας σε όλους αυτούς τους τομείς. Όπως εξηγεί η ψυχαναλύτρια Magdalena Salamanca, αυτό επηρεάζει τον ρόλο μας ως γυναίκες, μητέρες, σύντροφοι, εργαζόμενες και φίλες.
Πώς θα βελτιώσουμε τη σχέση με τη μητέρα μας και τα παιδιά μας
Πολλές φορές, το βάρος της σχέσης μας με τη μητέρα το κουβαλάμε μέσα μας. Η δυσκολία να απολαύσουμε τα επιτεύγματά μας, η έλλειψη αυτοπεποίθησης, οι υπερβολικές απαιτήσεις από τον εαυτό μας και η απογοήτευση, μπορεί να μας κάνουν να πιστέψουμε πως φταίει κάτι που μας έλειψε από τη σχέση μας με τη μητέρα. Αυτή η σκέψη περιέχει δόσεις αλήθειας.
Όμως, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι οι μητέρες δεν ευθύνονται για όλα. Οφείλουμε να γνωρίσουμε καλύτερα τον εαυτό μας και να διακρίνουμε ποιες πληγές οφείλονται στη σχέση αυτή και ποιες προέρχονται από δικές μας επιλογές και ευθύνες.
Παράλληλα, είναι πολύ σύνηθες να επαναλαμβάνουμε, άθελά μας, το μοντέλο ανατροφής που δε μας άρεσε. Μπορεί να πιάσουμε τον εαυτό μας να συμπεριφέρεται με τρόπους που κατακρίναμε μεγαλώνοντας. Είναι φυσιολογικό, γιατί μαθαίνουμε μέσα από το παράδειγμα.
Μπορούμε να βελτιωθούμε ακολουθώντας τις εξής συμβουλές:
Να γνωρίσουμε τον εαυτό μας:Η Magdalena Salamanca τονίζει ότι η αυτογνωσία και η αυτομεταμόρφωση είναι απαραίτητες. Δεν είναι αναγκαίο να συγκρουστούμε με τη μητέρα μας, αλλά να αναγνωρίσουμε τις πληγές μας και να δουλέψουμε για να τις αφήσουμε πίσω. Η ανάλυση του εαυτού μας μάς βοηθά να αλλάξουμε αυτά που μάθαμε μεγαλώνοντας. Κάποια από αυτά μπορεί να μας ωφελούν ακόμη, άλλα χρειάζεται να τα αποχωριστούμε. Αν δυσκολευόμαστε να το κάνουμε μόνοι μας, δεν πρέπει να διστάσουμε να ζητήσουμε επαγγελματική βοήθεια.
Να απελευθερωθούμε από την ιδέα της τέλειας μητέρας: Όσο μένουμε προσκολλημένοι σε μια ιδανική εικόνα μιας παντοδύναμης μητέρας που τα έκανε όλα σωστά, τόσο δυσκολότερα θα προχωρήσουμε στη ζωή μας. Ας παρατηρήσουμε επίσης αν επαναλαμβάνουμε τα ίδια μοτίβα με τα δικά μας παιδιά. Όπως λέει η Salamanca, «κάθε φορά που κολλάμε στο ιδεώδες, μένουμε εγκλωβισμένες στην αγκαλιά της μαμάς, ακόμη κι αν έχουμε φτάσει τα 40 ή 50».
Να απελευθερωθούμε μέσα από την αποδοχή: Ο Xavi Cañellas προτείνει μια απλή αλλά δυνατή φράση, που μπορούμε να πούμε νοερά ή δυνατά, ίσως ακόμη και μπροστά στη μητέρα μας: «Μαμά, βλέπω και σέβομαι τον πόνο και τις ελλείψεις σου. Βλέπω τι έχεις περάσει. Αλλά η πληγή είναι δική μου. Σου επιστρέφω αυτό που είναι δικό σου. Αυτό το βάρος δεν μου ανήκει. Παίρνω το πιο πολύτιμο δώρο που μου έδωσες, τη ζωή μου, και θα προσπαθήσω να κάνω κάτι όμορφο με αυτήν». Πρόκειται για μια πράξη υγιούς ανεξαρτησίας.
Να πάρουμε την ευθύνη για τη ζωή μας: Δεν χρειάζεται να αφήσουμε τις παιδικές μας ελλείψεις να καθορίσουν το μέλλον μας. Ποτέ δεν είναι αργά να τις αναγνωρίσουμε και να αλλάξουμε πορεία. Αν αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο σχετιζόμαστε με τους γονείς μας, θα αλλάξει και ο τρόπος που σχετιζόμαστε με τα παιδιά μας – και τελικά θα γίνουμε πιο ευτυχισμένοι. Αξίζει να θυμόμαστε ότι μπορούμε να προσφέρουμε ως μητέρες όσα δεν λάβαμε ως κόρες. Απλώς χρειάζεται προσπάθεια.
Να θυμόμαστε ότι τα παιδιά μας είναι διαφορετικά από εμάς: Αν προσπαθούμε να τους δώσουμε όλα όσα μας έλειψαν ή να τους προστατέψουμε από όσα μας πλήγωσαν, μπορεί τελικά να κάνουμε λάθη. Τα παιδιά μας έχουν τον δικό τους δρόμο. Η Salamanca υπενθυμίζει: «Τα παιδιά πρέπει να υποστηρίζονται. Να επεμβαίνουμε μόνο όταν πραγματικά κινδυνεύουν».
Να αλλάξουμε τις φράσεις που έχουμε αποστηθίσει: Όλες εκείνες που μεγαλώσαμε ακούγοντας και τώρα επαναλαμβάνουμε μηχανικά. Ας τις τροποποιήσουμε ώστε να ταιριάζουν με τη δική μας φιλοσοφία ως γονείς.
Να χαμηλώσουμε τις προσδοκίες μας: Να δίνουμε χωρίς να περιμένουμε ανταπόδοση. Όπως λέει η Salamanca, «δώστε χωρίς να ξέρετε πώς θα χρησιμοποιηθεί αυτό που δίνετε – ή αν θα χρησιμοποιηθεί καθόλου».
