Γιατί ο ενθουσιασμός για οποιοδήποτε επίτευγμα κρατά μόνο έξι μήνες; Η εξήγηση ψυχιάτρου
Η ψυχική υγεία αποτελεί ένα ολοένα και πιο κρίσιμο ζήτημα στη σύγχρονη κοινωνία. Πολλοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν άγχος, στρες ή κατάθλιψη, ενώ αρκετοί δυσκολεύονται να διατηρήσουν τον ενθουσιασμό τους ακόμη και μετά από σημαντικά επιτεύγματα και χρειάζονται την υποστήριξη ενός ψυχιάτρου για να τα διαχειριστούν.
Η κατάσταση φαίνεται ιδιαίτερα έντονη στους νέους, οι οποίοι συχνά βιώνουν μεγαλύτερη ψυχολογική πίεση. Αυτή η τάση υπογραμμίζει την ανάγκη για καλύτερη κατανόηση των παραγόντων που επηρεάζουν την ψυχική μας ευεξία και για στρατηγικές που βοηθούν τους ανθρώπους να διατηρήσουν σταθερή και ουσιαστική ψυχολογική ισορροπία.
Όπως αναφέρει στο ισπανικό Hola! ο ψυχίατρος Δρ. Javier García Campayo, «ζούμε σε μια κοινωνία που χαρακτηρίζεται από μεγάλη ψυχολογική δυσφορία». Σύμφωνα με τον ίδιο, μεγάλο μέρος αυτής της δυσφορίας συνδέεται με τις προσδοκίες που θέτουμε για τον εαυτό μας: τι θέλουμε να πετύχουμε, ποιοι θέλουμε να γίνουμε, και ποια αναγνώριση επιδιώκουμε.
«Το πρόβλημα είναι ότι κάθε επίτευγμά μας μας ικανοποιεί μόνο για περίπου έξι μήνες», λέει ο γιατρός. «Στη συνέχεια, το συνηθίζουμε, μας κατακλύζει η σκέψη και χάνουμε το ενδιαφέρον μας. Είναι ένας ατελείωτος κύκλος».
Γιατί η ευχαρίστηση δεν κρατάει για πάντα
Ο ψυχολόγος Luis Guillén Plaza εξηγεί: «Συμβαίνει σε όλους μας, ακόμα και στους πιο επιτυχημένους ή φαινομενικά ικανοποιημένους ανθρώπους. Φτάνουμε σε έναν στόχο, νιώθουμε τεράστια χαρά και μετά, καθώς περνούν οι μήνες, αυτό το συναίσθημα εξασθενεί. Αυτό που κάποτε μας ενθουσίαζε γίνεται μέρος της ρουτίνας μας». Αυτή η διαδικασία ονομάζεται ψυχολογικά «ηδονική προσαρμογή».
Ο εγκέφαλός μας είναι σχεδιασμένος να αναζητά ισορροπία. Όταν πετυχαίνουμε κάτι σημαντικό απελευθερώνεται μεγάλη ποσότητα ντοπαμίνης, του νευροδιαβιβαστή που σχετίζεται με την ευχαρίστηση και την ανταμοιβή. Αυτή η «συναισθηματική ώθηση» μας γεμίζει ενέργεια και ενθουσιασμό. Όμως, μετά από λίγο, ο εγκέφαλος συνηθίζει τη νέα κατάσταση και το ίδιο επίπεδο διέγερσης μειώνεται. Έτσι, το αρχικό επίτευγμα γίνεται το νέο μας σημείο εκκίνησης.
Αυτός ο μηχανισμός δεν είναι αρνητικός, έχει εξελικτική σημασία. Αν μέναμε συνεχώς σε κατάσταση ευφορίας, δεν θα προχωρούσαμε, δεν θα εξελισσόμασταν ούτε θα αναζητούσαμε νέους στόχους. Η ηδονική προσαρμογή μας ωθεί να συνεχίζουμε να μαθαίνουμε, να εξερευνούμε και να εξελισσόμαστε. Το πρόβλημα προκύπτει όταν ερμηνεύουμε την απώλεια του ενθουσιασμού ως προσωπική αποτυχία ή ως σημάδι ότι «τίποτα δεν μας ικανοποιεί».
Πώς να απολαύσετε συνειδητά τα επιτεύγματά σας
Ο ψυχολόγος επισημαίνει ότι δεν πρόκειται για αντισυμβατικότητα, αλλά για το ότι είμαστε προγραμματισμένοι να προσαρμοζόμαστε. Γι’ αυτό, πέρα από την επίτευξη στόχων, είναι σημαντικό να μάθουμε να τα απολαμβάνουμε συνειδητά: να γιορτάζουμε, να ευχαριστούμε και να συνδεόμαστε με το νόημα πίσω από κάθε στόχο.
Όταν καλλιεργούμε ευγνωμοσύνη, ενσυνειδητότητα και σκοπό, η ικανοποίηση γίνεται πιο σταθερή και βαθιά. Εξαρτάται λιγότερο από αυτά που καταφέρνουμε και περισσότερο από το πώς τα βιώνουμε.
Η κλινική ψυχολόγος Sofía García Faya εξηγεί ότι «ο εγκέφαλός μας έχει τάση να εστιάζει στο αρνητικό». Σημειώνει ότι σκεφτόμαστε πιο εύκολα τις αποτυχίες μας και τα δυσάρεστα συναισθήματα κρατούν περισσότερο. Για να αντισταθμίσουμε αυτή την τάση, πρέπει να αφιερώσουμε συνειδητή προσπάθεια ώστε τα επιτεύγματά μας να λάμπουν.
Άσκηση για να αναγνωρίζετε τα επιτεύγματά σας
Η Sofía προτείνει την «εξελιγμένη άσκηση σκέψης σχετικά με την επίτευξη»:
- Σημειώστε το επίτευγμα.
- Περιγράψτε πώς σας κάνει να νιώθετε.
- Καταγράψτε τις δεξιότητες, ικανότητες και δυνατά σημεία που χρησιμοποιήσατε.
- Γράψτε τα ονόματα των ανθρώπων που σας υποστήριξαν.
- Σημειώστε τι μάθατε ή ποια νέα αρετή ανακαλύψατε.
Η επανάληψη αυτής της άσκησης βοηθά τον εγκέφαλο να δημιουργήσει θετικές νευρωνικές συνδέσεις και να ενισχύσει τη νοοτροπία αναγνώρισης των επιτευγμάτων. Συνιστάται να σημειώνετε μικρά καθημερινά επιτεύγματα δύο φορές την εβδομάδα, για 4–5 εβδομάδες, τρία κάθε φορά, κατά προτίμηση πριν τον ύπνο και σε χειρόγραφο σημειωματάριο.
