Η Ιρανή ακτιβίστρια Ναργκίς Μοχαμαντί τιμήθηκε με το Νόμπελ Ειρήνης 2023 για τον αγώνα της κατά της καταπίεσης των γυναικών στο Ιράν και την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελευθερίας για όλους.
Το ιρανικό καθεστώς την έχει συλλάβει 13 φορές, την έχει καταδικάσει πέντε φορές και την έχει καταδικάσει συνολικά σε 31 χρόνια φυλάκισης και 154 μαστιγώσεις. Η κ. Μοχαμαντί εξακολουθεί να βρίσκεται στη φυλακή αυτή τη στιγμή.
Τον Σεπτέμβριο του 2022 μια νεαρή Κούρδισσα, η Mahsa Jina Amini, δολοφονήθηκε ενώ βρισκόταν υπό την επιτήρηση της ιρανικής αστυνομίας ηθικής τάξης. Η δολοφονία της προκάλεσε τις μεγαλύτερες πολιτικές διαδηλώσεις κατά του καθεστώτος του Ιράν από τότε που ανέλαβε την εξουσία το 1979.
Με το σύνθημα "Γυναίκα - Ζωή - Ελευθερία", εκατοντάδες χιλιάδες Ιρανοί συμμετείχαν σε ειρηνικές διαδηλώσεις κατά της βιαιότητας και της καταπίεσης των γυναικών από τις αρχές. Το καθεστώς κατέστειλε σκληρά τις διαδηλώσεις: περισσότεροι από 500 διαδηλωτές σκοτώθηκαν. Χιλιάδες τραυματίστηκαν, συμπεριλαμβανομένων πολλών που τυφλώθηκαν από σφαίρες από καουτσούκ που έριξε η αστυνομία. Τουλάχιστον 20.000 άνθρωποι συνελήφθησαν και κρατήθηκαν υπό την επιτήρηση του καθεστώτος.
Το σύνθημα που υιοθέτησαν οι διαδηλωτές - "Γυναίκα - Ζωή - Ελευθερία" - εκφράζει κατάλληλα την αφοσίωση και το έργο της Ναργκίς Μοχαμαντί .
Γυναίκα. Αγωνίζεται για τις γυναίκες ενάντια στις συστηματικές διακρίσεις και την καταπίεση.
Ζωή. Υποστηρίζει τον αγώνα των γυναικών για το δικαίωμα να ζουν μια πλήρη και αξιοπρεπή ζωή. Αυτός ο αγώνας σε όλο το Ιράν έχει αντιμετωπιστεί με διώξεις, φυλακίσεις, βασανιστήρια και ακόμη και θάνατο.
Ελευθερία. Αγωνίζεται για την ελευθερία της έκφρασης και το δικαίωμα της ανεξαρτησίας, καθώς και κατά των κανόνων που επιβάλλουν στις γυναίκες να παραμένουν κρυμμένες και να καλύπτουν το σώμα τους. Τα αιτήματα ελευθερίας που εκφράζουν οι διαδηλωτές δεν αφορούν μόνο τις γυναίκες, αλλά ολόκληρο τον πληθυσμό.
Στη δεκαετία του 1990, ως νεαρή φοιτήτρια φυσικής, η Narges Mohammadi είχε ήδη διακριθεί ως υπέρμαχος της ισότητας και των δικαιωμάτων των γυναικών. Αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές της, εργάστηκε ως μηχανικός καθώς και ως αρθρογράφος σε διάφορες εφημερίδες με μεταρρυθμιστικό προσανατολισμό. Το 2003 ασχολήθηκε με το Κέντρο Υπερασπιστών των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην Τεχεράνη, μια οργάνωση που ιδρύθηκε από τη βραβευμένη με Νόμπελ Ειρήνης Shirin Ebadi. Το 2011 η κ. Mohammadi συνελήφθη για πρώτη φορά και καταδικάστηκε σε πολυετή φυλάκιση για τις προσπάθειές της να βοηθήσει φυλακισμένους ακτιβιστές και τις οικογένειές τους.
Δύο χρόνια αργότερα, μετά την αποφυλάκισή της με εγγύηση, η κ. Mohammadi ξεκίνησε μια εκστρατεία κατά της θανατικής ποινής. Το Ιράν συγκαταλέγεται εδώ και καιρό μεταξύ των χωρών που εκτελούν το μεγαλύτερο ποσοστό των κατοίκων τους ετησίως. Μόνο από τον Ιανουάριο του 2022, περισσότεροι από 860 κρατούμενοι έχουν τιμωρηθεί με θάνατο στο Ιράν.
Ο ακτιβισμός της κατά της θανατικής ποινής οδήγησε στην εκ νέου σύλληψη της κ. Mohammadi το 2015 και στην καταδίκη της σε επιπλέον χρόνια φυλάκισης. Με την επιστροφή της στη φυλακή, άρχισε να αντιτίθεται στη συστηματική χρήση βασανιστηρίων και σεξουαλικής βίας από το καθεστώς κατά των πολιτικών κρατουμένων, ιδίως των γυναικών, που εφαρμόζεται στις ιρανικές φυλακές.
Το περσινό κύμα διαμαρτυριών έγινε γνωστό στους πολιτικούς κρατούμενους που κρατούνταν στη διαβόητη φυλακή Εβίν της Τεχεράνης. Για άλλη μια φορά, η κα Μοχαμαντί ανέλαβε την ηγεσία. Από τη φυλακή εξέφρασε την υποστήριξή της στους διαδηλωτές και οργάνωσε δράσεις αλληλεγγύης μεταξύ των συγκρατουμένων της. Οι αρχές της φυλακής απάντησαν επιβάλλοντας ακόμη αυστηρότερους όρους. Απαγόρευσαν στην κα Mohammadi να δέχεται τηλεφωνήματα και επισκέπτες. Παρόλα αυτά κατάφερε να βγάλει λαθραία ένα άρθρο το οποίο δημοσίευσαν οι New York Times στην επέτειο ενός έτους από τη δολοφονία της Mahsa Jina Amini. Το μήνυμα ήταν το εξής: «Όσο περισσότερους από εμάς φυλακίζουν, τόσο πιο δυνατοί γινόμαστε». Από την αιχμαλωσία της, η κ. Μοχαμαντί συνέβαλε στο να μην κοπάσουν οι διαδηλώσεις.
Η Narges Mohammadi είναι γυναίκα, υπέρμαχος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αγωνίστρια της ελευθερίας. Απονέμοντάς της το φετινό Νόμπελ Ειρήνης, η Νορβηγική Επιτροπή Νόμπελ επιθυμεί να τιμήσει τον θαρραλέο αγώνα της για τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ελευθερία και τη δημοκρατία στο Ιράν.
Το φετινό βραβείο ειρήνης αναγνωρίζει επίσης τις εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπων που, κατά το προηγούμενο έτος, διαδήλωσαν κατά των πολιτικών διακρίσεων και καταπίεσης του θεοκρατικού καθεστώτος που στρέφονται κατά των γυναικών. Μόνο με την υιοθέτηση ίσων δικαιωμάτων για όλους μπορεί ο κόσμος να επιτύχει την αδελφοσύνη μεταξύ των εθνών που ο Άλφρεντ Νόμπελ προσπάθησε να προωθήσει. Η βράβευση της Ναργκίς Μοχαμαντί ακολουθεί μια μακρά παράδοση κατά την οποία η Νορβηγική Επιτροπή Νόμπελ απονέμει το Βραβείο Ειρήνης σε όσους εργάζονται για την προώθηση της κοινωνικής δικαιοσύνης, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας. Αυτές είναι σημαντικές προϋποθέσεις για τη διαρκή ειρήνη.
Με στοιχεία από την επίσημη ιστοσελίδα του Nobel Prize
