Το άγνωστο «σκηνικό» του Ζαγοριού -60 ταινίες μικρού μήκους γυρίστηκαν σε αυτό το μικρό χωριό
Για μερικές ημέρες κάθε καλοκαίρι, τα τελευταία 16 χρόνια, τα Κάτω Πεδινά, ένα από τα ομορφότερα και πιο ήσυχα χωριά του Ζαγορίου μεταμορφώνονται σε ένα ζωντανό κινηματογραφικό κέντρο.
Εκεί, σε υψόμετρο περίπου 1.000 μέτρων και μόλις 40 χλμ. από τα ελληνοαλβανικά σύνορα, φιλοξενείται το Zagoriwood (που ολοκληρώνεται σήμερα), ένα ξεχωριστό φεστιβάλ κινηματογράφου που συνδυάζει εργαστήρια, προβολές, καθώς και μουσικές και θεατρικές εκδηλώσεις.
Πέρα όμως από το φεστιβάλ, τα Κάτω Πεδινά είναι ένα παραδοσιακό χωριό που αξίζει να επισκεφτείτε. Ιδίως τους καλοκαιρινούς μήνες, όταν ο καύσωνας φουντώνει, εδώ η θερμοκρασία πέφτει και ένα απαλό αεράκι φυσάει τα βράδια, χαρίζοντας ανάσες δροσιάς.
Μια περιήγηση στα Κάτω Πεδινά
Αμφιθεατρικά χτισμένα σε υψόμετρο 940 μέτρων, ανάμεσα στα βουνά Μιτσικέλι και Στούρο, τα Κάτω Πεδινά - παλαιότερα γνωστά ως Κάτω Σουδενά - αποτελούν έναν από τους πιο αυθεντικούς και ιστορικούς οικισμούς του Ζαγορίου. Το χωριό εκτείνεται στην ανήλια πλαγιά του Μιτσικελίου, στην περιοχή «Μπαφαράχη», και προσφέρει πανοραμική θέα στον εύφορο κάμπο, γνωστό κάποτε ως ο σιτοβολώνας του Ζαγορίου.
Η πρόσβαση στα Κάτω Πεδινά είναι εύκολη: βρίσκονται 32 χλμ. από τα Ιωάννινα και μόλις 35 λεπτά οδήγησης από το αεροδρόμιο της πόλης, γεγονός που τα καθιστά ιδανική βάση για εξορμήσεις σε όλο το Ζαγόρι. Ανάμεσα στο Μονοδένδρι και το Πάπιγκο, με πανοραμική θέα, φυσική γαλήνη και πολιτιστική ταυτότητα, τα Κάτω Πεδινά είναι ένας τόπος που «μιλάει» στην ψυχή.
Η ιστορία του χωριού χάνεται στα βάθη των αιώνων. Σύμφωνα με την παράδοση, δημιουργήθηκε από τη συνένωση μικρότερων οικισμών, όπως του Καραπουλίου και κυρίως του Σμολιάσου, το οποίο εγκαταλείφθηκε λόγω της εμφάνισης «φλογερών δαιμόνων». Τον 14ο αιώνα το χωριό οχυρώθηκε για να προστατευθεί από τους Τούρκους και τους Αλβανούς, ενώ το 1944 οι Γερμανοί πυρπόλησαν οκτώ σπίτια και προκάλεσαν τον θάνατο τριών κατοίκων.
Παρά τις δυσκολίες, τα Κάτω Πεδινά γνώρισαν άνθηση, ιδιαίτερα μετά τον 16ο αιώνα. Οικιστές από γειτονικά εγκαταλελειμμένα χωριά εγκαταστάθηκαν εκεί, συμβάλλοντας στην ανάπτυξή τους. Τεκμήριο της ακμής αποτελούν οι εντυπωσιακοί ναοί του οικισμού. Ο ναός των Ταξιαρχών με τις περίτεχνες τοιχογραφίες του 1749 από τον Καπεσοβίτη Αναστάσιο, έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο. Ο ναός του Αγίου Αθανασίου, τρίκλιτη βασιλική με τρούλο (1702), διακρίνεται για το ξυλόγλυπτο τέμπλο του και τα γύψινα διακοσμητικά με δικέφαλους αετούς. Τέλος, ο ναός του Αγίου Νικολάου στην είσοδο του χωριού συμπληρώνει την εκκλησιαστική ταυτότητα της περιοχής.
Η παραδοσιακή αρχιτεκτονική είναι διάχυτη στο χωριό. Πέτρινα αρχοντικά του 18ου αιώνα, καλύβες, αλώνια και έξι πέτρινα πηγάδια στον κάμπο μαρτυρούν την ισχυρή αγροκτηνοτροφική παράδοση. Στην τοποθεσία «Ανέμη», απέναντι από την ανήλια πλευρά, σώζεται η μεγαλύτερη συγκέντρωση αλωνιών και καλυβιών με ξερολιθιά στα Βαλκάνια – 46 στον αριθμό.
Σήμερα, ο πληθυσμός των μονίμων κατοίκων στα Κάτω Πεδινά δεν ξεπερνά τους 25, όμως το χωριό παραμένει ζωντανό. Ο ξενώνας Ανέμη και το καφενείο της Βαγγελιώς και του Πάνου, κύτταρα ζωής στο χωριό, συνδέουν το παλιό με το νέο, τον ντόπιο με τον επισκέπτη.
Η «Ανέμη» δεν είναι απλώς ένας ξενώνας. Είναι η υλοποίηση ενός ονείρου. Ο Παύλος και η Λίλα εγκατέλειψαν την Αθήνα, γύρισαν την πλάτη στην αστική καθημερινότητα και εγκαταστάθηκαν στα Κάτω Πεδινά, για να δημιουργήσουν έναν χώρο φιλοξενίας που να ενσωματώνει την ηπειρώτικη απλότητα και την ποιότητα ζωής. Στεγασμένη σε ένα παλιό αγροτόσπιτο, αναπαλαιωμένο με σεβασμό στην παράδοση και το τοπίο, η Ανέμη αποτελείται από 7 μοναδικά δωμάτια, όλα με ιδιαίτερο όνομα και χαρακτήρα: από την Καρίνα και τη Ρόκα, χτισμένα κυριολεκτικά πάνω στον βράχο, έως το Ανεμίδι, το Ροδάνι, την Τυλίχτρα, το Αδράχτι και τη Σαΐτα. Οι εσωτερικοί χώροι είναι διαμορφωμένοι με παλιά υλικά, ζεστά χρώματα και αντικείμενα που διηγούνται ιστορίες. Η θέα από τα δωμάτια ξετυλίγεται πάνω στο υψίπεδο του Ζαγορίου, προσφέροντας γαλήνη και εσωτερική ηρεμία.
Στην καρδιά του ξενώνα βρίσκεται το μαγερειό, η ζεστή κουζίνα που μετατρέπεται σε κοινό χώρο συνύπαρξης και γεύσης. Εδώ σερβίρονται σπιτικά μαγειρεμένα φαγητά, πίτες με χειροποίητο φύλλο, όσπρια και λαχανικά από τον κήπο, κρέας και γαλακτοκομικά από τοπικούς παραγωγούς.
Στην πλατεία των Κάτω Πεδινών, μέσα στην ησυχία του βουνού, το καφενείο της Βαγγελιώς και του Πάνου λειτουργεί σαν σημείο αναφοράς. Μακριά από τουριστικά στερεότυπα, είναι ένας χώρος γεμάτος χαρακτήρα: ξύλινα τραπέζια, βιβλιοθήκες φορτωμένες με λογοτεχνία, έργα τέχνης, χειροποίητα διακοσμητικά και μια σόμπα που καίει ασταμάτητα τους χειμώνες.
Η Βαγγελιώ Ρετάλη και ο Πάνος Μάγγος μετακόμισαν στο χωριό στα τέλη της δεκαετίας του ’90 και από τότε το καφενείο έγινε το ζωντανό στέκι όχι μόνο των ντόπιων αλλά και των πιο ανήσυχων ταξιδιωτών. Εκεί γεννήθηκε και η ιδέα του του φεστιβάλ, ένα γεγονός που ενώνει τον πολιτισμό με την κοινοτική εμπειρία.
Το καφενείο σερβίρει τσίπουρο, καφέ, αλλά και εκλεκτά σπιτικά μαγειρευτά: όσπρια, σούπες, μεζέδες, και κυρίως την περίφημη πίτα της Βαγγελιώς, φτιαγμένη με ό,τι προσφέρει κάθε εποχή και πάντα με φύλλο φτιαγμένο στο χέρι. Εδώ, οι επισκέπτες δεν είναι πελάτες, αλλά καλεσμένοι σε ένα τραπέζι που πάντα έχει μια θέση ακόμη.
Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για το Zagoriwood
Το Zagoriwood διοργανώνεται από την ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΖΑΓΟΡΙΟΥ η οποία αποτελείται από ανθρώπους που ζουν και εργάζονται στο Ζαγόρι όλο το χρόνο. Η επιτυχία και η συνέχεια (12 χρόνια) οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη στήριξη και την συμμετοχή των κατοίκων και των μικρών επιχειρηματιών του Ζαγορίου. Καλλιτεχνικός διευθυντής, ο σεναριογράφος-ηθοποιός Γιώργος Μακρής.
Από το 2010, όταν και διοργανώθηκε για πρώτη φορά, και κάθε Ιούλιο από τότε, ένα πλήθος φίλων και επαγγελματιών του κινηματογράφου, αλλά και γενικά των οπτικοακουστικών εφαρμογών καταφθάνει εκεί και συμμετέχει στα εργαστήρια, τις προβολές και τα μουσικά και θεατρικά events που πραγματοποιούνται. Ταυτόχρονα έρχονται σε επαφή με την ιδιαίτερη, πλούσια παράδοση του τόπου (αρχιτεκτονική, μουσική, διατροφή, κλπ) αλλά και το ντόπιο πληθυσμό (που και εκείνος συμμετέχει στις δραστηριότητες, παίζοντας στις ταινίες των σπουδαστών, προσφέροντας σπίτια και χώρους για γυρίσματα κλπ).
Δημιουργοί του σύγχρονου κινηματογράφου έρχονται να προβάλλουν εκεί για πρώτη φορά σε κοινό τις νέες τους ταινίες (ως work in progress) πριν ακόμα αυτές πάρουν το δρόμο τους για τα διεθνή φεστιβάλ και τις αίθουσες. Νέοι κινηματογραφιστές στα πρώτα τους βήματα έρχονται να εμβαθύνουν σε εξειδικευμένους τομείς της τέχνης τους.
Οι προβολές καλύπτουν όλο το φάσμα της οπτικοακουστικής έκφρασης και των κινηματογραφικών ειδών. Έχουν ιδιαίτερο χρώμα και παλμό, καθώς το κοινό αποτελείται από τους μαθητές των εργαστηρίων, κινηματογραφόφιλους επισκέπτες, βοσκούς, επαγγελματίες κινηματογραφιστές, μελισσοκόμους και αγρότες, τους μόνιμους κατοίκους των γύρω χωριών, φοιτητές και νέους από την κοντινή πόλη των Ιωαννίνων, και πολλούς άλλους.
Το ZAGORIWOOD αναπτύχθηκε με βάση τη φιλοσοφία «1 άνθρωπος + 1 κάμερα +1 υπολογιστής = μια πλήρης μονάδα δημιουργίας οπτικοακουστικού έργου» και η δουλειά που γίνεται στα εργαστήρια βασίζεται ιδιαίτερα στην πρακτική. Οι διδάσκοντες είναι όλοι ενεργοί επαγγελματίες του κινηματογράφου: σκηνοθέτες, σεναριογράφοι, διευθυντές φωτογραφίας, παραγωγοί, μουσικοί κλπ. Ο συνδυασμός των παραπάνω με τη μέθοδο που αναπτύχθηκε στα χρόνια της ύπαρξης της διοργάνωσης αποδείχθηκε ιδιαίτερα αποτελεσματικός: έχουν ήδη παραχθεί από τους σπουδαστές και κατά τη διάρκεια των εργαστηρίων περί τις 60 ταινίες μικρού μήκους (μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ).
Οι δραστηριότητες της διοργάνωσης δεν περιορίζονται στις κλειστές αίθουσες του παλαιού (χτισμένου το 1901) πέτρινου Παρθεναγωγείου των Κάτω Πεδινών. Απλώνονται σε πλατείες, αγρούς, ποτάμια αλλά και στα γειτονικά πολύ κοντινά χωριά. Η μοναδική ομορφιά της φύσης του Ζαγορίου προσφέρει στη διοργάνωση μια αληθινά ξεχωριστή ανάσα, κάνοντας τη συμμετοχή στο φεστιβάλ μια εμπειρία ζωής.
