Διακοπές για το TikTok και το Instagram -Πώς τα social media γράφουν τους νέους κανόνες στον τουρισμό
Οι φωτογραφίες, οι συμβουλές, τα stories και οι διαφημίσεις για ταξίδια έχουν εκτοξευτεί στα social media, μεταμορφώνοντας τον τρόπο που φανταζόμαστε και ζούμε τις διακοπές μας. Ταυτόχρονα, αυτό φέρνει και αρκετές συνέπειες.
Στη Rue Charlot στο Παρίσι, την ώρα του μεσημεριανού, σχηματίζεται μια μεγάλη ουρά τουριστών που περιμένουν υπομονετικά για ένα σάντουιτς. Πρόκειται για το περίφημο Chez Alain Miam Miam, το οποίο έγινε viral χάρη σε φωτογραφίες και βίντεο που συγκέντρωσαν εκατομμύρια προβολές στο TikTok και το Instagram.
Ο ιδιοκτήτης, ο Αλέν Ρουσέλ, 70 ετών, που είναι πρώην ψυχοθεραπευτής, παραδέχεται ότι δεν είχε καμία στρατηγική προώθησης και δεν ξόδεψε ούτε ένα ευρώ για διαφήμιση, σημειώνει σε άρθρο της η γαλλική εφημερίδα Le Monde. Όπως λέει, οι τουρίστες έκαναν όλη τη δουλειά για εκείνον. Η επιτυχία ήρθε μετά την πανδημία, και σήμερα πουλάει 400 έως 500 σάντουιτς την ημέρα, στα 13 ευρώ το καθένα.
Ωστόσο, αυτή η φήμη συνοδεύτηκε από δυσκολίες. Ο Αλέν αντιμετώπισε προβλήματα με προμηθευτές, έκανε λάθη στην πρόσληψη προσωπικού και απογοήτευσε πολλούς όταν αναγκάστηκε να κλείσει προσωρινά. Οι σχέσεις με τη γειτονιά είναι περίπλοκες, καθώς οι τοπικές επιχειρήσεις ενοχλούνται από το πλήθος που συγκεντρώνεται. Στο κατάστημα υπάρχει ειδικός υπάλληλος μόνο για τη διαχείριση της ουράς.
Πώς είναι ο τουρισμός στην εποχή του Tik Tok και του Instagram
Ο τουρισμός το 2025 χαρακτηρίζεται από άμεση δημοσιότητα, που διογκώνεται με το buzz, το κυνήγι καλών προσφορών, τις λίστες και τις κοινές αναρτήσεις. Το περιεχόμενο που σχετίζεται με ταξίδια έχει αυξηθεί κατακόρυφα τα τελευταία χρόνια.
Σύμφωνα με την Ανέις Ντεβώ, υπεύθυνη του τουριστικού τομέα στο TikTok Γαλλίας, οι αναρτήσεις με ταξιδιωτικό περιεχόμενο στο TikTok έχουν αυξηθεί κατά 410% από το 2021. Στο Instagram, το 2024 καταγράφηκαν σχεδόν δύο εκατομμύρια ταξιδιωτικές αναρτήσεις.
Τα social media έχουν μετατραπεί στους νέους τουριστικούς οδηγούς και είναι βασικός παράγοντας στην αναζωογόνηση του κλάδου. Βίντεο με τίτλους όπως «Τέσσερα πράγματα που πρέπει να κάνεις στην Ιαπωνία», «Η πιο όμορφη πεζοπορία στο νησί Σκάι στη Σκωτία» ή «Πέντε συμβουλές για ταξίδια με χαμηλό προϋπολογισμό» δημιουργούνται καθημερινά από απλούς ταξιδιώτες, influencers και εταιρείες.
Η μορφή των αναρτήσεων έχει αλλάξει. Τα πρώτα χρόνια το Instagram επικεντρωνόταν σε καλαίσθητες φωτογραφίες, ενώ το TikTok προωθούσε πιο αυθεντικά και προσωπικά βίντεο. Η Ντεβώ αναφέρει ότι «τα δύο τρίτα των χρηστών του TikTok κάνουν ερωτήσεις για τουρισμό μέσω της λειτουργίας αναζήτησης». Το TikTok με 25 εκατομμύρια χρήστες στη Γαλλία βλέπει τη μεγαλύτερη αύξηση στη χρήση από άτομα άνω των 35 ετών.
Παρά τα οφέλη, η έκρηξη αυτή δεν είναι χωρίς αρνητικές επιπτώσεις. Πολλά posts είναι χορηγούμενα και δεν είναι πάντα σαφές εάν ο ταξιδιώτης πληρώθηκε για να τα δημιουργήσει.
Σύμφωνα με μελέτη που έγινε για την Greenpeace, σχεδόν το 46% των δημοσιεύσεων των πιο δημοφιλών Γάλλων travel influencers είναι χορηγούμενες. Τα social media αποδεικνύονται ιδιαίτερα αποτελεσματικά στην προώθηση συμπεριφορών, πολύ περισσότερο από άλλες μορφές διαφήμισης.
Αεροπορικές εταιρείες, τουριστικά γραφεία και ξενοδοχεία δημιουργούν στοχευμένες καμπάνιες και πληρώνουν πλατφόρμες όπως το TikTok για να προσεγγίσουν συγκεκριμένα κοινά.
Η Βαλερί Μπονέ, πρόεδρος του οργανισμού Entreprises du Voyage, τονίζει πως «οι τουριστικοί επαγγελματίες εκπλήσσονται από το πόσο αυξάνεται η ζήτηση μέσω TikTok, όχι μόνο από νέους αλλά και από ηλικίες 30 και 40 ετών».
Το φαινόμενο αυτό έχει οδηγήσει και σε άνοδο του τζίρου για τουριστικά γραφεία όπως αυτό της Σεγκολέν Σερζάν στο Παρίσι, που μέσα σε λίγους μήνες κατέγραψε αύξηση 30%.
Η πιο δημοφιλής ανάρτηση της ήταν το βίντεο «Απόφυγε τις ιστοσελίδες σύγκρισης», που συγκέντρωσε 1,3 εκατομμύρια προβολές. Πλέον δέχεται πελάτες όχι μόνο από τη Γαλλία αλλά και από τη Γερμανία και το Βέλγιο.
Πού οφείλεται η επιτυχία των travel influencers
Ένας λόγος για την επιτυχία των influencers είναι η σχέση που δημιουργούν με τους ακολούθους τους. Η ερευνήτρια Γκαράνς Μπαζέν εξηγεί ότι «οι influencers παρουσιάζονται ως ειδικοί συνομήλικοι και αυτό δημιουργεί μια αίσθηση ειλικρίνειας που λείπει από τη διαφήμιση. Οι ακόλουθοί τους νιώθουν ότι τους εμπιστεύονται σαν φίλους».
Οι επιχειρήσεις του τουρισμού συχνά συνεργάζονται μαζί τους και τους πληρώνουν αρκετά καλά για διαφημιστικά βίντεο. Ο Γκρεγκόρι Κασιάου από την εταιρεία επικοινωνίας Les Conteurs εξηγεί πως «το σημαντικότερο δεν είναι ο αριθμός των ακολούθων, αλλά το αν ο influencer φτάνει στην κατάλληλη κοινότητα».
Μερικοί influencers χρησιμοποιούν τη φήμη τους για να πουλήσουν υπηρεσίες όπως ταξιδιωτικές συμβουλές και οργανωμένα ταξίδια ή ακόμα και να συνοδεύσουν μικρές ομάδες.
Αυτό όμως προκαλεί αντιδράσεις από τα παραδοσιακά τουριστικά γραφεία, καθώς θεωρείται «uberization» του κλάδου χωρίς τους απαραίτητους ελέγχους και αδειοδοτήσεις.
Ένα ακόμα φαινόμενο της εποχής των social media είναι ο υπερτουρισμός. Τα μέρη που γίνονται viral γεμίζουν ασφυκτικά, προκαλώντας φθορές στο φυσικό περιβάλλον και την καθημερινότητα των κατοίκων.
Η Νορμανδία και το Etretat είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα, όπως και η περιοχή Cinque Terre στην Ιταλία. Νησιά όπως τα Μπαλί και οι Μαλδίβες δέχονται πολλούς περισσότερους επισκέπτες από τους μόνιμους κατοίκους τους. Η Ισλανδία, χάρη στο Instagram, φιλοξένησε 2,2 εκατομμύρια τουρίστες το 2024.
Η κοινωνιολόγος Σάσκια Κουζέν επισημαίνει πως «ο τουρισμός είναι μια δραστηριότητα μίμησης. Τα social media επιτάχυναν αυτή τη μίμηση και δημιούργησαν συγκέντρωση τουριστών που βλάπτει τα ανθρώπινα και οικολογικά οικοσυστήματα».
Τα μέρη προσαρμόζονται ώστε να τραβούν τουρίστες για φωτογραφίες. Στις γαλλικές Άλπεις έχουν τοποθετηθεί μηχανές που τραβούν φωτογραφίες στις κορυφές των λιφτ, ενώ σε Μπαλί και Σρι Λάνκα πωλούνται «εμπειρίες» σχεδιασμένες αποκλειστικά για να βιντεοσκοπούνται και να ανεβαίνουν στα social media.
Αρκετοί influencers ωστόσο επιλέγουν πιο ήπιες μορφές τουρισμού, προωθώντας ταξίδια με τρένο ή ποδήλατο και αποφεύγοντας τα κορεσμένα μέρη. Κάποιοι δείχνουν και τη σκοτεινή πλευρά των διακοπών, με ουρές και σκουπίδια.
Τέλος, η πλειοψηφία των influencers προωθεί έναν τουρισμό με έντονο περιβαλλοντικό αποτύπωμα μέσω αεροπορικών ταξιδιών, καθώς οι αεροπορικές εταιρείες χρηματοδοτούν πολλές καμπάνιες. Όπως λέει η Μπαζέν, «αν και αυτός ο τουρισμός υπήρχε και πριν, τώρα προωθείται ακόμη περισσότερο, ενώ θα έπρεπε να σκεφτόμαστε πιο βιώσιμους τρόπους διακοπών».
