Ελένη Μαλάμη: Η Ελληνίδα δημιουργός που ξεχώρισε στο Victoria & Albert Museum με τις χειροποίητες τσάντες της
Οι τσάντες της Ελένης Μαλάμη ξεχωρίζουν για τον χειροποίητο χαρακτήρα τους, τα ζωγραφιστά μοτίβα και την αυθεντική αισθητική που συνδυάζει τέχνη, μνήμη και προσωπική έκφραση.
Ολομέταξα πουγκιά με διακοσμητικούς κόμπους, γιορτινά στολίδια, ανθισμένα φουλάρια, κιμονό και μαξιλάρια, που σε μεταφέρουν σε μυστικούς βοτανικούς κήπους της Ινδίας…
Οι δημιουργίες της Ελένης Μαλάμη πρεσβεύουν αυτή την ελεύθερη πινελιά του χειροποίητου, επινοώντας μικρόκοσμους γεμάτους χρώμα, φαντασία και την απειροπλάσια δύναμη μιας ψυχής, βαθιά παιδικής.
“Ποτέ δεν ζωγράφισα τα όνειρά μου. Ζωγράφισα τη δική μου πραγματικότητα”, είχε εκφράσει η Φρίντα Κάλο για την τέχνη της. Και για την Ελληνίδα δημιουργό αυτή η οπτική φαίνεται να απηχεί στον πηγαίο τρόπο εργασίας της. Η “εμβάθυνση στην άγρια φύση της αντίληψης πιστεύοντας πως τίποτα δεν είναι ποτέ μαύρο ή άσπρο ή μονοδιάστατο”, ορίζει την κοσμοθεωρία της.
Η ρευστότητα και το φίνο σχεδίασμα του χεριού στη γραφιστική τέχνη, που προκύπτουν οργανικά, αλλά και η τεχνική της απόδοσης των χρωμάτων με μελάνια και χρώματα, που έχουν στη βάση τους το νερό για εκείνη συνέχουν κάτι το υπερβατικό. Το ιδιοφυές ίχνος του δημιουργού, που μπορεί να συλλάβει τη δική του ατμόσφαιρα πέρα από τα στενά όρια της ψηφιοποίησης. Και αυτή είναι η δημιουργική υπογραφή της Ελένης Μαλάμη.
Με σπουδές σχεδίου μόδας στο St.Martins, στον απόηχο της επιρροής ιδιοσυγκρασιακών σχεδιαστών, όπως ο John Galliano και ο Alexander McQueen, η αγάπη της για τη μόδα έγκειται σε αυτή τη γοητεία του σπάνιου και μοναδικού. Η αύρα και η συγκινησιακή φόρτιση των, όμοιων με performances, ζωντανών επιδείξεων ήταν τα στοιχεία που την προσέλκυσαν σε αυτό το ανεξάντλητο πεδίο, τότε που η αυθεντική εμπειρία ήταν ανεπανάληπτη και γι’ αυτό πολύτιμη.
Η ίδια δεν σταματά να αναζητά την εικαστικότητα στη μόδα, πέρα και πάνω από την τυποποίηση των τάσεων και την ασφαλή ομοιογένεια μιας άνευρης αισθητικής. Το βάπτισμα του πυρός για εκείνη ήρθε στον οίκο L.K.Bennett, όπου της δίδαξε τους κανόνες της ένδυσης αλλά και την αξία της ομαδικής δουλειάς. Μετοικώντας στο Μπράιτον, από τους εντατικούς ρυθμούς του Λονδίνου η Ελένη Μαλάμη δημιούργησε το δικό της “bubble”, ένα νέο πλαίσιο γεμάτο “δημιουργικότητα, φύση και μεγάλους περιπάτους”… Τον Οκτώβριο του 2016 αποφάσισε να παρουσιάσει την πρώτη της συλλογή από μεταξωτά φουλάρια με τίτλο “Βοτανική Αναγέννηση” στην έκθεση Première Classe στο Παρίσι, ενώ μέσα από τη σελίδα της στο Instagram δεν άργησε να ανιχνευθεί από την home buyer του θρυλικού Liberty London, για το οποίο σχεδίασε τα πρώτα της μεταξωτά μαξιλάρια, με prints επηρεασμένα από τα κεντήματα της προγιαγιάς της.
Σε μια ευτυχή αλυσίδα δημιουργικών ευκαιριών, η buyer του Victoria & Albert Museum, στα πλαίσια της έκθεσης “Bags: Inside out” επέλεξε τις ιδιότυπες, χρωματιστές τσάντες της για το giftshop του Μουσείου, αποτελώντας το δεύτερο ορόσημο στην μέχρι τώρα πορεία της.
Συζητώντας με την Ελένη Μαλάμη καταλαβαίνεις αμέσως πως για εκείνη πολύτιμο και υψηλό στο design δεν είναι κάτι το απροσπέλαστο, αλλά αυτό που μιλά στον εσωτερικό σου κόσμο, μαγνητίζοντας κάτι ενδόμυχο με την ομορφιά του. Κάτι που κουβαλάς μαζί σου και το κάνεις δικό σου, σαν παραμυθένιο φυλαχτό. Μέσα από αυτή τη συνέντευξη, η σχεδιάστρια μοιράζεται κάτι από τις εικόνες, τις εμπειρίες αλλά και τα μελλοντικά της σχέδια.
Τα σχέδιά σας από τα ζωγραφικά τους prints μέχρι και τον τρόπο ραφής τους είναι κατ’ ουσίαν χειροποίητα. Μιλήστε μας περισσότερο για τον τρόπο που δουλεύετε και τι αξία έχει το χειροποίητο στη σημερινή εποχή.
Ε.Μ: Πάντα μου άρεσε η ιδέα της “συνολικής” δημιουργίας ενός προϊόντος. Ακόμα και ως φοιτήτρια είχα πάρει ένα χρώμα ύφασμα και το είχα βάψει στις αποχρώσεις που ήθελα. Με ενδιαφέρει πολύ η κατασκευή και η τέχνη που χρειάζεται για να δημιουργήσεις κάτι, θεωρώ τον εαυτό μου ως “crafter”. Έτσι, τώρα με τη δουλειά μου ζωγραφίζω όλα τα μοτίβα, αρχικά με μολύβι, δημιουργώντας μια φόρμα και στη συνέχεια με μελάνια και νερομπογιές, προσθέτοντας τις λεπτομέρειες. Μετά τα ψηφιοποιώ και επεξεργάζομαι τη σύνθεση αλλά και τα χρώματα στο Photoshop, παίζω! Ακολουθεί η εκτύπωση, συνεργάζομαι με δυο-τρεις ψηφιακούς εκτυπωτές εδώ στην Αγγλία και έπειτα η αγαπημένη μου στιγμή, το ξετύλιγμα του ρολού με όλα τα σχέδια. Χρησιμοποιώ πραγματικά κάθε εκατοστό του υφάσματος με τον ένα η τον άλλο τρόπο. Τέλος, ερχόμαστε στο ράψιμο! Εδώ είναι που αξιοποιώ τις σπουδές μου, δουλεύω τα σχήματα και βγάζω το πατρόν για τις τσάντες και τις ράβω. Και τότε είναι που ενδέχεται να ζητήσω και εξωτερική συνδρομή όταν τα πράγματα γίνονται πιο απαιτητικά! Το χειροποίητο θεωρώ ότι έχει τεράστια αξία γιατί είναι αλληλένδετο με το concept του slow fashion. Ένας δημιουργός που ενδιαφέρεται για μία ηθική παραγωγή έχει όρια στο πόσα κομμάτια μπορεί να κατασκευάσει σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, και ίσως για κάποιους αυτό να ακούγεται μειονέκτημα αλλά στην πραγματικότητα αυτό είναι που το κάνει να είναι ξεχωριστό, να διαφέρει και να έχει καλή ποιότητα.
Μετάξι, βελούδο και βαμβάκι…Τι σημαίνουν οι πρώτες ύλες για εσάς; Σας απασχολεί η έννοια της βιωσιμότητας και του slow fashion;
Ε.Μ: Βέβαια με απασχολεί, θεωρώ ότι είναι απαραίτητο να ενδιαφέρει κάθε έναν από εμάς που παράγει αλλά και καταναλώνει. Προτιμώ πάντα τα φυσικά υλικά, όπως το βαμβάκι και το μετάξι. Κάνω τα πάντα για να αποφεύγω συνθετικές ίνες, όπως ο πολυεστέρας, διότι η αλήθεια είναι ότι ακόμα και ο ανακυκλωμένος πολυεστέρας είναι ένας μύθος. Όπως προανέφερα , αξιοποιώ όλο το ύφασμα που εκτυπώνω και η κατασκευή κάθε προϊόντος γίνεται σε τοπικό επίπεδο, είτε από εμένα είτε από ελευθέρους επαγγελματίες ράφτες. Το μεγαλύτερο πρόβλημα, όμως, γενικά είναι η υπερπαραγωγή και συνάμα η υπερκατανάλωση. Μικρά εγχειρήματα όπως και το δικό μου καλούνται να ανταγωνιστούν μεγάλες παραγωγές αλλά και να απασχοληθούν με προβλήματα τα οποία εντέλει έχουν δημιουργηθεί από αυτή την υπερβολή. Εάν ο κόσμος σταματούσε να καταναλώνει το περίφημο fast fashion η συζήτηση όλη αυτή δεν θα υπήρχε…
Τσάντες, φουλάρια, μαξιλάρια αλλά και ιδιαίτερα μεταξωτά στολίδια για το σπίτι απαρτίζουν τα design items που σχεδιάζετε. Γνώμονας για τιςδημιουργίες σας είναι ό,τι προσφέρει απλόχερα ομορφιά;
Ε.Μ: Πολύ σωστά το έθεσες! Ακριβώς αυτός είναι ο στόχος μου, όπως επίσης και ένα χαμόγελο από αυτόν που χαίρεται τις δημιουργίες μου. Δυστυχώς ο κόσμος μας μπορεί να γίνει και πολύ άσχημος…αισθητικά, αισθηματικά, υλικά…με πολλούς τρόπους. Και για μένα η μόνη διέξοδος είναι οι μικρές καθημερινές χαρές. Να μπορεί κανείς να βρίσκει αισιοδοξία και χαρά μέσα από απλές στιγμές μέσα στη μέρα του. Όπως για παράδειγμα να επιστρέφεις σπίτι σου και να έχεις έναν λαχταριστό καναπέ γεμάτο πολύχρωμα μαξιλάρια που σου αλλάζουν τη διάθεση, ή να ετοιμάζεσαι να βγεις και να στολίζεις ένα όμορφο μαντήλι στον λαιμό σου!
Τα prints σας μοιάζουν με συναρπαστικές εικονογραφήσεις βιβλίων, πουμπορεί κανείς να φέρει παντού μαζί του φορώντας τες. Πιστεύετε στην έννοια του φορέσιμου έργου τέχνης;
Φυσικά και τη πιστεύω. Μου θυμίζεις μια διαμάχη που είχα με έναν καθηγητή μου στο Λύκειο που μου είχε πει ότι η μόδα δεν είναι τέχνη και είχα γίνει έξαλλη. Πιστεύω ότι κάθε αντικείμενο που κοσμεί την εμφάνισή μας ή τον χώρο μας μπορεί να είναι έργο τέχνης, με την έννοια του ότι μπορεί να είναι καλοσχεδιασμένο και δημιουργημένο με στοργή, αγάπη και μεράκι. Με χρόνο, με σκέψη και με μήνυμα. Ίσως μάλιστα αν σκεφτόμασταν έτσι για το πως καταναλώνουμε να βοηθούσαμε και στην επιβίωσή του, τον πλανήτη μας και το οικοσύστημά μας.
Τα σχέδιά σας επιλέχθηκαν και από το giftshop του Victoria & Albert Museum.Μπορείτε να μας πείτε περισσότερα για αυτή τη συνεργασία;
Ε.Μ: Η συνεργασία αυτή προέκυψε τελείως απρόσμενα, η buyer γνώριζε τη δουλειά μου από το Liberty. Ήταν τεράστια τιμή να συμπεριλάβουν τη δουλειά μου στο giftshop, παράλληλα με μια μεγάλη έκθεση αφιερωμένη στις τσάντες, την “Bags: Inside out” καιτολμώ να πω το μεγαλύτερό μου επίτευγμα επαγγελματικά. Είναι και θα είναι πάντα το αγαπημένο μου μουσείο γιατί δεν είναι απλά ένας εκθεσιακός χώρος, είναι ένας φορέας που δουλεύει σκληρά για να κρατάει αρχείο του πολιτισμού, από το χθες για το σήμερα και από το σήμερα για το αύριο.
Το brand σας έχει διεθνή παρουσία σε επιλεγμένα concept stores στο εξωτερικό, πολλές φορές, όμως, λόγω της πιεστικής καθημερινότητας, όπως έχετε μοιραστεί στη σελίδα σας, δεν βρίσκετε τον χρόνο να ανανεώσετε τοonline store σας. Ποιες είναι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζετε ως δημιουργός αλλά και μητέρα;
Η πρόκληση είναι μία, ότι δεν μπορείς να είσαι σε περισσότερα από ένα σημεία την ίδια στιγμή. Ότι η ημέρα έχει εικοσιτέσσερις ώρες και χρειάζεται να αναπαυθείς κάποιες από αυτές και φυσικά ότι έχεις 2 χέρια και όχι 8 όπως η αράχνη. Α και ξέχασα έναν εγκέφαλο όχι εννέα όπως το χταπόδι! Νομίζω πως οι απαιτήσεις που έχει δημιουργήσει η κοινωνία μας για μια σύγχρονη μητέρα είναι εξωπραγματικές και είναι τόσο δύσκολο να ξεφύγεις από τα πρότυπα που προβάλλονται και μας επιβάλλονται. Να είσαι παρούσα, με αμείωτη διάθεση για παιχνίδι αλλά και υπεύθυνη για να εμφυσήσεις τις σωστές αρχές και ταυτόχρονα να είσαι επιτυχημένη επαγγελματικά και οικονομικά. Δεν μένει κάτι άλλο… Και το ζήτημα της βοήθειας εμπλέκει το κόστος και την εμπιστοσύνη. Γι’ αυτό και εγώ υπενθυμίζω συνέχεια στον εαυτό μου όλες τις παροιμίες που ξέρω σε όλες τις γλώσσες. Όπως το “one thing at the time”, και ότι όλα θα έρθουν στην ώρα τους. Υπομονή και επιμονή και για κουράγιο, της γιαγιάς μου το μότο “δεν υπάρχει δε μπορώ υπάρχει δεν θέλω”! Ψυχραιμία και όταν ζορίζομαι προσπαθώ να παίρνω μία βαθιά ανάσα και να σκέφτομαι το στόχο μου, The Good life (κατά την Holly Tucker). Και αυτό είναι κάτι διαφορετικό για τον καθένα μας. Σιγά- σιγά έχω συνειδητοποιήσει ότι ούτε μπορώ ούτε και θέλω να συμβαδίζω με όλους τους “κανόνες”, ότι κάποιες φορές είναι για να σπάνε και μάλιστα αυτή είναι η αρχή της δημιουργίας κάποιες φορές.
Τι σημαίνει για εσάς η συλλογή spring/summer 2025; Υπάρχουν κάποια σταθερά σημεία αναφοράς που σας εμπνέουν αισθητικά;
Ε.Μ: Η αισθητική μου είναι σίγουρα σταθερή και η φύση είναι πάντα σημείο έμπνευσης, όπως επίσης και τα παραδοσιακά υφάσματα από διάφορες κουλτούρες. Με ενδιαφέρει πολύ η παράδοση και τα στοιχεία που κρύβονται μέσα στη δουλειά των προηγούμενων γενεών, τότε που το Internet δεν ήταν το κυρίαρχο Μέσο και ο κόσμος ασχολούνταν με πιο απτές δραστηριότητες. Ωστόσο, κάθε χρόνο μου αρέσει να αντλώ έμπνευση και από κάποιο θέμα που με απασχολεί. Και για το 25 το θέμα αυτό ήταν οι οπτικές γωνίες και το πώς ο καθένας μας αντιλαμβάνεται και ερμηνεύει μια εικόνα ή και μια κατάσταση με τον δικό του τρόπο. Ο τρόπος που το εκτέλεσα αυτό ήταν να χρησιμοποιήσω το ίδιο αρχικό σχέδιο με πολλούς διαφορετικούς τρόπους, και έτσι προσπάθησα να δώσω στο ίδιο αντικείμενο πολλές οπτικές γωνίες. Συνολικά ως προς τις πηγές έμπνευσής μου, στον τομέα της μόδας λατρεύω τον Dries Van Noten, γιατί έχει καταφέρει να παντρέψει την εικαστικότητα με ένα πολύ όμορφο και εμπορικό προϊόν. Πέρα από τη μόδα λατρεύω τις κλασικές εικονογραφήσεις του Ernst Hackel ή του William Morris και από τους πιο σύγχρονους δημιουργούς μου αρέσει πάρα πολύ η δουλειά της Annaς Glover.
Μπορείτε να μοιραστείτε μαζί μας κάποια σχέδια για το άμεσο μέλλον;
Ε.Μ: Αυτή τη στιγμή ετοιμάζω μία μικρή συλλογή με κάποια σχέδια ‘one of a kind’ φτιαγμένα από πολλά μικρά κομμάτια υφάσματος, τα οποία έχω συλλέξει. Επίσης θα ήθελα στο άμεσο μέλλον να εκθέσω ή ακόμα και να πουλήσω κάποια από τα πρωτότυπα σχέδιά μου, ωστόσο δεν είμαι ακόμα σίγουρη σε τί πλαίσιο! To be continued…!
