Γιατί πολλά ζευγάρια χωρίζουν όταν φτάνουν στα 40, σύμφωνα με ψυχίατρο
Κάτι συμβαίνει στη μέση ηλικία που κάνει ακόμη και φαινομενικά σταθερά ζευγάρια να παίρνουν την απόφαση να χωρίσουν. Δεν πρόκειται ούτε για μόδα ούτε για σύμπτωση. Και σίγουρα δεν έχει πάντα να κάνει με την αγάπη.
Όπως εξηγεί ο ψυχίατρος Robert Waldinger, επικεφαλής της γνωστής μελέτης του Χάρβαρντ για την ευτυχία και τις ανθρώπινες σχέσεις, που ερευνά τι κάνει τους ανθρώπους ευτυχισμένους, οι αιτίες είναι βαθύτερες και υπαρξιακές.
Η κρίση των 40: Μια εσωτερική αφύπνιση
Η μέση ηλικία, είτε έρθει στα 40, στα 45 ή στα 48, είναι μια περίοδος έντονης αναθεώρησης. Πολλοί άνθρωποι αποφασίζουν να αλλάξουν δουλειά, να μετακομίσουν, να σπουδάσουν κάτι καινούριο… ή να χωρίσουν. Τι κρύβεται όμως πίσω από αυτό το ολοένα συχνότερο μοτίβο; Γιατί τόσες σχέσεις αρχίζουν να τρίζουν ακριβώς τη στιγμή που, θεωρητικά, όλα θα έπρεπε να είναι πιο σταθερά;
Σύμφωνα με τον Waldinger, η απάντηση δεν σχετίζεται τόσο με την αγάπη, αλλά με κάτι βαθύτερο: τη ζωή και τον θάνατο.
«Μια μετάβαση ζωής είναι μια σημαντική αλλαγή που όλοι βιώνουμε», εξηγεί ο Waldinger σε επεισόδιο του podcast Science & Soul. Στη μέση ηλικία, αυτή η αλλαγή παίρνει πολλές μορφές: τα παιδιά δεν εξαρτώνται πια από εμάς, μένει περισσότερος χώρος για τον εαυτό μας, εμφανίζονται σωματικές και συναισθηματικές αλλαγές, όπως η περιεμμηνόπαυση.
Αλλά αυτό που πυροδοτεί τον πραγματικό εσωτερικό αναβρασμό, σύμφωνα με τη μελέτη του Χάρβαρντ, είναι η συνειδητή επίγνωση της θνητότητας: «Γύρω στα 40, είναι καλά τεκμηριωμένο ότι αρχίζουμε να αντιλαμβανόμαστε πιο ξεκάθαρα τη θνητότητα. Δεν είναι πια μια αφηρημένη έννοια», λέει. Αυτή η επίγνωση ταρακουνάει τα πάντα.
«Πολλοί άνθρωποι, όταν γίνονται πιο συναισθηματικά συνδεδεμένοι με την ιδέα του τέλους, αρχίζουν να αναρωτιούνται: Τι κάνω με τη ζωή μου; Τι κάνω με αυτή τη σχέση; Είναι αυτός ο άνθρωπος που θέλω δίπλα μου για το υπόλοιπο της ζωής μου;». Και αυτές οι ερωτήσεις οδηγούν συχνά σε ριζικές αποφάσεις.
Μια κρίση ή μια νέα ευκαιρία;
Η περίφημη «κρίση της μέσης ηλικίας» δεν είναι απλώς ένα κλισέ. Ναι, μπορεί καμιά φορά να πάρει τη μορφή ενός ξαφνικού διαζυγίου ή την αγορά ενός σπορ αυτοκινήτου. Όμως, τις περισσότερες φορές, είναι κάτι πολύ πιο ήπιο και σταδιακό. Μια «επαναρρύθμιση», όπως τη χαρακτηρίζει ο Waldinger.
Δεν πρόκειται για παρορμητικές αποφάσεις, αλλά για μια εσωτερική ανάγκη να επαναπροσδιοριστεί η πορεία της ζωής. Σε αυτό το πλαίσιο, οι σχέσεις επανεξετάζονται: κάποιες επιβιώνουν και μεταμορφώνονται, άλλες τελειώνουν, όχι από έλλειψη αγάπης, αλλά επειδή δεν μπορούν πλέον να εξελιχθούν μαζί.
Ο Waldinger τονίζει ότι η έλλειψη ανθρώπινης σύνδεσης και η μοναξιά είναι καθοριστικοί παράγοντες για τη σωματική και ψυχική φθορά. «Η μοναξιά είναι μορφή στρες», λέει. «Και το χρόνιο στρες φθείρει το σώμα, το ανοσοποιητικό, τις αρθρώσεις, τις αρτηρίες…».
Αντίθετα, οι άνθρωποι που παραμένουν συνδεδεμένοι με τους άλλους ζουν όχι μόνο περισσότερο, αλλά και καλύτερα: με περισσότερη υγεία και ευτυχία. «Το βλέπουμε ξεκάθαρα στα δεδομένα. Όσοι ήταν κοινωνικά απομονωμένοι, αρρώσταιναν νωρίτερα και γερνούσαν πιο γρήγορα».
Αυτός είναι ένας ακόμα λόγος που πολλοί επανεξετάζουν τις σχέσεις τους: δεν είναι απλώς θέμα συντροφιάς, αλλά ανάγκη για αληθινή, ουσιαστική σύνδεση.
Η επιλογή να μείνεις ή να φύγεις
Η μέση ηλικία δεν χρειάζεται να είναι κρίση, μπορεί να γίνει ευκαιρία. Όπως λέει ο Waldinger, το να είσαι παντρεμένος για δεκαετίες «είναι κάτι θαυμαστό», αλλά απαιτεί δουλειά. Ο ίδιος είναι 38 χρόνια παντρεμένος και το αποδίδει σε «αμοιβαία προσπάθεια».
Το να μείνεις δίπλα στον άνθρωπό σου δεν πρέπει να είναι υποχρέωση, αλλά συνειδητή επιλογή. Αν υπάρξει αμφιβολία, αυτό που μετράει είναι να αναρωτηθείς: Αξίζει να επενδύσουμε και οι δύο σε αυτή τη σχέση, με επίγνωση και δουλειά;
Αυτός ο επαναπροσδιορισμός δεν σημαίνει πάντα ότι πρέπει να φύγεις. Μπορεί απλώς να σημαίνει ότι πρέπει να ακούσεις τι πραγματικά χρειάζεσαι. Ίσως να μείνεις και να ξανασυνδεθείς. Ίσως όχι.
Η επαναρρύθμιση είναι το κλειδί. Και η επιλογή είναι δική μας.
