Η Πολίν Αρμάνζ μάς εξηγεί γιατί έγραψε το «Μισώ τους άνδρες»

Το βιβλίο τυπώθηκε για πρώτη φορά τον Αύγουστο του 2020 και το γαλλικό Υπουργείο Ισότητας προσπάθησε να απαγορεύσει την κυκλοφορία του. Μέσα σε δύο εβδομάδες εξαντλήθηκαν τρεις ανατυπώσεις, ενώ ήδη έχει μεταφραστεί σε 12 γλώσσες. Το βιβλίο κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Οξύ. Η Αρμάνζ, που ζει στη Λιλ μαζί με τον σύζυγό της και τον γάτο τους, απαντά στις ερωτήσεις που της θέσαμε.

Σε ποια ηλικία άρχισες να παρατηρείς την θέση των ανδρών και των γυναικών στην κοινωνία και τις σχέσεις που αναπτύσσονται εξαιτίας τους; Πώς συνειδητοποίησες ότι θέλεις να εκφράσεις όσα αισθάνεσαι για τους άνδρες και να γράψεις ένα βιβλίο σχετικά;

Είμαι φεμινίστρια εδώ και μια ολόκληρη δεκαετία και ενεργή στο κίνημα του φεμινισμού κάποια χρόνια. Κατάλαβα ότι όσον αφορά τους άντρες και την πατριαρχία. το ζήτημα δεν είναι «βιαστές» εναντίον «καλών». Οι άντρες αισχροκερδούν εξαιτίας της πατριαρχίας και του μισογυνισμού ακόμη και όταν δεν βιάζουν.  Όταν συνειδητοποίησα ότι και οι άνδρες που ισχυρίζονται ότι κατανοούν τον φεμινισμό και ότι θέλουν να είναι σύμμαχοι στην πραγματικότητα είναι πολύ τεμπέληδες για να εκπαιδεύσουν τους εαυτούς τους για σημαντικά ζητήματα όπως η τοξική αρρενωπότητα, τότε επιτέλους κατάλαβα γιατί μισώ εν γένει τους άνδρες.

Από αξιωματούχο της γαλλικής κυβέρνησης εκφράστηκε η απειλή απαγόρευσης του βιβλίου σου μέσω της νομικής οδού; Σε εξέπληξε αυτή η απειλή; Τη θεωρείς ενδεικτική της άρνησης του δικαιώματός μας να εκφράσουμε ότι δεν μας αρέσουν όλοι οι άνδρες;

Μου προκάλεσε αμηχανία. Κυρίως επειδή ο εκδοτικός οίκος που εξέδιδε το βιβλίο ήταν, τότε, μικρής εμβέλειας και ακίνδυνος. Το βιβλίο δεν είχε καν διανεμηθεί σε βιβλιοπωλεία. Όσοι επιθυμούσαν να διαβάσουν όσα έγραψα θα έπρεπε να μπουν στη διαδικασία να παραγγείλουν το βιβλίο on line και να είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν και τα έξοδα αποστολής. Μόλις 450 αντίτυπα του βιβλίου είχαν τυπωθεί. Αυτό που με μπέρδεψε ήταν πώς αυτός ο άνδρας έμαθε για το βιβλίο μου. Ωστόσο, το γεγονός ότι, αφού το έμαθε, χρησιμοποίησε τη δύναμη και τη λειτουργία του για εκφοβισμό δεν με εξέπληξε. Είναι τυπικό δείγμα τοξικής αρρενωπότητας, κλασικές μαλακίες δηλαδή.

Πώς ορίζεις τη «μισανδρία»; Είναι η μισανδρία ένα τελικό στάδιο ή ένα απαραίτητο βήμα για την κατοχύρωση της γυναικείας ενδυνάμωσης;

Η μισανδρία είναι ένα φάσμα αρνητικών συναισθημάτων απέναντι στους άνδρες γενικά, αλλά και ειδικά σε ορισμένες περιπτώσεις. Το φάσμα κινείται από την ανυπακοή μέχρι και την εξωτερίκευση της εχθρότητας. Τα συναισθήματα αυτά οφείλονται στην συστημική καταπίεση που κάνει όλες τις γυναίκες να υποφέρουν μέσα στο πατριαρχικό καθεστώς που βιώνουμε όλοι. Δεν πιστεύω ότι η μισανδρία είναι ένα στάδιο στη φεμινιστική ανάπτυξη, ή ένα εργαλείο, καθ’ αυτό, για την καταπολέμηση της πατριαρχίας. Είναι ένα συναίσθημα. Η μισανδρία εξυπηρετεί έναν σκοπό: αναγνωρίζοντας ότι αισθανόμαστε θυμό για τους άνδρες εξαιτίας του τρόπου που φέρονται στις γυναίκες μας επιτρέπει να διοχετεύσουμε την ενέργειά μας σε αυτό που έχει σημασία. Τι έχει σημασία; Να φροντίζουμε τους εαυτούς μας και να σταματήσουμε να νοιαζόμαστε για τις απόψεις των ανδρών σχετικά με τις ζωές μας, τα σώματά μας και τον τρόπο που αγωνιζόμαστε.

Δεν είναι όλοι οι άνδρες βιαστές, είναι όμως όλοι οι άνδρες διεφθαρμένοι από τα προνόμιά τους; Μπορούμε να εκπαιδεύσουμε ή να εξαναγκάσουμε τους άνδρες να παραιτηθούν των προνομίων τους ή πρέπει να επικεντρωθούμε στο να ενδυναμώσουμε τα δικά μας;

Φυσικά, όλοι οι άνδρες έχουν διαφθαρεί από τα προνόμια τους. Είναι ζωτικής σημασίας και θεμελιώδες το να είναι πρόθυμοι οι άνδρες να απομακρυνθούν από αυτά. Δεν νομίζω ότι ποτέ οι γυναίκες θα αναγκάσουν τους άνδρες να το κάνουν αυτό αφ’ενός γιατί οι ίδιες οι γυναίκες ξέρουν πώς είναι να σου αφαιρούν τα δικαιώματα αφ’ετέρου επειδή η αλλαγή πρέπει να γίνει από τους ίδιους τους άνδρες για να είναι αληθινή.

Νομίζω ότι είναι καθήκον των ανδρών να προβληματιστούν για το είδους άνθρωποι θέλουν να είναι.

Δεν θέλω να μιλήσω με όρους «οι πραγματικοί άνδρες είναι φεμινιστές» γιατί νομίζω ότι υπάρχει ένα δομικό πρόβλημα με την αρρενωπότητα και ότι οι άνδρες πρέπει απλώς να προσπαθούν να είναι καλοί άνθρωποι.

Πώς νιώθεις όταν ένας άνδρας σου λέει ότι είναι φεμινιστής; Αισθάνεσαι ότι σε κάποιο επίπεδο οι άνδρες εξακολουθούν να στρέφουν πάνω τους την προσοχή ακόμη και όταν μιλούν υπερασπιζόμενοι τις φεμινίστριες;

Δεν εμπιστεύομαι άνδρες που δηλώνουν φεμινιστές. Αν μια γυναίκα μου πει «Ξέρω αυτόν τον άντρα και είναι καλός», είμαι πρόθυμη να εμπιστευτώ αυτήν και την κρίση της. Όμως γιατί να εμπιστευθώ έναν άνδρα που ισχυρίζεται ότι είναι φεμινιστής; Πολλοί βιαστές αρνούνται ότι είναι βιαστές. Πολλοί από τους άνδρες σεξιστές λένε «Μα φυσικά και δεν είμαι σεξιστής». Δεν νομίζω πως οι άνδρες που ασκούν φεμινισμό έχουν στην πραγματικότητα «διαβάσει το μάθημά» τους και υποψιάζομαι ότι και η παραμικρή γρατζουνιά στην επιφάνεια μπορεί να αποκαλύψει ότι έχουν φερθεί απαίσια σε γυναίκες και στην ουσία δεν έχουν επανορθώσει. Είναι trendy, και στις λεγόμενες προοδευτικές σφαίρες αλλά σταδιακά όλο περισσότερο και στις συντηρητικές, να δηλώνεις φεμινιστής. Όμως η γλώσσα δεν κάνει μαγικά. Το να είσαι φεμινίστρια απαιτεί σκληρή δουλειά, ακόμη περισσότερο σκληρή όταν είσαι άνδρας.

Εάν ένας άνδρας σε ρωτούσε πώς μπορεί να φανεί χρήσιμος στον φεμινιστικό αγώνα τι θα του απαντούσες;

Η φεμινίστρια συγγραφέας και ακτιβίστρια Irene είπε κάποτε: «Αν θέλετε να βοηθήσετε τη φεμινιστική μάχη, μείνετε με τα παιδιά στο σπίτι ώστε οι γυναίκες γύρω σας να μπορούν να πάνε στις διαδηλώσεις, στις συναντήσεις».  Δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος για να βοηθήσουν οι άνδρες από το να κάνουν ουσιαστικά χρήσιμα πρακτικά πράγματα και να παραμείνουν στο παρασκήνιο. Αυτό είναι υψίστης σημασίας: άνδρες, μην προσπαθείτε ποτέ να είστε στην πρώτη γραμμή. Αυτός ο αγώνας δεν είναι δικό σας.

Γιατί οι γυναικείες κοινότητες είναι τόσο σημαντικές και πώς μπορούμε να τις αγκαλιάσουμε στην καθημερινή ζωή;

Η πατριαρχία (και οι άνδρες, επομένως) έχουν ξοδέψει πολλή ενέργεια προσπαθώντας να κρατήσουν τις γυναίκες μακριά τη μία από την άλλη. Εάν ενωθούμε αποτελούμε απειλή. Είναι βασικά η ίδια ακριβώς λογική που έχουν οι μεγάλοι οργασμοί ενάντια στα συνδικάτα των εργαζομένων: αν συγκεντρωθούμε, τα πράγματα θα γίνουν πολιτικά. Η πατριαρχία προσπαθεί να κάνει τις γυναίκες να βλέπουν η μία την άλλη ως εχθρούς, αντίπαλες σε ένα παιχνίδι.  Αυτό που λέω είναι ότι κάθε φορά που οι γυναίκες ενώνονται αυτό είναι μια πράξη αντίστασης. Δεν χρειάζεται καν να είναι φεμινιστικές συγκεντρώσεις όπου η βασική ατζέντα θα είναι «κάψτε την πατριαρχία».  Αυτό που λέω είναι ότι και οι ομάδες πλεξίματος αλλά και μια νυχτερινή έξοδος μόνο με τις φίλες μας είναι πολιτική.  Με το να απομακρυνόμαστε από το ανδρικό βλέμμα και να βρισκόμαστε μόνες μας τότε κατευθείαν δημιουργούμε έναν χώρο που μπορούμε να είμαστε ο εαυτός μας.

To I hate men κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Οξύ