Όταν ο γάμος «σβήνει» αθόρυβα: Τι είναι το σιωπηλό διαζύγιο και πότε συμβαίνει
Όλο και περισσότεροι άνθρωποι παραμένουν σε γάμους που λειτουργούν τυπικά αλλά όχι ουσιαστικά, επιλέγοντας μια αθόρυβη απομάκρυνση που τους επιτρέπει να συνεχίσουν τη ζωή τους χωρίς τη ρήξη του διαζυγίου.
Το φαινόμενο της σιωπηλής αποχώρησης από τον γάμο αφορά ζευγάρια που μένουν μαζί, όμως έχουν σταματήσει να επενδύουν ενεργά στη σχέση τους και στρέφουν την ενέργειά τους σε φιλίες, ταξίδια ή προσωπικά ενδιαφέροντα.
Ο βρετανικός Independent κατέγραψε τις εμπειρίες γυναικών που δεν έχουν χωρίσει αλλά έχουν αποστασιοποιηθεί από τον γάμο τους και αναζητούν ισορροπία μέσα από έναν τρόπο ζωής που τους επιτρέπει να διατηρούν την οικογενειακή δομή χωρίς να νιώθουν συναισθηματικά εγκλωβισμένες.
Τι είναι το «σιωπηλό διαζύγιο» και γιατί σημειώνει αύξηση
Η 57χρονη Τζέιν, ζει δεκαετίες με έναν σύζυγο που αποφεύγει κάθε συζήτηση για τη σχέση τους. Όπως λέει η ίδια σε παλαιότερη συνέντευξή της, «ποτέ δεν θέλησε να μιλήσει για όσα μας έχουν πληγώσει».
Η μακρόχρονη μάχη του με τον εθισμό και η δυσκολία να αντιμετωπίσει τα βαθύτερα προβλήματά του την οδήγησαν σταδιακά σε μια συναισθηματική απόσταση που πια μοιάζει μονόδρομος. Η πανδημία ανέβαλε την πρόθεσή της να φύγει και από τότε έχει επιλέξει να ζει περισσότερο με βάση τις δικές της ανάγκες. Τα ταξίδια με φίλες, οι σύντομες αποδράσεις και οι στιγμές ανεξαρτησίας την βοηθούν να νιώθει πως ξαναβρίσκει τη δική της ζωή. Η καθημερινότητα στο σπίτι έχει γίνει περισσότερο μια λειτουργική διαχείριση παρά μια ζωντανή σχέση και η έλλειψη επικοινωνίας παραμένει βαθιά ριζωμένη.
Η 54χρονη Χάνα συνειδητοποίησε ότι η έλλειψη οικειότητας οφείλεται στις προσωπικές δυσκολίες του συζύγου της και στις απαιτήσεις της ανατροφής των παιδιών τους. Όπως έχει πει, «είχα εξαντλήσει κάθε προσπάθεια να μας επανασυνδέσω».
Ο σύζυγος δεν βρήκε μια πορεία καριέρας που να τον γεμίζει και αυτό επηρέασε καθοριστικά το πώς βλέπει τον εαυτό του και τη σχέση τους. Με τον καιρό, ένιωσε πως λειτουργούν περισσότερο σαν συνεργάτες που μεγαλώνουν παιδιά παρά σαν ζευγάρι. Παρότι πιστεύει ότι ενδεχομένως και ο ίδιος θα ήταν πιο ευτυχισμένος χωρισμένος, η οικονομική πραγματικότητα δεν της επιτρέπει να σκεφτεί κάτι τέτοιο. Έτσι έχει στραφεί στη δική της κοινωνική ζωή, αναζητώντας μικρούς τρόπους να ανακτήσει τον εαυτό της. Η ίδια αναγνωρίζει ότι αυτό δεν την κάνει ακριβώς πιο χαρούμενη, αλλά της προσφέρει ένα αίσθημα εσωτερικής γαλήνης.
Η 56χρονη Όντρεϊ χώρισε τελικά ύστερα από δεκαέξι χρόνια γάμου αλλά θυμάται ότι πριν φτάσει ως εκεί είχε ήδη απομακρυνθεί εσωτερικά. Η σχέση ξεκίνησε με έντονο ρομαντισμό και βαθιά συνεργασία. Όμως οι συνεχείς δυσκολίες του συζύγου της με την εργασία και η διάθεσή του που σκοτείνιαζε όλο και περισσότερο την έκαναν να νιώσει ανεπιθύμητη και παραμελημένη.
Η ίδια εξήγήσε ότι «η αδιαφορία του άρχισε να με διαλύει ψυχολογικά». Η σιωπηλή αποχώρηση της επέτρεψε για κάποιο διάστημα να συνεχίσει τον γάμο ως μια οικογενειακή δομή που λειτουργούσε χάρη στα παιδιά τους. Παρόλα αυτά πιστεύει ότι αν ο σύζυγος είχε αναγνωρίσει τα προβλήματά του, ίσως να είχαν παραμείνει μαζί. Θεωρεί ότι σε ορισμένα ζευγάρια η σιωπηλή απομάκρυνση μπορεί να λειτουργήσει σαν τρόπος διατήρησης της ατομικότητας χωρίς την απαίτηση ότι ο άλλος πρέπει να καλύπτει όλες τις ανάγκες.
Τι προτείνει μια ψυχοθεραπεύτρια
Η ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεύτρια Καμίλα Νίκολς εξηγεί ότι η σιωπηλή αποχώρηση μπορεί να είναι σημάδι μιας σχέσης που έχει παγώσει. Τονίζει ότι «η απουσία τρυφερότητας και η απομάκρυνση από τη σεξουαλική επαφή είναι από τα πρώτα σημάδια». Η ύπαρξη δύο παράλληλων ζωών και η έλλειψη επικοινωνίας δημιουργούν όλο και μεγαλύτερη απόσταση. Ωστόσο δεν θεωρεί το φαινόμενο πάντα τελικό.
Η θεραπεία, λέει, μπορεί να βοηθήσει να μαλακώσουν τα πρότυπα που δημιουργήθηκαν μέσα στον χρόνο και να επανέλθει μια αίσθηση εγγύτητας. Προτείνει να δίνεται χρόνος στη σκέψη και στην προσεκτική διατύπωση συναισθημάτων, ενώ υπενθυμίζει πως η μη λεκτική επαφή στη σχέση έχει τεράστια σημασία. Η σταδιακή προσέγγιση, ακόμη και χωρίς μεγάλες προσδοκίες, μπορεί να ανοίξει δρόμους που έχουν κλείσει.
Οι ιστορίες αυτών των γυναικών αποκαλύπτουν μια πραγματικότητα που συχνά μένει σιωπηλή. Πολλοί άνθρωποι δεν επιλέγουν το διαζύγιο επειδή φοβούνται το οικονομικό κόστος ή τον συναισθηματικό κραδασμό στην οικογένεια. Παραμένουν όμως σε έναν γάμο που έχει χάσει την ουσία του και προσπαθούν να ανακτήσουν την ταυτότητά τους χωρίς να διαλύσουν το οικογενειακό πλαίσιο.
Η αθόρυβη αποχώρηση δεν είναι πάντα μόνιμη αλλά λειτουργεί σαν μηχανισμός επιβίωσης σε μια περίοδο όπου η αλλαγή μοιάζει αδύνατη. Κάποιες φορές γίνεται η γέφυρα προς νέες ισορροπίες και άλλες η τελευταία φάση πριν από τον οριστικό χωρισμό.
